ip چیست؟ توضیح ساده آدرس آی پی + کاربرد، انواع و تفاوت‌های آنها

ip یکی از بنیادی‌ترین مفاهیم دنیای شبکه است که نقش شناسنامه دیجیتال هر دستگاه متصل به اینترنت را دارد. این آدرس امکان برقراری ارتباط میان میلیون‌ها کامپیوتر، سرور و دستگاه هوشمند را فراهم می‌کند. بدون وجود IP، انتقال داده و شناسایی موقعیت دستگاه‌ها در بستر شبکه عملاً غیرممکن بود. در این مقاله ضمن پاسخ به سؤال ip چیست، با مفهوم آدرس آی پی، انواع آن و کاربردهای مهمش در شبکه‌های محلی و جهانی آشنا می‌شویم. با فالنیک همراه باشید.

ip چیست؟ (تعریف جامع به زبان ساده)

آدرس IP (Internet Protocol address) یک شناسه عددی است که هر دستگاه متصل به شبکه (مثل گوشی، لپ‌‌تاپ، سرور یا روتر) دریافت می‌کند تا بتواند با سایر دستگاه‌ها «صحبت» کند. به زبان ساده، ip مثل نشانی پستیِ دستگاه شما در اینترنت یا شبکه محلی است: وقتی پیامی می‌فرستید یا داده‌ای درخواست می‌کنید، بسته‌های داده می‌دانند به کدام «خانه» باید بروند.

چرا ip مهم است؟

بدون آدرس ip، دستگاه‌ها نمی‌دانند بسته‌های داده را کجا بفرستند و در نتیجه تبادل اطلاعات (وب‌گردی، ارسال ایمیل، تماس ویدیویی، اتصال به سرویس‌های ابری) به‌سادگی متوقف می‌شود. همچنین آدرس IP به شبکه‌ها کمک می‌کند قوانین مسیریابی، فایروال و دسترسی را اعمال کنند.

یک مثال ساده برای درک بهتر مفهوم ip

برای درک بهتر پاسخ سؤال ای پی چیست، فرض کنید سایت موردنظر شما مثل یک فروشگاه آنلاین است. برای این‌که آن فروشگاه بسته خریدتان را به خانه شما بفرستد، باید آدرس خانه‌تان را بداند. همین نقش را آدرس آی پی ایفا می‌کند. در شبکه خانگی، روتر به هر دستگاه یک ip محلی می‌دهد تا آن دستگاه هویت خود را پیدا کند. همچنین سایت‌های اینترنتی دارای یک آیپی هستند تا کاربران بتوانند آنها را در اینترنت پیدا کنند.

آدرس ip چگونه کار می‌کند؟

حالا که پاسخ سؤال ip چیست را دریافت کردید، بهتر است تا با نحوه کار کردن ای پی آشنا شوید. آدرس ip همان «نشانی دیجیتال» دستگاه شما در شبکه است و کمک می‌کند داده‌ها دقیقاً به مقصد درست برسند. وقتی با گوشی یا کامپیوتر وارد اینترنت می‌شوید، دستگاه شما یک آیپی دریافت می‌کند تا بتواند با سایت‌ها و سرویس‌ها ارتباط برقرار کند. روند کار به زبان ساده به این صورت است:

1- دستگاه شما یک آدرس ip می‌گیرد: این آدرس توسط مودم یا سرور اینترنت (ISP) به دستگاه داده می‌شود. اگر آدرس ثابت باشد، همیشه یکسان می‌ماند؛ اگر داینامیک باشد ممکن است تغییر کند.

2- درخواست‌های شما با ای پی ارسال می‌شوند: وقتی آدرس یک سایت را در مرورگر خود وارد می‌کنید (مثلاً falnic.com)، دستگاه شما درخواست را همراه با ای پی خودش به روتر و سپس به اینترنت می‌فرستد تا سایت بداند پاسخ درخواست را دقیقاً به کجا برگرداند.

3- روترها بسته‌ها را به مقصد هدایت می‌کنند: در مسیر رسیدن به سایت‌ها، درخواست شما از چندین روتر عبور می‌کند. هر روتر با استفاده از IP مقصد تصمیم می‌گیرد بسته را به کدام مسیر بفرستد.

4- از ip عمومی و خصوصی استفاده می‌شود: در خانه، دستگاه‌ها ip خصوصی دارند؛ اما زمانی که وارد اینترنت می‌شوند، روتر آدرس شما را به یک ip عمومی تبدیل می‌کند. این کار با فناوری NAT انجام می‌شود و باعث می‌شود همه دستگاه‌های خانه از یک ای پی عمومی مشترک استفاده کنند.

5- سایت‌ها با دیدن ای پی پاسخ را برمی‌گردانند: وقتی سایت پاسخ را ارسال می‌کند، براساس ip شما بسته را دوباره از همان مسیر برمی‌گرداند تا دستگاهی که درخواست داده آن را دریافت کند.

کاربرد ip چیست؟

یکی از مهم‌ترین پروتکل‌های ارتباطی که اینترنت برپایه آن کار می‌کند، پروتکل اینترنت یا Internet Protocol است که به‌اختصار ip خوانده می‌شود. این پروتکل، جزئی از پروتکل مهم و یک‌پارچه TCP/IP است. علاوه بر اینترنت، اکثر دیگر شبکه‌های محلی دنیا نیز در ارتباطات خود از این پروتکل بهره می‌برند. کار پروتکل اینترنت این است که بسته‌های داده را از مبدا به مقصد برساند. آدرس ای پی پایه‌ای‌ترین نقش را در برقراری ارتباط میان دستگاه‌ها در اینترنت و شبکه‌های محلی دارد. هر کاری که در اینترنت انجام می‌دهید، از باز کردن یک سایت تا تماشای ویدئو، به کمک ایپی ممکن می‌شود. مهم‌ترین کاربردهای آن به زبان ساده عبارت‌اند از:

1. شناسایی دستگاه در شبکه

ای پی مشخص می‌کند هر دستگاهی در کدام «مکان دیجیتال» قرار دارد. بدون ای پی، شبکه نمی‌فهمد داده باید به کدام دستگاه برسد یا از کدام دستگاه ارسال شده است.

2- ارسال و دریافت داده بین دستگاه‌ها

وقتی صفحه یک سایت را باز می‌کنید، بسته‌های داده باید بدانند به کجا بروند. آی پی مبدأ و مقصد در هر بسته قرار می‌گیرد تا مسیر ارتباط مشخص شود.

3- مسیریابی بین روترها و اینترنت

روترها آدرس ip مقصد را می‌خوانند تا تصمیم بگیرند بسته از کدام مسیر عبور کند. این فرآیند باعث می‌شود درخواست شما از میان ده‌ها روتر عبور کند و در نهایت به سایت موردنظر برسد.

4- اتصال به اینترنت از طریق ای پی عمومی

وقتی شما به اینترنت وصل می‌شوید، ISP یک ای پی عمومی به شبکه‌تان می‌دهد. سرویس‌ها و سایت‌های اینترنتی با همین ای پی شما را شناسایی می‌کنند و پاسخ‌ها را بر همان اساس برمی‌گردانند.

5- برقراری ارتباط داخلی در شبکه خانگی یا اداری

در شبکه‌هایی مثل خانه یا محل کار، روتر به هر دستگاه یک ip خصوصی می‌دهد تا سیستم‌ها بتوانند با هم ارتباط برقرار کنند.

6- توزیع خدمات و امنیت شبکه

ip به مدیران شبکه اجازه می‌دهد:

• سطح دسترسی برای کاربران تعریف کنند.
• فایروال ایجاد کنند.
• آدرس‌های خاص را مسدود یا اجازه دسترسی دهند.
• ترافیک شبکه را پایش و مدیریت کنند.

به همین دلیل ip بخش مهمی از امنیت شبکه محسوب می‌شود.

7- اجرای سرویس‌ها و برنامه‌های آنلاین

سرورها برای ارائه خدمات مثل ایمیل، سایت‌ها، بازی‌های آنلاین و سرویس‌های ابری به ای پی نیاز دارند. هر سرویس روی یک ای پی و پورت مشخص اجرا می‌شود تا کاربران بتوانند به آن متصل شوند.

8- تعیین موقعیت تقریبی جغرافیایی

بر اساس ایپی عمومی، سرویس‌ها می‌توانند به‌صورت تقریبی موقعیت جغرافیایی کاربر را تشخیص دهند (کشور، شهر، یا منطقه). این موضوع برای مواردی نمایش نتایج محلی، محدودیت‌های محتوایی و تشخیص فعالیت‌های مشکوک مورد استفاده قرار می‌گیرد.

انواع ای پی و تفاوت‌های آنها

آدرس‌های ای پی بر اساس نحوه تخصیص، عملکرد و نسخه پروتکل به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. هر نوع ای پی ویژگی‌ها، ساختار و کاربرد خاص خود را دارد و در بخش‌های گوناگون شبکه، از اینترنت عمومی تا شبکه‌های خصوصی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه با این انواع بیشتر آشنا می‌شوید.

ip عمومی (Public IP Address)

ای پی عمومی آدرسی است که در اینترنت قابل مشاهده است و سرویس‌ها و وب‌سایت‌ها با استفاده از آن شما را شناسایی می‌کنند. این آدرس توسط ارائه‌دهنده اینترنت (ISP) صادر می‌شود و اغلب برای همه دستگاه‌های شبکه خانگی یکسان است، زیرا روتر آن را با بقیه دستگاه‌ها به اشتراک می‌گذارد.

نکته: هر آنچه در اینترنت انجام می‌دهید، از طریق همین ip عمومی دیده می‌شود.

کاربردها:

• اتصال به اینترنت
• دریافت پاسخ سایت‌ها
• شناسایی تقریبی موقعیت جغرافیایی
• اجرای سرویس‌هایی مانند وب‌سرور یا VPN سرور

ip خصوصی (Private IP Address)

آدرس IP خصوصی برای استفاده در شبکه‌های داخلی، مانند خانه یا شرکت، طراحی شده و در اینترنت قابل مسیریابی نیست. این آدرس‌ها در محدوده‌های خاصی مانند 192.168.x.x یا 10.x.x.x تعریف می‌شوند و برای ارتباط بین دستگاه‌ها در یک شبکه محلی استفاده می‌شوند. استفاده از آی پی خصوصی امنیت را افزایش می‌دهد، زیرا از دسترسی مستقیم خارجی جلوگیری می‌کند.

کاربردها:

• ارتباط دستگاه‌ها داخل شبکه (پرینتر، لپ‌تاپ، موبایل)
• مدیریت شبکه خانگی
• اشتراک فایل و منابع

در مقاله آی پی خصوصی چیست بیشتر به این نوع ip پرداخته‌ایم.

آدرس ip استاتیک یا ثابت (Static IP Address)

آدرس ip استاتیک یک آدرس ثابت است که به یک دستگاه اختصاص داده می‌شود و تغییر نمی‌کند. این نوع آدرس برای سرورها، وب‌سایت‌ها یا خدماتی که نیاز به دسترسی مداوم و قابل پیش‌بینی دارند، مانند میزبانی وب یا VPN، ایده‌آل است. آی‌پی استاتیک توسط ارائه‌دهنده خدمات اینترنت (ISP) یا مدیر شبکه تخصیص می‌یابد و مدیریت آن ساده‌تر اما گران‌تر از آی‌پی داینامیک است.

کاربردها:

• سرورها (وب‌سرور، ایمیل‌سرور، FTP)
• سیستم‌های نظارتی و دوربین‌ها
• اتصال ریموت پایدار
• سرویس‌هایی که نیاز به آدرس ثابت دارند

در مقاله آی پی ثابت چیست می‌توانید با این نوع ایپی بیشتر آشنا شوید.

آدرس ip داینامیک یا متغیر (Dynamic IP Address)

آدرس ip داینامیک به‌صورت موقت توسط سرور DHCP به دستگاه‌ها اختصاص می‌یابد و ممکن است با هر اتصال جدید تغییر کند. این روش برای کاربران خانگی یا شبکه‌هایی که نیاز به مدیریت ساده‌تر آدرس‌ها دارند، مناسب است، زیرا بهینه‌سازی تخصیص آدرس‌ها را فراهم می‌کند. آیپی داینامیک هزینه کمتری نسبت به آی‌پی استاتیک دارد، اما برای کاربردهای ثابت مانند سرورها مناسب نیست.

کاربردها:

• اینترنت خانگی
• شبکه‌های سازمانی با تعداد زیاد کاربر
• مواردی که نیاز به آدرس ثابت نیست

برای آشنایی بیشتر مقاله آی پی داینامیک چیست را بخوانید.

آدرس ip ورژن 4 (IPv4)

در IPv4 آدرس‌های آی‌پی به صورت 32 بیتی تعریف می‌شوند و از چهار بخش عددی بین 0 تا 255 تشکیل شده‌اند، مانند 127.0.0.1. این فرمت در مجموع حدود 4.3 میلیارد آدرس یکتا ایجاد می‌کند که در ابتدا رقم بالایی به نظر می‌رسید. اما با گسترش کاربران اینترنت و ظهور اینترنت اشیاء، این ظرفیت به‌سرعت رو به اتمام رفت. همین محدودیت، زمینه‌ساز توسعه و معرفی IPv6 به‌عنوان جایگزین IPv4 شد.

مزایا:

• پشتیبانی گسترده
• سازگاری با تمام تجهیزات و نرم‌افزارها

محدودیت:

• تعداد محدود آدرس‌ها (حدود 4.3 میلیارد)، که دلیل پیدایش IPv6 است

برای آشنایی بیشتر با این نشانی آی پی، مقاله IPv4 چیست را بخوانید.

آدرس ip ورژن 6 (IPv6)

IPv6 یا Internet Protocol version 6 جدیدترین نسخه پروتکل اینترنت است که برای رفع محدودیت‌های IPv4 طراحی شد. در این نسخه، آدرس‌ها 128بیتی هستند و به‌جای چهار بخش عددی، از هشت بخش هگزادسیمال تشکیل می‌شوند. این ساختار امکان تولید تعداد بسیار عظیمی آدرس یکتا را فراهم می‌کند و پاسخگوی رشد سریع اینترنت و اینترنت اشیاء است. علاوه بر ظرفیت بالاتر، IPv6 مزایایی همچون امنیت بهتر و مدیریت ساده‌تر شبکه را نیز ارائه می‌دهد. همچنین این پروتکل از قابلیت‌های نوینی مانند پیکربندی خودکار پشتیبانی می‌کند. به همین دلیل، IPv6 زیرساخت اصلی اینترنت آینده محسوب می‌شود.

مزایا:

• تعداد تقریبا نامحدود آدرس
• امنیت بهتر (IPSec به‌صورت پیش‌فرض)
• سرعت بیشتر در مسیریابی
• حذف نیاز به NAT در بسیاری از موارد

نکته: با وجود رشد IPv6، IPv4 همچنان پرکاربردترین نسخه‌ است. با مطالعه مقاله IPv6 چیست اطلاعات کامل‌تری درباره این نسخه به‌دست می‌آورید.

آدرس ip رزرو شده

آی پی رزرو شده نوعی از نشانی IP است که به‌صورت عمومی دردسترس نیست و برای مقاصد خاص (مانند تست شبکه یا تحقیقات در آینده) رزرو شده است. از رایج‌ترین این آدرس‌ها می‌توان به 0.0.0.0 یا 127.0.0.1 اشاره کرد. در مقاله ip رزرو شده چیست می‌توانید با این نوع آدرس‌ها بیشتر آشنا شوید.

رنج آی پی چیست؟

رنج آیپی (IP Range) به بازه‌ای از آدرس‌های IP گفته می‌شود که از یک آدرس شروع شده و تا آدرس دیگری ادامه دارد. این بازه معمولاً با استفاده از Subnet Mask یا CIDR مشخص می‌شود و برای دسته‌بندی و مدیریت شبکه‌ها به‌کار می‌رود. رنج IP امکان تخصیص آدرس‌های یکتا به دستگاه‌ها، تفکیک شبکه‌های داخلی و خارجی، و کنترل دسترسی در شبکه را فراهم می‌کند. در مقاله آشنایی با کلاس‌های آی پی اطلاعات کامل‌تری در این‌باره ارائه داده‌ایم و مفهوم رنج IP را بیشتر بررسی کرده‌ایم.

سؤالات متداول درباره آدرس آیپی

1- چگونه می‌توان یک ip اروپایی ساخت؟

برای تهیه یک آی پی اروپایی باید از شبکه شخصی مجازی استفاده کنید. با استفاده از یک شبکه شخصی مجازی، می‌توانید از طریق یک سرور موجود در اروپا، اتصال به اینترنت برقرار کنید و آدرس آی‌‌پی اروپایی دریافت کنید. برای استفاده از یک شبکه شخصی مجازی، ابتدا باید یک سرویس شبکه شخصی مجازی تهیه کنید. پس از خرید سرویس، باید نرم‌افزار مربوطه را دانلود و نصب کنید. سپس با اجرای نرم‌افزار، می‌توانید به یک سرور شبکه شخصی مجازی در اروپا متصل شوید و آدرس IP اروپایی دریافت کنید.

2- آدرس آی پی من چیست؟

برای اینکه آدرس آی پی خود را پیدا کنید، می‌توانید از روش‌های مختلفی مانند جستجو در گوگل، کامند پرامپت (CMD) و تنظیمات شبکه سیستم عامل استفاده کنید. در مقاله آموزشی آی پی من می‌توانید با تمامی این روش‌ها به‌طور کامل آشنا شوید.

3- ip مخفف چیست؟

IP مخفف Internet Protocol است. معنی آی پی نیز «پروتکل اینترنت» است و به مجموعه‌ای از قوانین برای آدرس‌دهی و مسیریابی داده‌ها در شبکه اطلاق می‌شود.

4- منظور از ip چیست؟

وقتی می‌گوییم «آدرس IP»، منظور شناسه عددی دستگاه‌هاست که امکان شناسایی و برقراری ارتباط در اینترنت را فراهم می‌کند.

5- آیا ای پی قابل رهگیری است؟

بله، ایپی تا حدی قابل رهگیری است، اما نه به‌معنای دسترسی مستقیم به هویت فرد. با ای پی معمولاً فقط موقعیت جغرافیایی تقریبی، شرکت ارائه‌دهنده اینترنت و نوع اتصال مشخص می‌شود.

6- آیا دو دستگاه می‌توانند یک ip داشته باشند؟

بله، اما در شرایط متفاوت. در اینترنت جهانی هر دستگاه باید ip عمومی منحصربه‌فرد داشته باشد. اما داخل شبکه‌های داخلی مثل وای‌فای خانه، دستگاه‌ها می‌توانند آی پی خصوصی یکسان داشته باشند، اما فقط اگر در دو شبکه جداگانه باشند. در یک شبکه مشترک، تکرار IP باعث خطا می‌شود.

7- چرا آی پی من عوض می‌شود؟

اغلب کاربران از آیپی داینامیک استفاده می‌کنند؛ یعنی ISP هر بار با قطع و وصل مودم یا در بازه‌های زمانی مشخص یک ip جدید اختصاص می‌دهد. این کار برای مدیریت بهتر آدرس‌ها انجام می‌شود. تنظیمات شبکه، استفاده از VPN یا تغییرات زیرساختی نیز می‌تواند عامل تغییر ای پی باشد.

8- آیا می‌توان آی پی را تغییر داد؟

بله، تغییر آیپی ممکن است. ساده‌ترین روش، خاموش و روشن کردن مودم است تا از DHCP یک ای پی جدید بگیرد. برای تغییر قطعی‌تر می‌توان درخواست IP ثابت از ISP استفاده کرد. البته قوانین و سیاست‌های ISP نیز مؤثرند.

9- ایپی عمومی و خصوصی چه فرقی دارند؟

ایپی عمومی روی اینترنت قابل مشاهده است و برای ارتباط دستگاه یا شبکه با دنیای بیرون استفاده می‌شود. اما ایپی خصوصی فقط داخل شبکه داخلی کاربرد دارد و از طریق NAT به اینترنت وصل می‌شود. عمومی یکتا است؛ خصوصی میان چند دستگاه بدون مشکل تکرار می‌شود.

آنچه در پاسخ به سؤال ip چیست ارائه دادیم

با اینکه بسیاری از کاربران بارها کلمه ip را شنیده‌اند، اما خیلی از آنها در هنگام مواجهه با سؤال ای پی چیست نمی‌توانند پاسخ درستی بدهند. در این مقاله ضمن آشنا کردن شما با پاسخ این سؤال، انواع ایپی را مورد بررسی قرار دادیم و شما را با این مفهوم اصلی در دنیای اینترنت و شبکه آشنا کردیم. چنانچه در مورد آی پی و تنظیم آن در شبکه به راهنمایی نیاز دارید، می‌توانید با شماره 8363-021 تماس بگیرید و از تخصص کارشناسان ما بهره‌مند شوید. همچنین می‌توانید سؤالات خود را در بخش نظرات مطرح کنید.