📌سرور چیست؟ آموزش جامع برای «مبتدیان»

آیا تا به حال فکر کرده‌اید که وب‌سایت‌ها، شبکه‌های اجتماعی و بازی‌های آنلاین چگونه کار می کنند؟ یا اطلاعات و داده‌ها چگونه در اختیار تجهیزات مختلف قرار می‌گیرند؟ پاسخ این سوال در یک کلمه خلاصه می‌شود: سرور (Server).

سرور (Server) یک کامپیوتر قدرتمند است که برای ذخیره و پردازش اطلاعات، اجرای برنامه‌ها، ارائه خدمات و مدیریت شبکه‌ها استفاده می‌شود. در ادامه به صورت مفصل به شما خواهیم گفت که سرور چیست؟ چه انواعی دارد و در کجاها استفاده می‌شود؟ با ما همراه باشید.

در صورت نیاز به خرید سرور فیزیکی متخصصان فالنیک کنار شما هستند تا بهترین سرور را انتخاب کنید. همین حالا تماس بگیرید: 02154591519

سرور چیست به زبان ساده

سرور server، کامپیوتر یا سیستمی است که به درخواست‌های سایر سیستم‌ها و کامپیوترها از طریق شبکه یا اینترنت پاسخ می‌دهد. درخواست‌های سایر سیستم‌ها که به آنها کلاینت (client) نیز گفته می‌شود، اغلب شامل ذخیره سازی اطلاعات، اشتراک گذاری فایل، تخصیص منابع و …  است. سرورها می‌توانند فیزیکی یا مجازی باشند و اگر سرور خاموش شود یا ایرادی پیدا کند، تمام کاربران شبکه دچار مشکل می‌شوند. در نتیجه طراحی سرورها به گونه‌ای انجام شده که با کمترین خطا و بالاترین کیفیت به انجام امور مختلف بپردازند.

با یک مثال سعی می‌کنیم ساده‌تر به پرسش سرور یعنی چه؟ پاسخ دهیم. فرض کنید شما به عنوان کارمند شرکتی بزرگ، به حجم زیادی فایل، ایمیل، برنامه و … برای انجام کارها‌یتان نیاز دارید. اگر مجبور باشید تمام این اطلاعات را روی کامپیوتر شخصی‌تان نگهداری کنید، به سرعت فضای ذخیره سازی‌تان پر می‌شود، همچنین نمی‌توانید فایل‌ها را با سایر همکارتان به اشتراک بگذارید یا از خارج از شرکت به اطلاعاتتان دسترسی داشته باشید. سرورها برای رفع این مشکلات طراحی شده‌اند. پس معنی سرور در کامپیوتر، سیستم مرکزی است که تمام اطلاعات، فایل‌ها و برنامه‌ها را در مکانی واحد ذخیره می‌کند و در دسترس کلاینت‌ها قرار می‌دهد.

سرورها چه وظایفی دارند؟

در علم کامپیوتر، سرور (Server) محصولی سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری است که سرویس یا خدمتی را در اختیار برنامه‌ها یا دستگاه‌های دیگر (Client یا مشتریان) قرار می‌دهد. سرورها اغلب قدرتمندتر و قابل اعتمادتر از کامپیوترهای شخصی هستند و می‌توانند تعداد بیشتری از کاربران را به صورت همزمان پشتیبانی کنند. به طور کلی خدمات و برنامه‌هایی که این تجهیزات به سازمان‌ها و مشاغل ارائه می‌دهند، شامل موارد زیر است:

برنامه‌هایی مانند:

• ایمیل
• وب سرور
• پایگاه داده
• سرورهای بازی

خدماتی شامل:

• ذخیره فایل
• امنیت شبکه
• مدیریت سیستم
• و…

در مورد شبکه‌های کامپیوتری بیشتر بدانید: شبکه چیست؟

Server meaning is a computer or computer program which manages access to a centralized resource or service in a network

منظور از سرور (computer server) کامپیوتر یا برنامه‌ای است که وظیفه مدیریت دسترسی به منبع یا سرویسی متمرکز را در شبکه برعهده دارد.

ویکیپدیا

سرور چگونه کار می‌کند؟

مراحل کلی نحوه کار سرور به شرح زیر است:

1- دریافت درخواست: سرور منتظر درخواست‌هایی از جانب کلاینت‌ها می‌ماند. این درخواست‌ها می‌توانند از طریق شبکه یا به صورت محلی ارسال شوند. (به عنوان مثال، سرچ آدرس وب سایت در مرورگر کلاینت)

2- پردازش درخواست: سرور درخواست ارسال شده را تجزیه و تحلیل می‌کند و وظایف لازم برای انجام آن را تعیین می‌کند. (سرور آدرس وب سایت را بررسی و تعیین می‌کند چه اقداماتی برای برآورد کردن این درخواست‌ باید انجام شود.)

3- دسترسی به منابع: سرور به منابع مورد نیاز برای انجام وظایف، مانند اطلاعات ذخیره‌شده، برنامه‌های کاربردی و پایگاه‌های داده، دسترسی پیدا می‌کند. (سرور به فایل‌های وب سایت مانند تصاویر، اسکریپت، HTML و … دسترسی پیدا می‌کند.)

4- انجام وظایف: سرور وظایف لازم را مطابق با درخواست کلاینت انجام می‌دهد. (سرور فایل‌های جمع‌آوری شده را به فرمت سازگار با مرورگر شما ارسال می‌کند.)

5- ارسال پاسخ: سرور پاسخ را به صورت داده یا سرویس به کلاینت ارسال می‌کند. (مرورگر پاسخ را از سرور دریافت و محتوای وب را به شما نشان می‌دهد.)

6- ثبت وقایع: سرور اطلاعات مربوط به درخواست و پاسخ را در logها ثبت می‌کند. (برای عیب‌یابی مشکلات، تجزیه و تحلیل ترافیک و … اطلاعات مربوط به درخواست و پاسخ در لاگ ثبت می‌شود.)

در این شش مرحله سعی کردیم به زبان ساده نحوه کار سرور را بیان کنیم، در واقعیت وظایف سرور بسیار پیچیده‌تر است و تجزیه و تحلیل و محاسبات بسیار پیشرفته توسط سرورها انجام می‌شود.

معرفی انواع سرور

حالا که فهمیدیم سرور یعنی چه؟ به این سوال پاسخ می‌دهیم که سرور چیست و انواع آن کدام است؟ سرورها را می‌توانیم براساس مولفه‌های خاصی دسته‌بندی کنیم. ما در این جا سرورها را براساس دو معیار «تخصیص منابع» و «نوع کاربری» به شما معرفی می‌کنیم. جدول زیر به شکل خلاصه انواع سرورها را نشان می‌دهد:

در ادامه به صورت تفصیلی هرکدام از این سرورها را معرفی می‌کنیم.

انواع سرور از نظر تخصیص منابع

سرورها از نظر تخصیص منابع به دو دسته سرور اختصاصی و سرور اشتراکی تقسیم می‌شوند.

1. سرورهای اختصاصی: این سرورها به طور کامل متعلق به یک سازمان هستند و فقط برای اهداف آن سازمان استفاده می‌شوند. منابع این سرورها در اختیار سازمان قرار دارد و سازمان می‌تواند آن‌ها را مطابق با نیازهایش مورد استفاده قرار دهد.

سرورهای اختصاصی انعطاف پذیری و کنترل بیشتری نسبت به سایر سرورها دارند. این ویژگی‌ها برای سازمان‌هایی که به منابع سروری زیاد یا اجرای برنامه‌های خاصی نیاز دارند، بسیار مهم است. سرورهای اختصاصی اغلب گران‌تر از سایر سرورها هستند. همچنین، مدیریت سرورهای اختصاصی می‌تواند پیچیده‌تر باشد.

انواع سرورهای اختصاصی

سرورهای اختصاصی به دو دسته کلی تقسیم می شوند:

سرورهای اختصاصی فیزیکی Physical Server: این سرورها کامپیوتری فیزیکی هستند که فقط برای یک سازمان استفاده می‌شوند. سرورهای Rackmount، Tower و Blade انواع سرور فیزیکی محسوب می‌شوند.

سرورهای اختصاصی مجازی: این سرورها فضایی مجازی روی یک سرور فیزیکی هستند که فقط برای یک سازمان استفاده می‌شود. مجازی سازی سرورها یکی از تکنیک‌های مهم در زمینه سرورهای مجازی است. در این باره بیشتر بخوانید: مجازی سازی چیست؟

2. سرورهای اشتراکی: این سرورها بین چندین سازمان به اشتراک گذاشته می‌شوند و هر سازمان برای استفاده از منابع سرور هزینه‌ای را پرداخت می‌کند. منابع این سرورها به صورت اشتراکی در اختیار سازمان‌ها قرار دارد و هر سازمان فقط می‌تواند از میزان مشخصی از منابع استفاده کند. به همین دلیل سرورهای اشتراکی مقرون به صرفه‌تر از سرورهای اختصاصی هستند. این ویژگی برای سازمان‌هایی که به منابع سرور زیادی نیاز ندارند یا بودجه محدودی دارند، بسیار مفید است. از طرفی سرورهای اشتراکی انعطاف پذیری و کنترل کمتری را نسبت به سرورهای اختصاصی فراهم می‌کنند و سازمان‌ها فقط می‌توانند از میزان مشخصی از منابع سرور استفاده کنند.

انواع سرورهای اشتراکی

سرورهای اشتراکی به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

• سرورهای اشتراکی عمومی: این سرورها توسط چندین سازمان به اشتراک گذاشته می‌شوند و منابع آنها برای استفاده عمومی در دسترس است. سرویس‌هایی مثل Google Cloud نوعی سرور اشتراکی عمومی محسوب می‌شوند.
• سرورهای اشتراکی اختصاصی: این سرورها توسط چندین سازمان به اشتراک گذاشته می شوند، اما هر سازمان می‌تواند منابع سرور را به طور اختصاصی برای خود استفاده کند. برخی شرکت‌ها مانند Hetzner این نوع سرورهای اشتراکی را در اختیار کاربران قرار می‌دهند.

انواع سرور از نظر کاربری

سرورها خدمات متفاوتی را به کاربران ارائه می‌کنند و از این نظر به انواع مختلفی نیز دسته بندی می‌شوند. از نظر نوع کاربرد می‌توانیم این تجهیزات را به مدل‌های زیر دسته‌بندی کنیم:

• Mail Server: از این سرورها با هدف ارائه سرویس‌های ایمیل استفاده می‌شود. این سرورها از سرویس‌های ایمیل یا Web Emailها برای ارسال، دریافت یا مدیریت ایمیل‌ها استفاده می‌کنند. این مقاله را حتما بخوانید: Mail server چیست؟
• Game Server: سرورهای بازی که میزبان اجرای بازی‌های آنلاین هستند. اجرای بخش مهمی از بازی‌های آنلاینی که روی سیستم خودتان انجام می‌دهید، به عهده Game Serverهاست. برای آشنایی با انواع گیم سرور، مقاله گیم سرور چیست را بخوانید.
• سرور ابری یا Cloud Servers: سرور ابری، سروی مجازی است که در محیط Cloud اجرا می‌شود و از راه دور و ریموت می‌توانید به آن دسترسی داشته باشید. در مورد پردازش ابری بیشتر بخوانید: پردازش ابری چیست؟
• Database Server: سرورهای پایگاه داده برای ذخیره و بازیابی داده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. این سرورها اغلب تجهیزات بسیار قدرتمندی هستند که می‌توانند پردازش داده‌ها را به صورت آنلاین و Real-Time انجام دهند.
• پرینت سرور: همانطور که از نام این سرورها حدس می‌زنید، برای اجرای عملیات پرینت از این سرورها استفاده می‌شود. برای آشنایی بیشتر با این تجهیزات مقاله پرینت سرور چیست را بخوانید.
• فایل سرور: به زبان ساده فایل سرور امکان مدیریت و دسترسی به فایل‌ها و ذخیره متمرکز داده را برای کاربران فراهم می‌کند. در مقاله فایل سرور چیست می‌توانید با این سرورها بیشتر آشنا شوید.
• وب سرور: این سرورها وظیفه میزبانی از وب سایت‌ها را بر عهده دارند. در واقع این سرورها داده‌های یک وب سایت را ذخیره کرده و به مرورگر کاربران اینترنت ارسال می‌کنند. در مورد وب سرورها بیشتر بخوانید: وب سرور چیست؟
• اپلیکشن سرور: این سرور وظیفه میزبانی از برنامه‌های کاربردی، کاربران را به عهده دارد. در واقع کاربران می‌توانند برای اجرای برنامه هایی خاص، از منابع سخت افزاری و نرم افزاری این سرور استفاده کنند.
• پراکسی سرور: این سرورها رابطی بین سرور اصلی و کاربران هستند. به این معنا که درخواست کاربران، ابتدا توسط این سرور بررسی و سپس به سرور اصلی منتقل می شود.
• streaming server: سرور استریمینگ وظیفه اجرای محتواهای چند رسانه‌ای مانند فایل‌های صوتی و تصویری را بر عهده دارد. سرویس‌هایی مانند آپارات یا یوتیوب از این نوع سرورها استفاده می‌کنند.
• سرور اختصاصی GPU: سرور اختصاصی پردازنده گرافیکی (GPU) سروری با یک یا چند پردازنده گرافیکی قدرتمند است. این سرورها برای اجرای وظایف محاسباتی فشرده، مانند رندرینگ ویدئوها، تجزیه و تحلیل داده‌ها و یادگیری ماشین گزینه بسیار مناسبی هستند.
• سرور هوش مصنوعی: سرور هوش مصنوعی رایانه‌ای قدرتمند برای اجرای برنامه‌های هوش مصنوعی و یادگیری ماشین است. این سرورها اغلب به پردازنده‌های قدرتمند، حافظه رم کافی و فضای ذخیره‌سازی مناسب مجهز هستند. اگر به سرور هوش مصنوعی و یادگیری ماشین علاقه دارید، این مقاله را بخوانید.

در تصویر زیر انواع سرورهای رایج از نظر کاربری را مشاهده می‌کنید:

سرورها از چه اجزایی تشکیل شده اند؟

اکثر قطعات سرور و کامپیوترهای شخصی مشترک هستند بنابراین اگر اجزا تشکیل دهنده کامپیوترهای شخصی را می‌شناسید، احتمالا مشکلی با شناخت اجزای سرور نخواهید داشت اما باید به این نکته توجه کنید که اجزای سرور اغلب بسیار قدرتمندتر هستند و در سطح پیشرفته تری فعالیت می‌کنند. به طور کلی برخی از مهم‌ترین اجزای تشکیل‌دهنده سرور عبارتند از:

• سیستم عامل سرور که می‌تواند ویندوز سرور یا سیستم عامل‌های مبتنی بر لینوکس باشد. (در این مورد بیشتر بخوانید: سرور لینوکس) وظیفه اصلی سیستم عامل به زبان ساده، ایجاد ارتباط بین سخت افزارها و نرم افزارهای یک سیستم کامپیوتری است.

• نرم افزارهای مدیریتی سرور که برای مدیریت سخت افزارهای سرور و بررسی عملکرد سرور مورد استفاده قرار می‌گیرند.

• سرویس‌ها که مولفه‌های نرم افزاری هستند و در پس زمینه اجرا می شوند. وظیفه سرویس‌ها ارائه خدمات مختلف نرم افزاری به کاربران بدون نیاز به نصب برنامه‌های مجزاست.

• سخت افزار سرور که تمام مولفه‌های قابل لمس سرور را شامل می‌شود. قطعاتی مانند CPU، رم، هارد، Power، انواع پورت‌ها و… جزو سخت افزارهای سرور محسوب می‌شوند. سخت افزارهای سرور قابلیت ارتقا دارند و می‌توانید آن ها را پیکربندی کنید. در مقاله اجزای سرور می‌توانید به صورت کامل با قطعات تشکیل دهنده سرور و عملکرد آن‌ها آشنا شوید.

ابزار پیکربندی آنلاین سرور یکی از خدمات منحصر به فرد فالنیک در بین فروشگاه‌های ایرانی است.

سرورها کجا استفاده می‌شوند؟

با توجه به توضیحاتی که ارائه کردیم، احتمالا تا حالا حدس زده‌اید که سرورها کجا استفاده می‌شوند اما در برخی کسب‌وکارها استفاده از این تجهیزات بیش از سایر کسب‌وکارهاست. کاربرد سرور شامل موارد زیر است:

• میزبانی وب سایت‌ها و برنامه‌های کاربردی وب
• اجرا، مدیریت و ذخیره سازی داده‌های سازمانی
• پردازش تراکنش‌های مالی
• ارائه خدمات مختلفی مانند ایمیل، بازی‌های آنلاین، تماشای آنلاین ویدئو و…
• دیتاسنترها
• و…

دیتاسنترها مهم‌ترین مراکزی هستند که سرورها در آن مورد استفاده قرار می‌گیرند.

سرورها چه مزایا و معایبی دارند؟

مثل هر محصول دیگری، سرورها نیز دارای مزایا و معایبی هستند. به طور اجمالی می‌توانیم مزایا و معایب سرورها را به صورت زیر تعریف کنیم:

مزایای سرورها:

• سرعت و عملکرد: سرورها می‌توانند منابع زیادی را برای اجرای برنامه‌ها و ارائه خدمات به کاربران عرضه کنند. این امر به افزایش سرعت پردازش‌های کامپیوتری و بهبود عملکرد کمک می‌کند.
• قابلیت اطمینان: قابلیت اطمینان به زبان ساده یعنی ارائه سرویس یک قطعه کامپیوتری با کمترین میزان خطا. طراحی سرورها به گونه‌ای‌ست که حتی سخت‌ترین و پیچیده‌ترین محاسبات را نیز با کمترین خطا انجام دهند و اغلب در مراکز داده‌ با امنیت بالا استفاده می‌شوند.
• قابلیت ارتقا: سرورها می‌توانند به راحتی ارتقا پیدا کنند تا کاربران بتوانند تا سال‌ها از این تجهیزات استفاده کنند.
• امنیت: سرورها با استفاده از اقدامات امنیتی پیشرفته محافظت شوند.

معایب سرورها:

• هزینه: سرورها اغلب تجهیزات گران‌قیمتی هستند.
• مدیریت: سرورها تجهیزات پیچیده‌ای هستند و برای مدیریت و مانیتورینگ آنها به افراد متخصص نیاز دارید.
• امنیت: سرورها می‌توانند هدف حملات سایبری قرار گیرند و اطلاعات کاربران را به خطر بیندازند.

معروف‌ترین برندهای تولید کننده سرور در جهان کدامند؟

در جهان تنها چند شرکت بزرگ هستند که همواره جدیدترین نسل سرور را برای رفع نیاز کاربران ارائه می‌کنند. با توجه به آمارهای سال 2023 و براساس سهم فروش از بازار بزرگترین تولید کننده‌های سرور در جهان عبارتند از:

• HPE
• Dell 
• Inspur
• Lenovo Group Limited
• HUAWEI

برای آشنایی با سایر تولیدکنندگان این حوزه مقاله برترین برند های تولید کننده سرور را بخوانید.

سوالات متداول در مورد مفهوم سرور

1- مفهوم سرور در شبکه‌های کامپیوتری به چه معناست؟

اکثر کاربران برای اینکه بتوانند پاسخ سوال «مفهوم سرور در شبکه های کامپیوتری به چه معناست را پیدا کنند»، در موتورهای جستجو مانند گوگل، عبارت‌هایی زیر را سرچ می‌کنند:

• سرور در شبکههای کامپیوتری به چه معناست
• مفهوم سرور در شبکه های کامپیوتری به چه معناست
• مفهوم “سرور” در شبکه‌های کامپیوتری به چه معناست؟
• مفهوم سرور در شبکه های کامپیوتری چیست
• سرور در شبکه های کامپیوتری
• مفهوم سرور در شبکه کامپیوتری

در پاسخ تمام این سوالات به زبان ساده می‌توان گفت؛ سرور رایانه یا سیستمی است که منابع، داده‌ها، خدمات یا برنامه‌ها را از طریق شبکه در اختیار رایانه‌های دیگری که به عنوان کلاینت‌ها شناخته می‌شوند، قرار می‌دهد. هر زمان رایانه‌ها منابع را با سیستم‌های مشتری به اشتراک بگذارند، سرور در نظر گرفته می‌شوند. با توجه به نیازتان می‌توانید یکی از سرورهای مختلف وب سرور، ایمیل سرور، فایل سرور، سرور مجازی و … را انتخاب کنید.

2- سرور فیزیکی و مجازی چه تفاوتی دارند؟

سرور فیزیکی سیستمی سخت‌افزاری است و وظیفه میزبانی نرم‌افزارها، ذخیره داده‌ها و ارائه خدمات را برعهده دارد. در حالی که سرور مجازی یک ماشین مجازی است و روی سرور فیزیکی اجرا می‌شود.

سرورهای فیزیکی اغلب قدرتمندتر و انعطاف‌پذیرتر از سرورهای مجازی هستند، اما قیمت بالاتری دارند. سرورهای مجازی مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند، اما ممکن است قدرت و انعطاف‌پذیری کمتری داشته باشند. اگر می‌خواهید در مورد تفاوت سرور فیزیکی و مجازی بیشتر بدانید، روی لینک کلیک کنید.

3- تفاوت سرور با کامپیوتر معمولی چیست؟

سرورها (وب سرور، ایمیل سرورها و … ) و کامپیوترهای معمولی (لپ تاپ، کامپیوتر رومیزی و …) هر دو برای ارائه سرویس از قطعات سخت افزاری مانند پردازنده، رم، هارد و … تشکیل شده‌اند و از طریق شبکه می‌توانند با سیستم‌های دیگر در ارتباط باشند. اما در مورد تفاوت سرور با کامپیوتر معمولی باید گفت کامپیوترها برای استفاده عمومی یک کاربر واحد طراحی شده‌اند، در حالی که سرورها برای ارائه خدمات به چندین کاربر به طور همزمان طراحی شده‌اند. سرورها قدرتمندتر، قابل‌اعتمادتر، امن‌تر و مقیاس‌ پذیرتر از کامپیوترها هستند و برای وظایف حیاتی مانند میزبانی وب، ایمیل و پایگاه داده استفاده می‌شوند. در جدول زیر سرور و کامپیوتر را با هم مقایسه کرده‌ایم:

4- کولوکیشن در سرورها به چه معناست؟

کولوکیشن یکی از مفاهیمی است که با مفهوم سرور چیست؟ در ارتباط است. کولوکیشن به معنای اجاره فضای رک در یک مرکز داده است، یعنی اگر فضای لازم را برای قرار دادن سرور فیزیکی در اختیار ندارید، می‌توانید فضای یک دیتاسنتر را برای قرار دادن سرورهای خود در آنجا اجازه کنید.

5- کانفیگ در سرور یعنی چه؟

کانفیگ در سرور به معنای پیکربندی سخت افزاری و نرم افزاری سرور است یعنی انتخاب سخت افزارهایی مانند رم، پردازنده، هارد و … و در شاسی سرور آنها را کنار هم قرار دادن. نوع پیکربندی هارد و ریدبندی و … را نیز می‌توان جزو مراحل پیکربندی کردن سرور در نظر گرفت.

در این مقاله تمام مفاهیم مربوط به سرور رایانه‌ای از جمله تعریف سرور، معرفی انواع آن و … را بررسی کردیم. اگر برای راه اندازی شبکه خود به سرور نیاز دارید، کافی‌ست روی لینک زیر کلیک کنید.