امنیت سایبری چیست و چرا مهم است؟
تمامی کسب‌وکارها از بزرگ گرفته تا کوچک، چه بخش IT داشته باشند چه نداشته باشند، می‌توانند از امنیت سایبری بهره‌مند شوند. امنیت سایبری یعنی حفاظت از سیستم‌های اطلاعاتی از سرقت یا از بین رفتن، که در صورت وقوع باعث وقفه در ارایه خدمات می‌شود. این تهدیدات می‌توانند از حملات بدافزارها و باج‌افزارها گرفته تا نفوذ هکرها و نشت اطلاعات محرمانه را شامل شوند. حتی یک خطای ساده یا بی‌احتیاطی کاربر نیز ممکن است راه نفوذی برای مهاجمان ایجاد کند. اما خبر خوب این است که امنیت سایبری تنها در اختیار سازمان‌های بزرگ یا تیم‌های تخصصی نیست.
امروزه ابزارها و راهکارهای متنوعی مانند استفاده از آنتی‌ویروس‌ها، فایروال‌ها، رمزنگاری داده‌ها، آموزش کارکنان، و بهره‌گیری از سرویس‌های امنیتی مبتنی بر فضای ابری، این امکان را فراهم کرده‌اند که حتی کوچک‌ترین کسب‌وکارها نیز با بودجه‌ای محدود از خود محافظت کنند. با فالنیک همراه باشید تا با هم به تعریف امنیت سایبری بپردازیم.
فهرست محتوا
امنیت سایبری چیست؟
سازمان‌ها در زمان انجام فعالیت‌های تجاری، داده‌های حساس را از طریق شبکه‌ها و سایر دستگاه‌ها منتقل می‌کنند و درست در همین نقطه است که امنیت سایبری با ارائه مجموعه‌ای متشکل از راه‌حل‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به محافظت از این اطلاعات و سیستم‌های پردازش یا ذخیره اطلاعات می‌پردازد. امنیت سایبری در تعامل مستقیم با فضای سایبری قرار دارد و از این فضا در برابر تهدیدات محافظت می‌کند. در مقاله فضای سایبری چیست می‌توانید با این مفهوم و اصطلاحات آن بیشتر آشنا شوید.
با افزایش حجم و پیچیدگی حملات سایبری، شرکت‌ها و سازمان‌ها به ویژه آن‌هایی که وظیفه حفاظت از اطلاعات مربوط به امنیت ملی، بهداشتی یا سوابق مالی را بر عهده دارند باید اقدامات لازم برای محافظت از اطلاعات حساس را انجام دهند. سال گذشته میلادی بود که شرکت‌های امنیتی هشدار دادند حملات سایبری و جاسوسی دیجیتال مهمترین تهدید برای امنیت کشورها هستند و حتا از اصطلاح تروریسم برای خطرناک بودن این تهدیدات استفاده کردند.
امنیت سایبری یعنی محافظت از سیستم‌ها، شبکه‌ها و برنامه‌ها در برابر حملات دیجیتالی. دسترسی، تغییر و نابودی اطلاعات مهم، دریافت پول از کاربران و ایجاد وقفه در روال کسب‌وکارها از اهداف حملات سایبری است. پیاده سازی امنیت سایبری به صورت موثر و درست، از چالش‌های دنیای امروز است؛ چون هم تعداد دستگاه‌ها بیشتر شده و هم هکرها خلاق‌تر شده‌اند.
امنیت سایبری، کامپیوترها، سرورها، موبایل‌ها و سیستم‌های الکترونیکی را از حملات شرورانه حفظ می‌کند و وظیفه آن در سه مورد زیر خلاصه می‌شود:
1. حفاظت از دستگاه‌هایی که افراد استفاده می‌کنند.
2. حفاظت از اطلاعاتی که روی این دستگاه‌ها قرار دارند.
3. حفاظت از هویت افرادی که از این اطلاعات استفاده می‌کنند.
اهمیت امنیت سایبری چیست؟
بر اساس آمارهای به‌روز، بیش از 18.5 میلیارد رکورد نشت داده در نه ماه اول سال 2025 ثبت شده است که در مقایسه با همین مدت در سال 2024، بیش از دو برابر (120%) افزایش یافته است. بیشتر رخنه‌ها در سرویس‌های پزشکی و سرویس‌های عمومی است. جرایم سایبری بیشتر به دنبال اطلاعات پزشکی و مالی است اما کسب‌وکارهایی که از شبکه‌ها استفاده می‌کنند هم هدف قرار می‌گیرند تا به اطلاعات مشتری و شرکت دست یابند یا به مشتری حمله شود.
پیش‌بینی شده تا سال 2026 بیش از 134 میلیارد دلار باید صرف امنیت سایبری شود. مسیول هدایت سازمان‌ها برای پیاده سازی مناسب امنیت سایبری در برابر حملات سایبری در سراسر دنیا، دولت‌ها هستند. با انجام چند کار ساده اما به موقع می‌تواند جلوی ضررهای بیشتر را گرفت. امنیت سایبری با همین هدف باید در صدر برنامه‌هایمان قرار گیرد. چه کسب‌وکار بزرگ داشته باشیم چه کاربر خانگی باشیم که اطلاعات شخصی مثل عکس و فیلم دارد.
در زمینه امنیت، گاهی بدون در نظر گرفتن پیامدهای منفی و طولانی مدت، تصمیمات نامناسبی می‌گیریم. افراد باهوش معمولا کارهای غیرعاقلانه‌ای انجام می‌دهند. لیست بلندبالایی از کارهایی که باید انجام شود، برنامه‌های فشرده و بودجه کمی که در اختیار است، باعث می‌شود بدون در نظر گرفتن پیامدهای منفی و طولانی مدت آن، تصمیمات نامناسبی بگیریم. مثلا:
فردی در زمینه ارایه خدمات کاشت چمن فعالیت دارد. مشغله او زیاد است و باعث می‌شود او از دندان‌دردی که هفته‌هاست او را آزار می‌دهد، چشم‌پوشی کند. او می‌داند که باید به دندان‍‌پزشک مراجعه کند اما کی؟ عدم حضور در محل کار به معنی از دست دادن ساعات کاری باارزش است. تا این که یک شب این درد ناچیز باعث دردی در دندان آسیاب او شد و علی‌رغم میلش او را مجبور کرد به اورژانس مراجعه کرده و آن را جراحی کند. کاری که با یک مراجعه ساده و کم هزینه به دندان‌پزشکی قابل انجام بود، اکنون با هزینه‌ای چندین برابر، از دست رفتن ساعات کاری بسیار و مشتریان منتظر به پایان رسید. مردی باهوش با تصمیمی غیرعاقلانه!
و یا کسی که کار و کسب موفقی در زمینه تحویل گل دارد. او همیشه صدایی از زیر ماشین خود می‌شنود اما زمانی برای بردن آن به مکانیکی ندارد. سرانجام هم در میانه راه و تحویل سفارش از کار افتاد و باعث شد تحویل چندین سفارش را از دست داد و مجبور به بازپرداخت شد. باید به دنبال ماشین دیگری باشد که همچنان باعث از دست رفتن سفارشات و کارهای دیگر می‌شود. فردی باهوش با تصمیمی غیرعاقلانه!
فردی که خدمات مالیاتی انجام می‌دهد. او می‌داند که باید به پیغام نرم افزار امنیتی خود که مدام هشدار می‌دهد توجه کند. اما فصل مالیات است و زمانی برای رسیدگی به آن وجود ندارد. در نهایت نیز زمانی رسید که کامپیوترش مورد هجوم یک بدافزار قرار گرفت و چندین فرم مالیاتی در حال رسیدگی را از بین برد. نتیجه آن از دست دادن کار و سیل دادخواست‌های مشتریان ناراضی است. متخصص باهوش و تصمیمی غیرعاقلانه!
امنیت سایبری از این جهت مهم است که سازمان‌های دولتی، نظامی، شرکتی، مالی و پزشکی حجم گسترده‌ای از اطلاعات را در رایانه‌ها و سایر دستگاه‌ها جمع‌آوری، پردازش و ذخیره می‌کنند. بخش قابل توجهی از این داده‌ها می‌توانند اطلاعات حساسی باشند مثل مالکیت معنوی، داده‌های مالی، اطلاعات شخصی یا انواع دیگر داده‌هایی که دسترسی غیر مجاز به آنها یا افشای آنها ضررهای جبران‌ناپذیری به افراد یا سازمان‌ها وارد می‌کند. یکی از روش‌های جلوگیری از این ضررها، رصد لحظه‌ای و مانیتورینگ شبکه است؛ با این کار می‌توانید تهدیدات سایبری را به‌سرعت شناسایی و از بروز آنها جلوگیری کنید.
اهداف امنیت سایبری
هدف امنیت سایبری محافظت از اطلاعات در برابر سرقت و آسیب است. این اطلاعات شامل داده‌های حساس، اطلاعات قابل شناسایی و تشخیص هویت افراد، سوابق پزشکی، اطلاعات شخصی، مالکیت معنوی، داده‌های مرتبط با فعالیت آژانس‌های دولتی و صنعتی می‌شود.
بدون وجود امنیت سایبری، سازمان‌ها نمی‌توانند از خود در برابر نقض‌های دادهای (نقض دادهای – Data Breach به رویکردی اشاره دارد که باعث افشای داده‌های شخصی کاربران شده و به هکرها اجازه سوء استفاده از اطلاعات و جعل هویت افراد را می‌دهد.) و حمله‌های هکری دفاع کنند و به هدفی ساده برای مجرمان سایبری تبدیل می‌شوند. مخاطرات امنیتی به دلیل گسترده‌تر شدن ارتباطات در مقیاس جهانی و استفاده از سرویس‌های ابری برای ذخیره‌سازی اطلاعات حساس و شخصی رو به افزایش است.
پیکربندی غیر اصولی خدمات ابری باعث شده تا حمله‌های سایبری شکل پیچیده‌ای به خود بگیرند. هر سازمانی ممکن است قربانی یک حمله سایبری موفق شده و با مشکل نقض دادهای در مقیاس کلان روبرو شود. روزهایی که دیوارهای آتش ساده و نرم‌افزارهای ضد ویروس تنها راهکارهای امنیتی موثر بودند سپری شده و کارشناسان امنیتی نمی‌توانند همچون گذشته به مقابله با تهدیدات سایبری بپردازند و این تهدیدات می‌توانند از زوایای مختلفی به سازمان‌ها آسیب زنند.
امنیت سایبری با رویکردهای فنی و آموزشی به مقابله با چالش‌های امنیتی می‌پردازد مثلا کارمندان درباره کلاهبرداری‌های ساده‌ای مثل مهندسی اجتماعی (فیشینگ) و حملات پیچیده‌تر مثل حملات باج افزاری، بدافزارهایی که برای سرقت مالکیت معنوی یا داده‌های شخصی طراحی شده‌اند آموزش‌های لازم را می‌بینند.
امنیت سایبری دیگر مفهومی نیست که کسب‌وکارها به سادگی از آن چشم‌پوشی کنند. حوادث امنیتی به‌طور منظم بر عملکرد مشاغل مختلف در هر اندازه‌ای تأثیرگذار است و اغلب به اعتبار یک شرکت خدشه وارد می‌کند.
انواع تهدیدها و حملات سایبری
تهدیدات در برابر امنیت سایبری به سه دسته تقسیم می‌شود:
- جرایم سایبری – CyberCrime: عبارت است از فرد یا گروهی که سیستم‌ها را هدف قرار می‌دهند تا درآمد کسب کنند یا خرابکاری کنند.
- حمله سایبری – Cyber Attack: اغلب با هدف جمع‌آوری هدفمند اطلاعات، با انگیزه سیاسی است.
- تروریست سایبری – Cyber Terrorisom: با هدف ایجاد رعب و وحشت با خراب کردن سیستم‌های الکترونیکی است.
اما برسیم به این مبحث که شرور های سایبری چگونه کنترل سیستم های کامپیوتری را به دست می‌گیرند. رایج‌ترین روش‌ها برای تهدید امنیت سایبری عبارتند از:
- بدافزار – Malware که شامل ویروس، تروژان، باج افزار، Spyware و Adware و Botnets.
- SQL injection
- Man-in-the-middle attack
- Denial-of-service attack
- مهندسی اجتماعی -Social engineering
- تروجان (Trojan)
- روت کیت (Rootkit)
- بات‌نت (Botnet)
- حملات اسپوفینگ (Spoofing Attacks)
- باج‌افزار (Ransomware)
- حمله مرد میانی (Man-in-the-Middle Attack)
- حمله Evil Twin
- حمله DDoS (Distributed Denial of Service)
- فیشینگ (Phishing)
برای آشنایی بیشتر با هر یک از این تهدیدات پیشنهاد می‌کنیم مقاله انواع تهدیدات سایبری را بخوانید.
امنیت سایبری چه انواعی دارد؟
امنیت سایبری به چند زیرمجموعه تقسیم می‌شود که در ادامه معرفی آنها را معرفی می‌کنیم.
- امنیت زیرساخت‌های حیاتی: حفاظت سایبری از زیرساخت‌هایی مانند شبکه‌های انرژی و بهداشتی برای جلوگیری از نفوذ بدافزارها.
- امنیت شبکه: محافظت از شبکه‌های کامپیوتری در برابر بدافزارها و هکرها با راهکارهای امنیتی. مقاله امنیت شبکه چیست شما را به‌طور کامل با این مفهوم آشنا می‌کند.
- بهبود امنیت با اتکا به ابر: استفاده از خدمات ابری برای مدیریت امن داده‌های سازمانی و کاهش تهدیدات سایبری.
- امنیت با چاشنی اینترنت اشیا: بهره‌گیری از اینترنت اشیا برای حفاظت از تجهیزات تجاری با اطلاعات لحظه‌ای.
- بهبود امنیت با اتکا به برنامه‌های امنیتی: استفاده از ابزارهای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری برای محافظت از برنامه‌های کاربردی.
- تدوین برنامه بازیابی پس از فاجعه: برنامه‌ریزی برای بازیابی اطلاعات و تداوم کسب‌وکار پس از حملات سایبری یا حوادث.
- امنیت اپلیکیشن: تمرکز بر تأمین امنیت نرم‌افزارها و دستگاه‌ها قبل از پیاده‌سازی.
- امنیت اطلاعاتی: حفاظت از یکپارچگی و حریم خصوصی داده‌ها در ذخیره‌سازی و انتقال.
- امنیت عملیاتی: مدیریت فرآیندها و مجوزها برای حفاظت از داده‌ها در شبکه.
- آموزش کاربر: آموزش کاربران برای جلوگیری از خطاهای انسانی مانند باز کردن پیوست‌های مشکوک.
در مقاله انواع امنیت سایبری چیست موارد بالا به‌طور کامل توضیح داده شده است.
مهمترین نکات امنیت سایبری
امنیت سایبری برای حفاظت از داده‌ها و سیستم‌ها در برابر تهدیدات دیجیتال حیاتی است. استفاده از رمزهای عبور قوی و منحصربه‌فرد، به‌روزرسانی منظم نرم‌افزارها، فعال‌سازی احراز هویت دو مرحله‌ای و اجتناب از باز کردن پیوست‌های مشکوک از راهکارهای افزایش امنیت سایبری هستند. آموزش کاربران برای شناسایی حملات فیشینگ و استفاده از فایروال‌ها و آنتی‌ویروس‌های معتبر نیز ضروری است. همچنین پشتیبان‌گیری منظم داده‌ها و محدود کردن دسترسی‌های غیرضروری به سیستم‌ها، خطر نقض داده‌ها را کاهش می‌دهد.
سؤالات رایج کاربران درباره امنیت سایبری
1- امنیت سایبری تا چه اندازه مهم است؟
امنیت سایبری به‌دلیل حفاظت از سیستم‌ها، شبکه‌ها و داده‌ها در برابر حملات دیجیتال، اهمیت بسیار زیادی دارد. تمامی سازمان‌ها باید برای جلوگیری از سرقت اطلاعات و حفظ حریم خصوصی مشتریان خود، به اصول امنیت سایبری پایبند باشند.
2- تهدیدات رایج سایبری کدام‌اند؟
رایج‌ترین تهدیدات سایبری شامل فیشینگ، باج‌افزار، بدافزار، DDoS و مهندسی اجتماعی می‌شوند.
3- چگونه می‌توان از حملات سایبری پیشگیری کرد؟
استفاده از رمزهای قوی، به‌روزرسانی نرم‌افزار، فعال‌سازی احراز هویت دومرحله‌ای، آموزش کاربران، استفاده از فایروال و مانیتورینگ شبکه می‌تواند خطر حملات سایبری را کاهش دهد.
4- تفاوت امنیت سایبری و امنیت اطلاعات چیست؟
امنیت سایبری بر حفاظت از سیستم‌ها و شبکه‌های کامپیوتری تمرکز دارد، درحالی‌که امنیت اطلاعات شامل حفاظت از داده‌ها در هر شکل (دیجیتال یا فیزیکی) است. امنیت سایبری، بخشی از امنیت اطلاعات است.
5- فایروال در امنیت سایبری چه نقشی دارد؟
نقش اصلی فایروال در امنیت سایبری، نظارت و کنترل ترافیک شبکه، جلوگیری از دسترسی‌های غیرمجاز و فیلتر کردن داده‌های ورودی و خروجی است. از همین جهت خرید فایروال برای ارتقای امنیت سایبری توصیه شده است.
آنچه در پاسخ به سؤال امنیت سایبری چیست یاد گرفتیم
در این مقاله سعی کردیم با پاسخ به سؤال «امنیت سایبری چیست»، شما را با این مفهوم مهم آشنا کنیم. در ادامه با بررسی موضوعاتی مانند اهمیت و اهداف امنیت سایبری، لزوم پایبند بودن به این اصل حیاتی را توضیح دادیم. همچنین شما را با انواع تهدیدات سایبری آشنا کردیم و مهمترین نکات امنیت سایبری را برشمردیم. امیدواریم این مقاله به شما کمک کند تا با تأمین امنیت سایبری سازمان خود، کسب‌وکارتان را بیش از گذشته ارتقا دهید. درصورتی‌که به خدمات امنیت شبکه به‌صورت حرفه‌ای نیاز دارید، می‌توانید با شماره 8363-021 تماس بگیرید و از مشاوره تخصصی کارشناسان فالنیک بهره‌مند شوید.
