راهکارهای افزایش امنیت سایبری؛ نکات کلیدی برای حفاظت از اطلاعات در برابر تهدیدها

با گسترش فناوری و وابستگی روزافزون به سیستم‌های دیجیتال، تهدیدات سایبری نظیر هک، فیشینگ و نشت داده‌ها به چالشی جدی برای افراد و سازمان‌ها تبدیل شده‌اند. مشکل اصلی، فقدان آگاهی و ابزارهای مناسب برای مقابله با این تهدیدات است که می‌تواند به خسارات مالی و اطلاعاتی جبران‌ناپذیری منجر شود. در این مقاله، با بررسی راهکارهای افزایش امنیت سایبری، به شما کمک می‌کنیم تا از اطلاعات خود در برابر تهدیدهای سایبری محافظت کرده و امنیت دیجیتال خود را تقویت کنید.

چرا راهکارهای افزایش امنیت سایبری مهم‌اند؟

نشت داده‌هایی که می‌توانند منجر به سرقت هویت و افشای اطلاعات حساس در مکان‌های عمومی مثل شبکه‌های اجتماعی شوند رو به افزایش است. اطلاعات حساس مانند شماره‌های تأمین اجتماعی، اطلاعات کارت اعتباری و جزئیات حساب بانکی ممکن است در سرویس‌های ذخیره‌ساز ابری مانند دارپ‌باکس یا گوگل درایو ذخیره شوند.

واقعیت این است که تمامی کاربران فضای سایبری برای انجام فعالیت‌های روزمره از سیستم‌های کامپیوتری استفاده کرده و به آن‌ها اعتماد می‌کنند. همین مسئله باعث شده تا وابستگی ما به سرویس‌های ابری بیشتر شود، در حالی که ضعف‌های مستتر در سرویس‌های ابری، تلفن‌های هوشمند و اینترنت اشیا به درستی شناسایی نشوند. به همین دلیل مهم است که تفاوت میان امنیت سایبری و امنیت اطلاعات را درک کنیم، حتی اگر مهارت‌های فنی این دو اصطلاح به یکدیگر شبیه باشند.

در چند سال گذشته دولت‌ها مقوله امنیت سایبری را به شکل جدی‌تری مورد توجه قرار داده‌اند. GDPR مثال عالی در این زمینه است که سازمان‌هایی که در اتحادیه اروپا به فعالیت اشتغال دارند را ملزم کرد از قوانین سفت و سخت اتحادیه اروپا پیروی کنند، رویکردی که موفق شده به میزان قابل توجهی مانع نقض‌های داده‌ای شود.

راهکارهای افزایش امنیت سایبری

از مهم‌ترین نکات امنیت سایبری که باید دقت ویژه‌ای به آن‌ها داشته باشید به موارد زیر باید اشاره کرد:

1. نقض داده‌ای را اعلام کنید.
2. کارشناس امنیت برای محافظت از اطلاعات استخدام کنید.
3. برای کاربردهای تجاری که نیازمند داده‌های کاربران هستند از آن‌ها کسب اجازه کنید.
4. داده‌ها را برای حفظ حریم خصوصی افراد ناشناس کنید.
5. اطلاعات را به شکل عمومی افشا نکنید تا مجبور به پاسخ‌گویی به نهادهای قانونی نشوید.
6. در صورت نقص داده‌ای در اسرع وقت به مقامات مربوطه گزارش دهید.
7. تمام سطوح سازمان را در مورد خطرات مهندسی اجتماعی و کلاهبرداری‌های رایج مهندسی اجتماعی مانند ایمیل‌های فیشینگ و اشتباه تایپی (typosquatting) و حمله جعل آدرس اینترنتی (URL Hijacking) آگاه کنید. در مورد فیشینگ بیشتر بخوانید.
8. از فایروال های قوی در بازار استفاده کنید. خرید فورتی گیت یا خرید فایروال sophos در واقع یک سرمایه گذاری برای تامین امنیت شبکه در دراز مدت است.
9. روی خرید و به‌کارگیری ابزارهایی که دسترسی به اطلاعات را محدود می‌کنند سرمایه‌گذاری کنید، دسترسی افراد ثالث یا پیمانکاران به اطلاعات سازمانی را محدود کنید و به‌طور مداوم دستگاه‌ها، پایگاه‌های داده و اطلاعاتی که با خطر نشتی روبرو هستند را اسکن کنید.
10. از گذرواژه‌های پیچیده و طولانی همراه با احراز هویت دو عاملی یا چند عاملی برای ایمن‌سازی دسترسی به حساب‌های کاربری استفاده کنید. با توجه به این‌که در مکانیزم احراز هویت دو یا چند عاملی از لایه‌های امنیتی مختلفی برای ایمن‌سازی دسترسی به حساب‌ها استفاده می‌شود، اگر هکری بتواند رمز ورود به حساب کاربری را به‌طور دقیق حدس بزند، هنوز یک مرحله امنیتی اضافی برای تصاحب حساب کاربری پیش رو دارد.
11. بهتر است از مکانیزم‌های ارتباطی ایمن مثل شبکه خصوصی مجازی برای اتصال به شبکه سازمانی استفاده کنید. این‌کار مانع از آن می‌شود تا هکرها بتوانند با سهولت حمله‌های مرد میانی را پیاده‌سازی کنند.
12. بهتر است برای اتصال به شبکه‌های سازمانی یا ارسال اطلاعات حساس از وای‌فای عمومی استفاده نکنید، زیرا این احتمال وجود دارد که هکری قادر به شنود اطلاعات باشد.
13. نرم افزارها و سیستم عامل خود را آپدیت کنید. بهتر است از جدیدترین وصله ها – Patch استفاده کنید.
14. از نرم افزار آنتی ویروس استفاده کنید. این راهکار امنیتی، تهدیدات را تشخیص می‌دهند و پاک می‌کنند. به یاد داشته باشید همواره آنتی ویروس را آپدیت نگه دارید.
15. پیوست ایمیل‌های دریافتی از فرستنده ناشناس را باز نکنید چون ممکن است بدافزار داشته باشند.
16. روی لینک‌های موجود در ایمیل که از فرستنده ناشناس یا وب‌سایتِ ناآشنا است کلیک نکنید.

برای تأمین امنیت کاربران چه اقداماتی لازم است؟

بسیاری از شرکت‌ها فقط آنتی‌ویروسی را خریده و نصب می‌کنند با این تصور که برای حفاظت از آن‌ها کافیست. با وجودی که این کار اهمیت دارد، اما اصلا کافی نیست. در دنیایی که افراد و سازمان‌هایی هستند که سعی در دزدیدن اطلاعات شما دارند، باید از چندین سطوح امنیتی استفاده کنید که هم شامل نرم افزار می‌شود و هم سخت افزار. باید از رمزگذاری داده و پسوردهای قوی که کاربران نتوانند آن را غیرفعال کنند نیز استفاده شود. حفاظت ار کاربر و امنیت Endpoint، قسمت مهمی از امنیت سایبری است. این کاربر نهایی است که ممکن است باموبایل و دسکتاپ و لپ تاپ، به طور تصاودفی بدافزار یا هر شکلی از تهدید سایبری را آپلود کند.

امنیت سایبری برای تامین امنیت کاربر از پروتکل‌های رمزنگاری استفاده می‌کند تا ایمیل‌ها، فایل‌ها و دیگر اطلاعات را رمزگذاری کند. این جفاظت تنها در انتقال دیتا نیست بلکه در برابر گم شدن و دزدیده شدن اطلاعات هم هست. نرم افزارهای امنیتی، کامپیوترهای کاربر را اسکن می‌کنند تا کدهای مشکوک را پیدا و حذف کنند. برنامه‌های امنیتی حتی می‌توانند کدهای خرابکار مخفی در Primary Boot Record را تشخیص داده و حذف کنند و طوری طراحی شده‌اند که دیتا را روی هارد درایو رمزگذاری کنند.

پروتکل‌های امنیت الکترونیکی روی تشخیص بلادرنگ تشخیص بدافزار تمرکز دارد. بسیاری از آنها از آنالیز رفتاری و سابقه استفاده می‌کنند تا رفتار یک برنامه را مانیتور کنند و با کدهایشان در برابر ویروس‌ها و تروژان‌‌ها مقابله کنند. برنامه‌های امنیتی با یادگیری رفتار کاربر می‌توانند آلودگی را تشخیص دهند.

همچنین سازمان‌ها برای شناسایی دقیق تهدیدات و جلوگیری از آسیب‌های گسترده، می‌توانند از مشاوره شبکه بهره‌مند شوند تا با تحلیل ساختارهای امنیتی موجود و شناسایی خلاها، برنامه‌ای جامع برای تقویت امنیت طراحی کنند. در این راستا، چهار مفهوم زیر اهمیت زیادی در طراحی و اجرای یک راهبرد امنیتی موفق دارند:

تست نفوذ (Penetration Testing)

تست نفوذ به فرآیندی گفته می‌شود که در آن متخصصان امنیت، به‌صورت کنترل‌شده و مجاز، تلاش می‌کنند تا به سیستم یا شبکه مورد‌نظر نفوذ کنند. هدف از این کار، شناسایی آسیب‌پذیری‌هایی است که ممکن است در یک حمله واقعی مورد سواستفاده قرار گیرد. تست نفوذ نقش کلیدی در سنجش کارآمدی مکانیزم‌های امنیتی موجود و ارائه گزارش‌های فنی جهت اصلاح نقاط ضعف دارد. اگر با مفهوم تست نفوذ آشنایی ندارید یا می‌خواهید با مراحل اجرایی آن بیشتر آشنا شوید، مقاله‌ تست نفوذ چیست می‌تواند راهنمای مفیدی باشد.

بردار حمله (Attack Vector)

بردار حمله مسیری است که مهاجم از طریق آن اقدام به نفوذ یا تخریب سیستم می‌کند. این مسیرها می‌توانند شامل ایمیل‌های فیشینگ، وب‌سایت‌های آلوده، پورت‌های باز شبکه، آسیب‌پذیری‌های نرم‌افزاری یا حتی اشتباهات انسانی باشند. شناسایی بردارهای حمله به سازمان‌ها کمک می‌کند تا با اولویت‌بندی خطرات، روی نقاط حساس تمرکز و آن‌ها را امن کنند. برای بررسی دقیق‌تر انواع مسیرهای نفوذ در فضای سایبری، پیشنهاد می‌کنیم نگاهی به مقاله بردار حمله چیست بیندازید.

سطح حمله (Attack Surface)

سطح حمله به مجموعه‌ای از نقاط یا بخش‌هایی از سیستم گفته می‌شود که ممکن است در معرض حمله قرار گیرند. این سطح شامل تمام ورودی‌ها، پروتکل‌ها، سرویس‌های آنلاین، حساب‌های کاربری و حتی تجهیزات متصل به شبکه است. کاهش سطح حمله با حذف یا محدودسازی منابع غیرضروری، رمزنگاری داده‌ها، استفاده از معماری امن و نظارت پیوسته بر تغییرات سیستم انجام می‌شود. شناخت سطح حمله در سیستم‌های مختلف، یکی از مباحث کلیدی در امنیت سایبری است که در مطلب سطح حمله چیست به‌خوبی به آن پرداخته‌ایم.

شکار تهدیدات (Threat Hunting)

شکار تهدیدات فرآیندی پیشرفته در حوزه امنیت سایبری محسوب می‌شود که به‌صورت فعالانه به جستجوی تهدیدات پنهان در شبکه یا سیستم می‌پردازد، حتی زمانی که هیچ نشانه واضحی از حمله وجود ندارد. تیم‌های شکار تهدید با تحلیل رفتارهای غیرعادی، لاگ‌های سیستم و داده‌های امنیتی به دنبال نشانه‌های فعالیت‌های مشکوک می‌گردند. رویکرد یادشده مکمل سیستم‌های دفاعی سنتی است و می‌تواند حملات پیشرفته و ماندگار (APT) را پیش از خسارت، شناسایی کند. برای درک بهتر اینکه شکار تهدیدات چگونه انجام می‌شود و چه تفاوتی با سایر روش‌های دفاعی دارد، می‌توانید مقاله شکار تهدیدات چیست را مطالعه کنید.

نقش فایروال، آنتی‌ویروس و سیستم‌های تشخیص نفوذ در افزایش امنیت سایبری

سه ابزار کلیدی در این حوزه شامل فایروال (Firewall)، آنتی‌ویروس (Antivirus) و سیستم‌های تشخیص نفوذ (IDS/IPS) هستند. این ابزارها نقش مکمل در تامین امنیت شبکه دارند و استفاده هم‌زمان از آن‌ها می‌تواند لایه امنیتی چندسطحی (Layered Security) فراهم کند.

فایروال (Firewall)

فایروال اولین خط دفاعی در برابر حملات سایبری است. این ابزار در نقش دروازه‌بان عمل می‌کند و ترافیک ورودی و خروجی شبکه را بر اساس قوانین از پیش تعریف‌شده کنترل می‌کند. فایروال‌ها می‌توانند به‌صورت سخت‌افزاری، نرم‌افزاری یا ترکیبی از هر دو پیاده‌سازی شوند.

دو نوع اصلی فایروال وجود دارد:

• فایروال‌های سنتی (Packet-Filtering): فقط آدرس IP، پورت و پروتکل‌ها را بررسی می‌کنند.
• فایروال نسل جدید (NGFW): علاوه بر فیلتر بسته‌ها، توانایی بازرسی عمیق بسته‌ها (DPI)، شناسایی برنامه‌ها و تهدیدات لایه‌ی کاربرد را نیز دارند.

نقش فایروال در جلوگیری از دسترسی غیرمجاز، مقابله با حملات DDoS، محدودسازی سرویس‌ها و همچنین محافظت از شبکه داخلی بسیار حیاتی است. اگر در انتخاب یا تنظیم فایروال مناسب برای شبکه‌تان مردد هستید، پیشنهاد می‌کنم حتما مقاله فایروال چیست را ببینید تا با انواع آن بیشتر آشنا شوید.

آنتی‌ ویروس (Antivirus)

آنتی‌ویروس‌ها وظیفه شناسایی، قرنطینه و حذف نرم‌افزارهای مخرب (Malware) از جمله ویروس‌ها، تروجان‌ها، کرم‌ها و باج‌افزارها را بر عهده دارند و اغلب با بهره‌گیری از دو روش اصلی کار می‌کنند:

• مبتنی بر امضا (Signature-based): مقایسه فایل‌ها با پایگاه‌داده‌ای از بدافزارهای شناخته‌شده
• مبتنی بر رفتار (Behavior-based): شناسایی فعالیت‌های مشکوک و غیرعادی حتی برای بدافزارهای ناشناخته

نسل جدید آنتی‌ویروس‌ها که به آن‌ها EDR (Endpoint Detection and Response) نیز گفته می‌شود، امکانات پیشرفته‌تری برای مقابله با تهدیدات روز صفر (Zero-day) و تهدیدات ماندگار (APT) فراهم می‌کنند. تفاوت آنتی‌ویروس‌های سنتی با نسل جدید EDR و نکات مهم در انتخاب بهترین آنتی‌ویروس در مقاله آنتی‌ویروس چیست به‌تفصیل بررسی شده‌است.

سیستم‌های تشخیص و پیشگیری از نفوذ (IDS/IPS)

سیستم‌های تشخیص نفوذ (IDS) و پیشگیری از نفوذ (IPS) مکمل فایروال‌ها هستند و به‌صورت تخصصی برای تحلیل دقیق ترافیک شبکه طراحی شده‌اند.

• IDS (Intrusion Detection System): ترافیک شبکه را بررسی و فعالیت‌های مشکوک را شناسایی کرده و هشدار می‌دهد اما جلوی حمله را نمی‌گیرد.
• IPS (Intrusion Prevention System): مانند IDS عمل می‌کند اما می‌تواند به‌صورت خودکار جلوی حملات را نیز بگیرد (مثلا بسته‌های مشکوک را مسدود یا اتصال‌ها را قطع کند).

این سیستم‌ها اغلب از روش‌های مختلفی برای شناسایی تهدیدات استفاده می‌کنند:

• شناسایی بر اساس امضا
• تحلیل رفتاری یا ناهنجاری‌ها (Anomaly Detection)
• شناسایی ترکیبی (Hybrid)

استفاده از IDS/IPS در شبکه‌هایی با اطلاعات حساس یا کاربران زیاد اهمیت ویژه‌ای دارد، چون می‌تواند تهدیداتی را شناسایی کند که از دید فایروال یا آنتی‌ویروس پنهان می‌مانند. برای آشنایی با تفاوت IDS و IPS و کاربرد هر یک در امنیت شبکه، حتما نگاهی به مقاله‌های  IPS چیست؟ و IDS چیست؟ داشته باشید.

راهکارهای افزایش امنیت سایبری در یک نگاه

برای افزایش امنیت سایبری، نقض داده‌ها را سریعاً گزارش دهید و به مقامات اطلاع دهید. کارشناسان امنیت استخدام کنید، داده‌ها را ناشناس کرده و از افشای عمومی آن‌ها خودداری کنید. از فایروال‌های قوی مانند فورتی‌گیت، احراز هویت چندمرحله‌ای، و VPN برای ارتباطات امن استفاده کنید. نرم‌افزارها و آنتی‌ویروس‌ها را به‌روز نگه دارید، از وای‌فای عمومی برای ارسال اطلاعات حساس پرهیز کنید و پیوست‌ها یا لینک‌های مشکوک را باز نکنید. آگاهی سازمان از تهدیدات فیشینگ و مهندسی اجتماعی را افزایش دهید و دسترسی غیرضروری به اطلاعات را محدود کنید تا از نشت داده‌ها جلوگیری شود. با رعایت این راهکارها، می‌توانید امنیت سایبری سازمان خود را افزایش دهید. درصورت نیاز به خدمات امنیت شبکه می‎‌توانید از تخصص و تجربه کارشناسان ما استفاده کنید. برای این منظور با شماره 8363-021 تماس بگیرید.