شبکه چیست؟ تعریف شبکه و انواع آن به زبان ساده

تا به حال فکر کرده‌اید وقتی یک فایل را از گوشی به لپ‌تاپ منتقل می‌کنید، وقتی به Wi-Fi وصل می‌شوید یا وقتی چند کامپیوتر در یک شرکت هم‌زمان کار می‌کنند، پشت صحنه چه اتفاقی می‌افتد؟ پاسخ همه این‌ها در یک مفهوم کلیدی به نام «شبکه» نهفته است.
به زبان ساده، شبکه مجموعه‌ای از دستگاه‌هاست که با استفاده از کابل یا ارتباط بی‌سیم به هم متصل می‌شوند تا بتوانند اطلاعات، فایل‌ها و منابع مختلف را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. از یک شبکه کوچک خانگی گرفته تا شبکه‌های بزرگ سازمانی و دیتاسنترها، همگی بر پایه همین اصول کار می‌کنند.
در این مقاله از فالنیک، به‌صورت ساده و قدم‌به‌قدم توضیح می‌دهیم شبکه چیست، انواع آن کدام‌اند، چه تجهیزاتی برای ساخت شبکه لازم است و چرا طراحی درست شبکه برای امنیت و سرعت سازمان اهمیت دارد. اگر قصد دارید شبکه شرکت یا دفتر خود را راه‌اندازی کنید یا به خدمات نصب و راه‌اندازی شبکه نیاز دارید، خواندن این مقاله بهترین نقطه شروع است؛ پس تا انتها همراه ما باشید.

شبکه چیست؟

تعریف شبکه به زبان ساده مجموعه‌ای از کامپیوترها و دستگاه‌هاست که به کمک کابل یا ارتباط بی‌سیم به هم وصل می‌شوند تا بتوانند اطلاعات، فایل‌ها و منابع را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. این دستگاه‌ها می‌توانند لپ‌تاپ، گوشی، پرینتر، سرور یا هر وسیله‌ای باشند که قابلیت اتصال به شبکه را دارد. به بیان ساده‌تر:
شبکه مثل یک جاده ارتباطی است که اجازه می‌دهد داده‌ها بین دستگاه‌ها حرکت کنند تا کاربران بتوانند بدون محدودیت، با هم ارتباط داشته باشند.

هر کاری که امروز انجام می‌دهیم اتصال به اینترنت، ارسال ایمیل، اشتراک‌گذاری فایل، بازی‌های آنلاین یا کار با نرم‌افزارهای سازمانی، همگی به لطف شبکه انجام می‌شود.

کاربردهای شبکه چیست؟

شبکه‌های کامپیوتری برقرای ارتباط، اشتراک‌گذاری داده و اجرای سرویس‌های مختلف را امکان‌پذیر می‌کنند. به کمک شبکه، کاربران می‌توانید منابع مشترک را استفاده کنید و زیرساخت را به‌صورت متمرکز مدیریت می‌کنید. سایر کاربردهای شبکه عبارتند از:

• ارتباط و تبادل داده: ارسال پیام، اشتراک‌گذاری فایل، ایمیل، تماس صوتی و تصویری از طریق شبکه انجام می‌شود.
• اشتراک‌گذاری منابع: کاربران می‌توانند به‌صورت مشترک از پرینترها، فضای ذخیره‌سازی و نرم‌افزارهای سازمانی مثل CRM و ERP استفاده کنند.
• دسترسی متمرکز به اطلاعات: داده‌ها در یک محل مرکزی ذخیره شده و همه کاربران بر اساس سطح دسترسی به آن‌ها دسترسی دارند.
• اتصال به اینترنت و خدمات آنلاین: خرید اینترنتی، بانکداری آنلاین، شبکه‌های اجتماعی و بازی‌های آنلاین همگی از طریق شبکه ممکن می‌شوند.
• مدیریت و نظارت شبکه: مدیر شبکه می‌تواند از راه دور کاربران، دسترسی‌ها، به‌روزرسانی‌ها و امنیت سیستم‌ها را مدیریت کند.
• کنترل سیستم‌های هوشمند و IoT: اتصال و مدیریت خانه‌های هوشمند، سنسورها و دستگاه‌های صنعتی از طریق شبکه انجام می‌شود.

معایب و مزایای شبکه

مزایای شبکه

• شبکه‌ها امکان انتقال سریع داده‌ها، اشتراک‌گذاری فایل‌ها و اجرای نرم‌افزارهای مشترک را فراهم می‌کنند.
• در یک شبکه می‌توان دسترسی کاربران، مجوزها، فایل‌ها و دستگاه‌ها را به‌صورت متمرکز مدیریت کرد. استفاده از فایروال، آنتی‌ویروس شبکه‌ای و سیاست‌های امنیتی باعث می‌شود امنیت اطلاعات افزایش یابد.
• کاربران می‌توانند به‌صورت هم‌زمان به پرینترها، سرورها، نرم‌افزارها و فایل‌های مشترک دسترسی داشته باشند، بدون اینکه نیاز باشد هر دستگاه جداگانه تنظیم یا نصب شود.
• اشتراک‌گذاری منابع مانند اینترنت، پرینتر و سرور باعث کاهش هزینه‌های سخت‌افزاری و نگهداری می‌شود. همچنین رفع ایراد و مدیریت شبکه از یک نقطه مرکزی انجام می‌شود و زمان کمتری می‌برد.

معایب شبکه

• راه‌اندازی شبکه به تجهیزات اکتیو، پسیو، کابل‌کشی و نرم‌افزارهای مدیریتی نیاز دارد که هزینه اولیه آن ممکن است بالا باشد.
• برای طراحی، پیکربندی، امنیت و نگهداری، حضور کارشناس شبکه ضروری است؛ زیرا یک اشتباه کوچک می‌تواند کل شبکه را مختل کند.
• اگر شبکه بدون تجهیزات امنیتی مناسب راه‌اندازی شود، احتمال حملات سایبری، دسترسی غیرمجاز، آلودگی بدافزارها و نفوذ به داده‌ها افزایش می‌یابد. بنابراین حفاظت از شبکه به‌صورت مداوم ضروری است.

انواع شبکه چیست؟

شبکه‌های کامپیوتری را می‌توان بر اساس فاکتورهای مختلف تقسیم بندی کرد؛ در ادامه 3 مورد از این دسته‌بندی‌ها آشنا می‌شویم:

انواع شبکه از نظر وسعت و گستردگی

در تحقیق درباره انواع شبکه این دسته‌بندی مشخص می‌کند هر شبکه چه محدوده جغرافیایی را پوشش می‌دهد. از کوچک‌ترین شبکه‌ها مثل اتصال دو دستگاه، تا بزرگ‌ترین شبکه دنیا یعنی اینترنت همگی در این گروه قرار می‌گیرند.

شبکه شخصی  (PAN – Personal Area Network)

شبکه PAN کوچک‌ترین نوع شبکه است و اغلب فقط چند متر را پوشش می‌دهد. زمانی که گوشی را از طریق بلوتوث به لپ‌تاپ، هندزفری بی‌سیم یا ساعت هوشمند وصل می‌کنید، یک PAN تشکیل شده است. این شبکه برای ارتباطات شخصی و کوتاه‌برد طراحی شده است.

شبکه محلی  (LAN – Local Area Network)

LAN رایج‌ترین نوع شبکه در خانه‌ها، شرکت‌ها و دفاتر کاری است. همه دستگاه‌های داخل یک مکان مشخص مثل یک ساختمان یا یک اتاق، از طریق کابل شبکه یا سوئیچ با هم ارتباط دارند. شبکه LAN پایه اصلی بیشتر شبکه‌های سازمانی است و سرعت، امنیت و قابلیت توسعه بالایی دارد.

شبکه محلی بی‌سیم  (WLAN – Wireless LAN)

WLAN  همان LAN است اما بدون کابل؛ ارتباط دستگاه‌ها از طریق وای‌فای انجام می‌شود. این شبکه برای خانه‌ها، کافی‌شاپ‌ها، سازمان‌ها و هر محیطی که نیاز به جابه‌جایی کاربران یا امکان اتصال وایرلس وجود دارد بسیار کاربرد دارد. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم می‌توانید مقاله شبکه وایرلس چیست؟ را بخوانید.

شبکه گسترده (WAN – Wide Area Network)

WAN  شبکه‌ای است که فاصله‌های زیاد مانند شهرها، استان‌ها یا حتی کشورها را به هم متصل می‌کند. این شبکه اغلب با کمک زیرساخت مخابراتی و ISP‌ها ایجاد می‌شود. بزرگ‌ترین نمونه WAN در جهان، اینترنت است که میلیون‌ها شبکه محلی را به هم وصل کرده است.

 شبکه شهری (MAN – Metropolitan Area Network)

MAN  یک شبکه بزرگ‌تر از LAN و کوچک‌تر از WAN است که اغلب یک شهر یا چندین ساختمان و شعبه یک سازمان را به هم متصل می‌کند. نمونه رایج آن شبکه بانک‌ها یا فیبرنوری شهری است که چندین نقطه را در سطح یک شهر به یکدیگر وصل می‌کند.

 شبکه جهانی  (GAN – Global Area Network)

GAN  شبکه‌ای در مقیاس جهانی است که محدود به کشور یا قاره خاصی نیست و امکان ارتباط بین شبکه‌ها در سراسر دنیا را فراهم می‌کند. این نوع شبکه برای سیستم‌های ماهواره‌ای، سازمان‌های بین‌المللی و ارتباطات بین‌قاره‌ای استفاده می‌شود.

انواع شبکه از نظر توپولوژی

وقتی می‌خواهیم بفهمیم دستگاه‌ها در یک شبکه چگونه به هم متصل شده‌اند، سؤال اصلی این است که توپولوژی چیست و چه انواعی دارد. توپولوژی در واقع شکل و الگوی فیزیکی یا منطقی اتصال دستگاه‌هاست. در جدول زیر رایج‌ترین انواع شبکه بر اساس توپولوژی را به‌صورت خلاصه توضیح داده‌ایم:

انواع شبکه از نظر ساختار مدیریتی

این دسته‌بندی مشخص می‌کند شبکه چگونه مدیریت می‌شود و دستگاه‌ها چه نقشی دارند. در واقع، اینکه چه کسی کنترل فایل‌ها، دسترسی‌ها، کاربران و منابع را بر عهده دارد، به مدل مدیریتی شبکه مربوط است. شبکه‌ها از این نظر به سه گروه تقسیم می‌شوند:

شبکه همتا‌به‌همتا (Peer-to-Peer)

در شبکه‌های P2P هیچ سرور مرکزی وجود ندارد و همه کامپیوترها نقش یکسانی دارند. هر دستگاه می‌تواند هم ارائه‌دهنده سرویس باشد و هم دریافت‌کننده. این مدل به‌دلیل سادگی و هزینه بسیار کم، برای محیط‌های کوچک با کمتر از ۱۰ کاربر مناسب است Windows Workgroup نمونه‌ای از شبکه‌های همتا‌به‌همتا است. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم مقاله شبکه P2P چیست را بخوانید.

شبکه کلاینت – سرور (Client/Server)

در این مدل یک یا چند سرور نقش مدیریت مرکزی را بر عهده دارند و سایر کامپیوترها به‌عنوان کلاینت از آن‌ها سرویس دریافت می‌کنند. این ساختار امنیت بالاتر، کنترل دقیق کاربران، مدیریت یکپارچه و پایداری بیشتری ارائه می‌دهد و برای شبکه‌های سازمانی انتخاب استاندارد و مناسبی است.

مطالب مرتبط: سرور چیست؟

شبکه دامین (Domain Network)

Domain  نوع پیشرفته‌تری از شبکه Client/Server است که به کمک Active Directory  مدیریت می‌شود. در شبکه دامین، همه کاربران، کامپیوترها و منابع شبکه توسط یک سرور دامین کنترل می‌شوند و مدیر شبکه می‌تواند از یک نقطه همه چیز را مدیریت کند. برای آشنایی بیشتر با این موضوع پیشنهاد می‌کنیم مقاله اکتیو دایرکتوری چیست را بخوانید.

تجهیزات شبکه چیست؟

برای راه‌اندازی هر نوع شبکه از شبکه خانگی کوچک گرفته تا شبکه‌های سازمانی بزرگ، به مجموعه‌ای از تجهیزات نیاز است. این تجهیزات به‌صورت کلی به دو دسته تجهیزات پسیو (Passive) و تجهیزات اکتیو (Active) تقسیم می‌شوند.

تجهیزات پسیو شبکه

تجهیزات پسیو همان اجزایی هستند که هیچ پردازشی روی داده انجام نمی‌دهند و نقش آن‌ها فراهم‌کردن بستری مناسب برای انتقال اطلاعات است. این تجهیزات مصرف برق ندارند و اغلب جزء زیرساخت شبکه هستند. برای آشنایی با سایر تجهیزات زیر ساخت می‌توانید مقاله زیرساخت شبکه چیست را بخوانید. نمونه‌هایی از تجهیزات پسیو عبارتند:

• انواع کابل شبکه (Cat5e، Cat6، Cat6a و …)
• کیستون و پچ‌پنل
• داکت، ترانکینگ و تجهیزات کابل‌کشی
• رک و متعلقات آن
• فیبر نوری و اتصالات مرتبط

تجهیزات اکتیو شبکه

تجهیزات اکتیو دستگاه‌هایی هستند که برق مصرف می‌کنند و روی داده پردازش انجام می‌دهند. این تجهیزات مسیر داده‌ها را مدیریت، هدایت، کنترل یا فیلتر می‌کنند و نقش اصلی در عملکرد شبکه دارند. از نمونه‌ تجهیزات اکتیو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سرور
• فایروال
• سوئیچ
• مودم
• روتر
• اکسس‌پوینت
• Load Balancer و Gateway

سوالات متداول کاربران درباره شبکه

تعریف شبکه در یک نگاه

شبکه ستون اصلی ارتباطات امروزی است؛ از یک شبکه خانگی ساده گرفته تا زیرساخت‌های سازمانی بزرگ، همه برای اشتراک‌گذاری داده، اجرای نرم‌افزارها، مدیریت کاربران و دسترسی سریع و امن به اطلاعات به شبکه متکی هستند. آشنایی با مفهوم شبکه، انواع آن و تجهیزات موردنیاز، اولین قدم برای طراحی یک زیرساخت پایدار و قابل توسعه است.
اگر قصد دارید شبکه برای شرکت یا خانه راه‌اندازی کنید یا می‌خواهید مناسب را بخرید، می‌توانید روی لینک زیر بزنید و سفارش‌تان را ثبت کنید یا با شماره 0218363 تماس بگیرید.

خدمات نصب و راه اندازی شبکه را به متخصصان بسپارید!

طبق آمارهای جهانی، نصب و راه‌ اندازی شبکه به صورت استاندارد، هزینه‌های آتی شرکت را 10 تا 50 درصد کاهش می‌دهد. متخصصان فالنیک آماده‌ی ارائه مشاوره و اجرای پروژه‌های نصب و راه‌اندازی شبکه‌ به صورت حرفه‌ای و استاندارد هستند. همین حالا تماس بگیرید.

خدمات نصب و راه اندازی شبکهمشاوره رایگان