احراز هویت دوعاملی چیست و چرا باید از آن استفاده کنیم؟

احراز هویت دوعاملی (2FA) یکی از راهکارهای موثر در خدمات امنیت شبکه است که به کاربران کمک میکند تا از حسابهای آنلاین خود در برابر حملات سایبری محافظت کنند. این روش با افزودن یک لایه امنیتی اضافه، دسترسی غیرمجاز را دشوارتر میسازد. در دنیای دیجیتال امروزی که حملات فیشینگ و هک اطلاعات رو به افزایش است، استفاده از احراز هویت دوعاملی یک ضرورت محسوب میشود.
در این مقاله فالنیک یاد میگیرید که چگونه 2FA را برای حسابهای خود فعال و از اطلاعات شخصیتان بهتر محافظت کنید. اگر امنیت حسابهایتان برایتان مهم است، تا پایان این مقاله همراه ما باشید.
فهرست محتوا
احراز هویت دوعاملی (2FA) چیست؟
احراز هویت دوعاملی (Two-Factor Authentication – 2FA) روشی امنیتی است که برای محافظت از حسابهای کاربری و اطلاعات حساس به کار میرود. در این روش کاربران برای ورود به حسابهای خود علاوهبر رمز عبور، باید یک عامل دوم را نیز تایید کنند. چنین فرآیندی باعث میشود که حتی در صورت سرقت یا افشای رمز عبور، مهاجمان نتوانند به حساب کاربری دسترسی پیدا کنند. برای درک بهتر نقش 2FA در ایمنسازی دادهها، آشنایی با مفهوم امنیت شبکه چیست ضروری است.
احراز هویت دوعاملی اغلب از دو نوع سه عامل زیر استفاده میکند:
- چیزی که میدانید؛ مانند رمز عبور یا پین کد
- چیزی که دارید؛ مانند یک کد یکبارمصرف (OTP) ارسالشده به تلفن همراه یا ایمیل
- چیزی که هستید؛ مانند اثر انگشت، تشخیص چهره یا اسکن عنبیه
این روش امنیتی در سرویسهای مختلفی مانند بانکداری آنلاین، ایمیل، شبکههای اجتماعی و حتی حسابهای سازمانی مورد استفاده قرار میگیرد. با اجرای احراز هویت دوعاملی، سطح ایمنی اطلاعات شخصی و سازمانی به میزان قابلتوجهی افزایش پیدا میکند و خطر حملات سایبری کاهش مییابد.

انواع روشهای احراز هویت دوعاملی
احراز هویت دوعاملی (2FA) از روشهای مختلفی برای تامین امنیت کاربران استفاده میکند. این روشها بسته به نیاز و سطح امنیت موردنظر، در سرویسهای گوناگون پیادهسازی میشوند. در ادامه رایجترین انواع روشهای احراز هویت دوعاملی را معرفی میکنیم:
کدهای یکبارمصرف (OTP – One Time Password)
این روش یکی از پرکاربردترین و رایجترین روشهای احراز هویت دوعاملی است. در این روش یک کد موقتی و منحصربهفرد به یکی از روشهای زیر برای کاربر ارسال میشود:
- پیامک (SMS OTP): کد امنیتی ازطریق پیامک به شماره تلفن همراه کاربر ارسال میشود. این روش بسیار رایج است اما نسبت به سایر روشها امنیت پایینتری دارد، زیرا ممکن است مورد حملات Sim Swapping یا رهگیری پیامک قرار گیرد.
- ایمیل (Email OTP): کد موقتی ازطریق ایمیل ارسال میشود که اغلب بهعنوان لایهای اضافی برای امنیت مورداستفاده قرار میگیرد.
- اپلیکیشنهای احراز هویت (TOTP – Time-Based OTP): اپلیکیشنهایی مانند Google Authenticator یا Microsoft Authenticator کدهایی تولید میکنند که هرچند ثانیه تغییر میکنند. این روش امنیت بالاتری دارد زیرا وابسته به پیامک یا ایمیل نیست.
تایید از طریق نوتیفیکیشن (Push Notification Authentication)
در این روش کاربر هنگام ورود به حساب کاربری، یک اعلان (نوتیفیکیشن) روی دستگاه خود دریافت میکند که باید آن را تایید کند. چنین روشی اغلب در سرویسهایی مانند Google, Microsoft, Apple و Facebook استفاده میشود و امنیت بالایی دارد، زیرا از رمز عبور یا کدهای متنی قابل حدس زدن استفاده نمیکند.
کلیدهای امنیتی سختافزاری (Hardware Security Keys)
در این روش کاربر برای تایید هویت خود از یک دستگاه سختافزاری مانند YubiKey یا Google Titan Security Key استفاده میکند. این دستگاهها ازطریق USB، NFC یا بلوتوث به سیستم متصل میشوند و تنها در صورت دسترسی فیزیکی قابلاستفاده هستند. این روش یکی از ایمنترین روشهای احراز هویت دوعاملی محسوب میشود، زیرا در برابر فیشینگ و حملات سایبری مقاوم است. در مورد فیشینگ بیشتر بخوانید: phishing چیست؟
استفاده از اطلاعات بیومتریک (Biometric Authentication)
در روش بیومتریک کاربر با استفاده از ویژگیهای فیزیکی منحصربهفرد خود احراز هویت میشود. برخی از رایجترین روشهای احراز هویت بیومتریک عبارتاند از:
- اثر انگشت (Fingerprint)؛ مورد استفاده در گوشیهای هوشمند و لپتاپها
- تشخیص چهره (Face Recognition)؛ مانند Face ID در آیفون
- اسکن عنبیه چشم (Iris Scan)؛ روش بسیار دقیق و پیشرفته که در برخی دستگاههای امنیتی استفاده میشود
کارتهای هوشمند (Smart Cards)
چنین روشی اکثرا در محیطهای سازمانی استفاده میشود. کاربران برای ورود به سیستم باید کارت هوشمند دارای تراشه (مانند کارت بانکی یا کارت ملی دیجیتال) را در دستگاه کارتخوان قرار داده و گاهی یک پین کد نیز وارد کنند.
کدهای پشتیبان (Backup Codes)
برخی سرویسها مانند گوگل و فیسبوک، هنگام فعالسازی 2FA، مجموعهای از کدهای پشتیبان یکبارمصرف را در اختیار کاربر قرار میدهند که در صورت عدم دسترسی به سایر روشهای احراز هویت، میتوان از آنها برای ورود استفاده کرد. این روش بهعنوان راهکاری اضطراری کاربرد دارد.

روشهای مختلف احراز هویت دوعاملی بسته به سطح امنیت و راحتی کاربر متفاوت هستند. اپلیکیشنهای احراز هویت و کلیدهای امنیتی سختافزاری ایمنترین گزینهها محسوب میشوند، در حالی که روشهایی مانند پیامک OTP امنیت پایینتری دارند. با انتخاب روش مناسب، میتوان امنیت حسابهای کاربری را به میزان قابلتوجهی افزایش داد و از حملات سایبری جلوگیری کرد.
مزایای استفاده از احراز هویت دوعاملی (2FA)
احراز هویت دوعاملی (2FA) یکی از موثرترین روشهای افزایش امنیت حسابهای کاربری است که با اضافه کردن مرحله تایید هویت، از دسترسی غیرمجاز جلوگیری میکند. در دنیای دیجیتال امروز که حملات سایبری روزبهروز پیچیدهتر میشوند، استفاده از 2FA به یک ضرورت تبدیل شده است. در ادامه مهمترین مزایای این روش را بررسی میکنیم:
- افزایش امنیت حسابهای کاربری: با فعال بودن 2FA حتی اگر رمز عبور شما به سرقت برود، مهاجم بدون عامل دوم نمیتواند وارد حساب شود. این لایه امنیتی اضافی از اطلاعات شخصی و مالی شما محافظت میکند.
- جلوگیری از حملات فیشینگ: در حملات فیشینگ مهاجمان با ارسال لینکهای جعلی تلاش میکنند اطلاعات ورود شما را سرقت کنند. اما اگر 2FA فعال باشد، دانستن رمز عبور بهتنهایی برای ورود کافی نخواهد بود.
- محافظت در برابر حملات بروت فورس: در این نوع حملات هکرها با امتحان کردن رمزهای عبور مختلف تلاش میکنند به حساب کاربری نفوذ کنند. اما وجود یک عامل تایید دوم، حمله هکرها را بیاثر میکند.
- کاهش احتمال دسترسی غیرمجاز: بسیاری از کاربران از رمزهای عبور تکراری یا ضعیف استفاده میکنند. اگر یکی از این رمزها فاش شود، مهاجم میتواند به حسابهای دیگر نیز دسترسی پیدا کند. اما 2FA مانع از این سواستفاده میشود.
- افزایش امنیت اطلاعات سازمانی: شرکتها و سازمانها دادههای حساسی دارند که در معرض خطر هک و سرقت اطلاعات قرار دارند. احراز هویت دوعاملی باعث میشود که حتی در صورت افشای رمز عبور، مهاجمان نتوانند به سامانههای داخلی دسترسی پیدا کنند.
- کاهش هزینههای ناشی از حملات سایبری: نفوذ به حسابهای کاربری میتواند خسارتهای مالی سنگینی به شرکتها و افراد وارد کند. با استفاده از 2FA، این خطرات تا حد زیادی کاهش مییابند و هزینههای جبران خسارت کمتر خواهند شد.
- روشهای متنوع برای احراز هویت: کاربران میتوانند بسته به نیاز خود از روشهای مختلفی مانند کدهای پیامکی، اپلیکیشنهای احراز هویت، کلیدهای امنیتی سختافزاری یا بیومتریک (اثر انگشت، تشخیص چهره) استفاده کنند. این انعطافپذیری باعث راحتی و امنیت بیشتر میشود.
- افزایش اعتماد کاربران به سرویسها: وقتی پلتفرمی از احراز هویت دوعاملی استفاده میکند، کاربران احساس امنیت بیشتری دارند و احتمال اعتماد و وفاداری آنها به سرویس افزایش پیدا میکند.

استفاده از احراز هویت دوعاملی (2FA) یکی از سادهترین و درعینحال موثرترین راهکارهای افزایش امنیت دیجیتال است. این روش مانع از حملات سایبری شده و امنیت حسابهای کاربری را تضمین میکند. با توجه به اهمیت حفاظت از اطلاعات شخصی و سازمانی، توصیه میشود که هر کاربری چنین قابلیتی را در سرویسهای مختلف خود فعال کند.
نحوه فعالسازی احراز هویت دوعاملی (2FA)
فعالسازی احراز هویت دوعاملی فرآیند سادهای دارد و در بسیاری از سرویسهای آنلاین از جمله گوگل، اینستاگرام، واتساپ، مایکروسافت، اپل، بانکها و پلتفرمهای مالی پشتیبانی میشود. این قابلیت اغلب در بخش تنظیمات امنیتی هر سرویس قرار دارد و کاربران میتوانند با چند مرحله کوتاه، آن را فعال کنند.
پلتفرمهای معروف مانند گوگل، فیسبوک، اینستاگرام و توییتر از کاربران میخواهند که یک اپلیکیشن احراز هویت روی گوشی خود نصب کنند یا از پیامک برای دریافت کد تایید استفاده کنند. در برخی موارد مانند حسابهای اپل، امکان استفاده از دستگاههای دیگر کاربر بهعنوان یک عامل احراز هویت وجود دارد. پس از تنظیم چنین قابلیتی، هر بار که فرد بخواهد وارد حساب خود شود، علاوه بر رمز عبور باید کدی را که ازطریق روش انتخابی دریافت کرده است نیز وارد کند.
در حوزه خدمات مالی و بانکی احراز هویت دوعاملی نقش بسیار مهمی ایفا میکند. بانکها و صرافیهای ارز دیجیتال از مشتریان خود میخواهند که برای ورود به حساب، برداشت وجه یا انجام تراکنشها، کد تاییدی را که به شماره موبایل یا ایمیل آنها ارسال شدهاست، وارد کنند. برخی از این پلتفرمها همچنین امکان استفاده از کلیدهای امنیتی فیزیکی را نیز فراهم کردهاند که یک لایه امنیتی اضافی ایجاد میکند. فعالسازی 2FA بسته به سرویس یا پلتفرم موردنظر متفاوت است، اما مراحل کلی آن به شرح زیر است:
- وارد حساب کاربری خود شوید.
- به بخش امنیت (Security) یا تنظیمات حساب (Account Settings) بروید.
- گزینه تأیید هویت دو مرحلهای (Two-Factor Authentication) را فعال کنید.
- روش احراز هویت را انتخاب کنید:
- پیامک (SMS)
- برنامه احراز هویت (Google Authenticator، Duo Mobile و …)
- کلید امنیتی فیزیکی (YubiKey)
5. کد احراز هویت ارسالشده را وارد کنید.
6. در صورت نیاز، کدهای پشتیبان را ذخیره کنید.
7. فرآیند را تأیید و ذخیره کنید.
پس از انجام این مراحل، هر بار که به حساب خود وارد شوید، علاوه بر رمز عبور، باید کد احراز هویت را نیز وارد کنید.
هر آنچه درباره تایید هویت دوعاملی گفتیم
احراز هویت دوعاملی (2FA) یکی از موثرترین روشهای امنیتی برای محافظت از حسابهای کاربری در برابر حملات سایبری است. این فناوری با افزودن یک لایه امنیتی اضافی، دسترسی غیرمجاز را دشوار کرده و امنیت اطلاعات کاربران را افزایش میدهد.
در دنیایی که تهدیدات امنیتی بهطور مداوم در حال رشد هستند، فعالسازی 2FA برای حسابهای شخصی و سازمانی یک ضرورت محسوب میشود. بسیاری از شرکتها و سازمانها بهویژه آنهایی که خدمات پشتیبانی شبکه ارائه میدهند، به کاربران خود توصیه میکنند که از این روش برای محافظت از اطلاعات خود استفاده کنند. روشهای مختلفی مانند کدهای پیامکی، اپلیکیشنهای احراز هویت، کلیدهای سختافزاری و بیومتریک وجود دارد که هر کاربر بسته به نیاز خود میتواند بهترین گزینه را انتخاب کند. با فعالسازی احراز هویت دوعاملی، احتمال نفوذ هکرها به اطلاعات شخصی و سازمانی به میزان قابلتوجهی کاهش مییابد.