نبرد برای اینترنت آینده، آسیا-پاسفیک با 50% پشتیبانی از IPv6 پیشتاز است!

منطقۀ آسیا-پاسفیک به یک نقطه عطف تاریخی در حوزۀ زیرساختهای شبکه دست یافته است! طبق اعلام مرکز اطلاعات شبکه آسیا-پاسفیک (APNIC)، اکنون 50 درصد از شبکه اینترنت این منطقه به قابلیت پشتیبانی از IPv6 مجهز شدهاند! درست است که هنوز فقط نیمی از راه طی شده است، اما همین مقدار نیز میتواند تحولی در چشماندازهای زیرساختی این منطقه ایجاد کند.
در آسیا-پاسفیک، کشور هند با برخورداری از 78 درصد شبکۀ سازگار با IPv6 پیشتاز است و پس از آن کشور چین با 45 درصد شبکۀ سازگار با این پروتکل قرار دارد. جالب اینجاست که این دو کشور در مجموع 64 درصد از کل کاربران جهانی IPv6 را در خود جای دادهاند (بیش از 800 میلیون کاربر در چین و 600 میلیون کاربر در هند)! این درحالیست که آمریکای شمالی با وجود اینکه 52 درصد از شبکههای آن از IPv6 پشتیبانی میکنند، تنها 9.4 درصد از کل کاربران این پروتکل را به خود اختصاص داده است.
این آمار و ارقام، نشانهای از آمادگی منطقۀ آسیا اقیانوسیه برای سازگاری با تکنولوژیهای جدید (شامل فضای ابری، اینترنت اشیا (IoT) و هوش مصنوعی) است؛ درحالیکه در سایر نقاط جهان، پذیرش پروتکل IPv6 بسیار کند پیش میرود.
البته پذیرش سریع IPv6 در این منطقه تا حدودی از روی ضرورت بوده است! آسیا-پاسفیک اولین منطقهای در دنیا بود که آدرسهای IPv4 آن به اتمام رسید (پروتکل IPv4 قادر است تا حداکثر 4.3 میلیارد آدرس برای کل کاربران دنیا فراهم کند!). محدودیتهای IPv4 در مقابل IPv6 باعث شد تا این تحول بزرگ، سریعتر انجام شود.
پروتکل اینترنت IPv6 با ساختار 128 بیتی خود، فضای آدرسدهی بسیار بزرگتری را فراهم میآورد. ضمن اینکه این پروتکل دارای قابلیتهایی مانند امنیت داخلی (IPSec) و QoS برای برنامههای مبتنی بر پاسخدهی لحظهای است و بدون نیاز به NAT (ترجمه آدرس شبکه)، عملکرد سریعتری را نسبت به IPv4 ارائه میدهد. منافع ملی و تلاشهای مشترک بخش دولتی و خصوص، بهویژه در هند و چین، استقرار این پروتکل را شتاب بخشیده است.

آقای جیا رونگ لو، مدیر عامل APNIC (مرکز اطلاعات شبکه اینترنت آسیا و اقیانوسیه)، در یک پست بلاگ که بهمنظور جشن گرفتن این پیشرفت منتشر شده است، اشاره کرده که کشورهای این منطقه به دلیل حامیان قدرتمند و پایگاه عظیم کاربران اینترنت خود، بهطور چشمگیری در صنعت زیرساخت شبکه پیشتاز شدهاند. عوامل دیگری مانند ضرورت و مقیاسپذیری نیز در تبدیل کردن این منطقه به یک رهبر جهانی در پذیرش IPv6 اثرگذار بودهاند.
ساتیا ان. گوپتا، استاد دانشگاه جنوب آسیا (South Asian University)، معتقد است که موفقیت، موفقیتهای بیشتری به دنبال خواهد داشت و این تازه شروع یک مسیر روشن است. او اظهار کرده است: «کشورهایی که هنوز در زمینۀ پذیرش IPv6 با مشکل مواجهاند، میتوانند از ظرفیتها و تجربیات کشورهای موفق استفاده کنند. این موضوع میتواند پذیرش جهانی IPv6 را تسریع کند».
در سطح جهانی، انتقال به IPv6 بهطور پیوسته در حال پیشرفت است؛ بهطوریکه اکنون 34 درصد از کل شبکۀ اینترنت دنیا از این پروتکل پشتیبانی میکنند. با این حال همۀ شبکههای سازگار با این قابلیت، از آن بهصورت پیشفرض استفاده نمیکنند. به عبارت دیگر، سیستم این شبکهها با IPv6 سازگار است، اما لزوماً استفاده از آن را ترجیح نمیدهد.

با وجود تمام این موارد، مسیر روشن است. کشورهایی مانند ویتنام (با 60 درصد سازگاری شبکه با IPv6)، ژاپن (با 58 درصد) و تایلند (با 50 درصد) نشان میدهند که این پروتکل اینترنت از یک آرزوی دور از دسترس، به یک زیرساخت عملیاتی تبدیل شده است.
برای شرکتهای ارائهدهندۀ خدمات اینترنتی (ISP)، تغییر به IPv6 صرفاً یک چالش فنی نیست؛ بلکه این فرآیند شامل بازسازی شبکهها، جایگزینی تجهیزات مشتریان و برطرف کردن دغدغۀ افزایش هزینهها نیز میشود. در طرف مقابل، ISPها میتوانند وابستگی خود به آدرسهای IPv4 را که روزبهروز کمیابتر و گرانتر میشوند، کاهش دهند. پروتکل IPv6 با ویژگیهایی مانند حذف NAT و پیکربندی آدرس بیواسطه، مدیریت شبکه را آسانتر میکند و هزینههای عملیاتی را برای ISPها و کاربران سازمانی آنها کاهش میدهد.
بسیاری از دولتهای منطقه (از جمله هند، چین و مالزی)، با وضع سیاستهای الزامآور، این حرکت را تقویت کردهاند. اما مسائلی مانند مدیریت سیستمهای دوپشته (dual-stack) و اطمینان از اتصال همزمان کاربران به هر دو پروتکل، همچنان چالشی برای چابکی این عملیات بهشمار میآیند.
شبکه تحویل محتوا (CDN) نیز از فراگیری IPv6 بهره میبرد. این زیرساخت حیاتی که بهویژه در منطقهای وسیع مانند آسیا-اقیانوسیه کارایی بالایی دارد، از بهبود مسیریابی و دسترسپذیری بهتر آدرسها سود میبرد و میتواند از طریق شبکههای IPv6، امکان دسترسی به وبسایتهایی را که فقط روی سرورهای IPv4 میزبانی میشوند، فراهم آورد. اگر با سؤال پروتکل چیست مواجه شدهاید، پیشنهاد میکنیم مقالۀ مرتبط با آن را بخوانید و با انواع پروتکل در شبکه آشنا شوید.
توسعۀ پروتکل IPv6 به چه مواردی وابسته است؟
تولیدکنندگان سختافزار در مرکز اکوسیستم این تحول جای دارند؛ چرا که تقاضا برای دستگاههای آماده به کار با IPv6، از روتر و سوئیچ گرفته تا گوشیهای هوشمند و حسگرهای اینترنت اشیا، بهشدت افزایش یافته است. اما چالش همچنان پابرجاست: «اطمینان از سازگاری با سیستمهای قدیمیتر و حذف تدریجی تجهیزات صرفاً IPv4 بدون مختل کردن تجربۀ کاربری».

توسعهدهندگان نرمافزار نیز در این حرکت نقشی حیاتی دارند. با تحول در شبکههای زیرساخت، نرمافزارها نیز باید خود را با آن تطبیق دهند. این موضوع به معنای بازنویسی کدهای قدیمی، استفاده از APIهای مستقل از محدودۀ آدرس و اجتناب از وابستگی کدهای غیرقابلتغییر برنامه به پروتکل IPv4 است. درست است که IPv6 در پشتیبانی از ارتباط همتا به همتا (P2P) بهتر عمل میکند و معماری سادهتری را به ارمغان میآورد، اما مسئولیت اطمینان از اتصال همزمان به هر دو پروتکل برعهدۀ توسعهدهندگان است.
کمبود مهارتها، چالش بعدی در راه مهاجرت به IPv6
با وجود پیشرفتهای آشکار، نمیتوان کتمان کرد که پذیرش IPv6 همچنان با موانعی روبروست. سیستمهای دوپشته (Dual-Stack) همچنان ضروری هستند و این موضوع، پیچیدگی و هزینۀ تغییر را افزایش میدهد. بسیاری از سازمانها نیز فوریتی برای انجام این تغییر در کسبوکار خود نمیبینند؛ بهویژه اینکه IPv4 با پشتیبانی از NAT و CDN، هنوز بهاندازۀ کافی برای آنها «خوب» است! نگرانیهای امنیتی، ابزارهای قدیمی و کمبود متخصصان آشنا با IPv6 را نیز به این موارد اضافه کنید!