Zero Trust چیست؟ معماری Zero Trust به‌عنوان یکی از رویکردهای پیشرفته در امنیت سایبری، بر اساس اصل «هرگز اعتماد نکن، همیشه تایید کن» طراحی شده‌است. این مدل به‌جای تکیه بر محیط‌های امنیتی سنتی، بر اعتبارسنجی مداوم کاربران، دستگاه‌ها و منابع تاکید دارد. با کنترل‌های دقیق دسترسی و نظارت مداوم، Zero Trust تهدیدات سایبری را کاهش داده و امنیت سازمان‌ها را به‌شدت تقویت می‌کند.
فهرست محتوا
Zero Trust چیست؟
رویکرد امنیتی مدرن Zero Trust بر این اساس بنا شده است که هیچ کاربر، دستگاه یا منبعی نباید به‌طور پیش‌فرض مورد‌اعتماد قرار گیرد، حتی اگر در داخل شبکه سازمان باشد. در این مدل دسترسی به منابع تنها پس از احراز هویت دقیق و بررسی مداوم اعتبار امکان‌پذیر است. Zero Trust شامل راهکارهایی مانند احراز هویت چندمرحله‌ای (MFA)، مدیریت هویت و دسترسی (IAM)، رمزنگاری داده‌ها و نظارت بی‌وقفه بر فعالیت‌ها است. این معماری با کاهش سطح دسترسی غیرضروری و شناسایی سریع تهدیدات، امنیت سایبری را در برابر حملات پیشرفته تضمین کند.
ساختار Zero Trust بر عدم اعتماد پیش‌فرض و راستی‌آزمایی مداوم برای تأمین امنیت تمرکز دارد.
3 عنصر کلیدی معماری Zero Trust
معماری Zero Trust شامل مجموعه‌ای از اصول و ابزارهای کلیدی است که با همکاری یکدیگر، امنیت جامع و پیشرفته‌ای را برای سازمان‌ها فراهم می‌کنند. معماری Zero Trust اغلب با امنیت کاربران یا مواردی مانند دسترسی به شبکه با بی‌اعتمادی صفر (ZTNA) مرتبط است. اما یک معماری بی‌اعتمادی صفر جامع، شامل کاربران، برنامه‌ها و زیرساخت‌ها می‌شود و به‌طور قابل‌توجهی امنیت سازمان را بهبود می‌بخشد. عناصر کلیدی معماری زیرو تراست به شرح زیر است:
- کاربران (Users)
احراز هویت قوی برای تشخیص هویت کاربران، اعمال اصل حداقل دسترسی (Least Privilege Access) و بررسی سلامت دستگاه کاربر، از بخش‌های اساسی این معماری هستند.
- اپلیکیشن‌ها (Applications)
در معماری اعتماد صفر در شبکه، هیچ برنامه‌ای ذاتاً قابل‌اعتماد نیست. بنابراین، نظارت مداوم در زمان اجرا برای تأیید رفتار آن‌ها ضروری است. این رویکرد، اعتماد ضمنی بین بخش‌های مختلف یک برنامه را هنگام ارتباط با یکدیگر از بین میبرد.
- زیرساخت (Infrastructure)
این معماری، تمامی جنبه‌های امنیتی زیرساخت از جمله روترها، سوئیچ‌ها، فضای ابری، اینترنت اشیا (IoT) و زنجیره تأمین را پوشش می‌دهد.
به‌طور کلی، ساختار Zero Trust بر عدم اعتماد پیش‌فرض و راستی‌آزمایی مداوم برای تأمین امنیت تمرکز دارد.
معماری بی‌اعتمادی صفر از چه اصولی پیروی می‌کند؟
معماری بی‌اعتمادی صفر (Zero Trust) بر سه اصل اساسی تأیید هویت و نظارت مداوم، حداقل سطح دسترسی و فرض وقوع نفوذ بنا شده است. معماری بی‌اعتمادی صفر به‌جای اعتماد پیش‌فرض، بر نظارت دائمی، کنترل سختگیرانه دسترسی و آمادگی برای مقابله با نفوذها تکیه دارد. این رویکرد باعث می‌شود سازمان‌ها در برابر تهدیدات امنیتی مقاوم‌تر شوند.
- نظارت و تأیید مداوم
سازمان‌ها باید به‌طور مداوم رفتار کاربران و استفاده از منابع را به منظور شناسایی هرگونه رفتار غیرعادی بررسی کنند. احراز هویت و تأیید دسترسی کاربران باید براساس داده‌های مختلف، از جمله موقعیت جغرافیایی، هویت کاربر، نوع سرویس یا بارکاری و طبقه‌بندی داده‌ها انجام شود. روش‌های پیشنهادی برای تأیید امنیت:
- احراز هویت چندمرحله‌ای (MFA) برای جلوگیری از ورود غیرمجاز
- بررسی سلامت دستگاه کاربر قبل از دسترسی به سیستم
- لیست سفید برنامه‌ها (application whitelisting) برای اطمینان از اجرای نرم‌افزارهای مجاز
- اعمال اصل حداقل دسترسی
اصل حداقل دسترسی (Least Privilege) یعنی هر کاربر فقط به داده‌ها، برنامه‌ها و خدماتی دسترسی داشته باشد که برای انجام وظایفش نیاز دارد. این اصل با استفاده از کنترل‌های دسترسی دقیق، دسترسی موقتی (Just-in-Time) و حداقل دسترسی کافی (Just-Enough Access) اجرا می‌شود. مزایای این اصل:
- کاهش ریسک حملات داخلی
- جلوگیری از سواستفاده در صورت سرقت حساب کاربری
- ایجاد تعادل بین امنیت و بهره‌وری
- فرض وقوع نفوذ
در استراتژی Zero Trust ، فرض بر این است که نفوذ امنیتی همیشه ممکن است رخ دهد، چه از داخل و چه از خارج شبکه سازمان. برای کاهش اثرات نفوذ، اقدامات زیر ضروری است:
- بخش‌بندی کوچک (Micro-segmentation) برای محدود کردن دسترسی به داده‌های حساس
- رمزگذاری سراسری (End-to-End Encryption) برای حفاظت از اطلاعات
- نظارت دائمی بر رفتار کاربران و دستگاه‌ها برای شناسایی فعالیت‌های مشکوک
- برنامه‌های پاسخگویی و بازیابی حوادث امنیتی برای کنترل و کاهش آسیب‌های احتمالی
مزایای استفاده از معماری Zero Trust برای امنیت شبکه
معماری Zero Trust نه‌تنها امنیت را بهبود می‌بخشد، بلکه اعتماد و کارایی سیستم‌های سازمانی را در برابر چالش‌های امنیتی مدرن افزایش می‌دهد. برای شناخت عمیق‌تر انواع راه حل‌های تامین امنیت شبکه، مطالعه مقاله راهکارهای تامین امنیت شبکه را پیشنهاد می‌کنیم. استراتژی Zero Trust به‌دلیل ویژگی‌های زیر برای امنیت سایبری مدرن ضروری است:
- حفاظت در برابر تهدیدات داخلی و خارجی: بسیاری از حملات سایبری از داخل شبکه آغاز می‌شوند. Zero Trust با اصل عدم اعتماد پیش‌فرض حتی برای کاربران داخلی، این نوع تهدیدات را مهار می‌کند.
- مدیریت دسترسی دقیق: با استفاده از ابزارهایی مانند احراز هویت چندمرحله‌ای (MFA) و کنترل دسترسی مبتنی بر نقش، این معماری اطمینان حاصل می‌کند که تنها کاربران و دستگاه‌های مجاز به منابع دسترسی دارند.
- انطباق با محیط‌های ابری و توزیع‌شده: سازمان‌های مدرن با استفاده از محیط‌های ابری و کار از‌راه‌دور، نیاز به راهکاری دارند که امنیت در هر مکان و برای هر کاربر تضمین شود. Zero Trust چنین انعطاف‌پذیری بالایی را ارائه می‌دهد.
- کاهش سطح حمله: با تقسیم‌بندی شبکه (Micro-Segmentation) و استفاده از اصل کمترین دسترسی، سطح حملات احتمالی به حداقل می‌رسد.
- نظارت مداوم و تحلیل تهدیدات: Zero Trust از ابزارهای پیشرفته برای نظارت لحظه‌ای و شناسایی فعالیت‌های غیرعادی استفاده می‌کند که امکان واکنش سریع به تهدیدات را فراهم می‌آورد.
- کاهش تاثیر تهدیدات داخلی
برخلاف مدل‌های سنتی، Zero Trust فرض می‌کند که تهدیدات می‌توانند از داخل شبکه نیز نشات بگیرند؛ بنابراین با نظارت و محدود کردن دسترسی، تهدیدات به‌طور موثری کنترل می‌شوند. - افزایش اعتماد کاربران و مشتریان
اجرای معماری Zero Trust نشان‌دهنده تعهد سازمان به امنیت داده‌ها است، امری که اعتماد مشتریان و ذینفعان را تقویت می‌کند.
چگونه معماری Zero Trust را پیاده‌سازی کنیم؟
حال که با اجزا و اصول زیرو تراست آشنا شدیم، سراغ مراحل پیاده سازی آن می‌رویم. پیاده‌سازی معماری Zero Trust نیازمند رویکردی چندمرحله‌ای و استفاده از فناوری‌های مناسب است. در ادامه مراحل پیاده‌سازی Zero Trust را به‌صورت خلاصه معرفی و بررسی می‌کنیم.
گام یک، ارزیابی وضعیت فعلی امنیت سازمان
- نقاط ضعف در سیستم‌های فعلی و زیرساخت‌ها را شناسایی کنید.
- ارزیابی کنید که چه کاربران، دستگاه‌ها و داده‌هایی بیشترین حساسیت را دارند.
- اولویت‌بندی کنید که کدام بخش‌ها باید ابتدا در چارچوب Zero Trust قرار گیرند.
گام2، تعریف سیاست‌های امنیتی دقیق
- سیاست‌های کنترل دسترسی را بر اساس اصول کمترین دسترسی (Least Privilege) و نیاز به دانستن (Need to Know) تنظیم کنید.
- سیاست‌ها باید شامل رفتار کاربران، نوع دستگاه‌ها، مکان و دیگر عوامل زمینه‌ای باشند.
گام 3، پیاده‌سازی احراز هویت قوی
- از احراز هویت چندمرحله‌ای (MFA) برای تمامی کاربران و دستگاه‌ها استفاده کنید.
- از سیستم‌های مدیریت هویت و دسترسی (IAM) برای کنترل دقیق دسترسی بهره ببرید.
گام 4، تقسیم‌بندی شبکه (Micro-Segmentation)
- شبکه را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم و سیاست‌های امنیتی خاص برای هر بخش تعریف کنید.
- از فایروال‌های داخلی و ابزارهای پیشرفته برای محدود کردن حرکت جانبی مهاجمان استفاده کنید.
گام5، استفاده از رمزنگاری برای حفاظت از داده‌ها
- داده‌های حساس را هنگام انتقال و ذخیره‌سازی رمزنگاری کنید.
- مطمئن شوید که کلیدهای رمزنگاری به‌درستی مدیریت می‌شوند.
گام 6، نظارت مداوم و تحلیل رفتارها
- از ابزارهای نظارت لحظه‌ای (Real-Time Monitoring) برای شناسایی فعالیت‌های غیرعادی یا مشکوک استفاده کنید.
- از فناوری‌های هوش مصنوعی و یادگیری ماشین برای پیش‌بینی تهدیدات بهره ببرید.
گام7، مدیریت دستگاه‌ها و اطمینان از امنیت آن‌ها
- دستگاه‌های متصل به شبکه را به‌طور مداوم ارزیابی کنید.
- سیاست‌هایی برای جلوگیری از دسترسی دستگاه‌های ناسازگار به منابع حیاتی تعریف کنید.
گام 7، آموزش کاربران و فرهنگ‌سازی امنیتی
- کارکنان را درباره اهمیت Zero Trust و نحوه تعامل با سیستم‌های امنیتی جدید آموزش دهید.
- فرهنگ‌سازی امنیتی را به‌عنوان بخشی از سیاست‌های سازمانی اعمال کنید.
گام8، پیاده‌سازی ابزارهای خودکارسازی و هماهنگی
- از ابزارهایی مانند SOAR برای خودکارسازی پاسخ به تهدیدات و اجرای سیاست‌ها استفاده کنید.
- هماهنگی بین تیم‌های امنیتی و فناوری اطلاعات را افزایش دهید.
گام 9، بازبینی و بهبود مداوم
- معماری Zero Trust را به‌طور مداوم بازبینی و سیاست‌ها را بروزرسانی کنید.
- از گزارش‌ها و تحلیل‌ها برای بهبود وضعیت امنیتی بهره ببرید.
همچنین می‌توانید از فناوری‌های پیشنهادی زیر هم برای بالا بردن امنیت سایبری سازمان خود استفاده کنید.
- مدیریت هویت و دسترسی (IAM)
- فایروال‌های نسل جدید (NGFW)
- سیستم‌های مدیریت رخداد و اطلاعات امنیتی (SIEM)
- ابزارهای تحلیل رفتار کاربران و موجودیت‌ها (UEBA)
- رمزنگاری داده‌ها و مدیریت کلیدها
پیاده‌سازی معماری Zero Trust فرآیندی تدریجی بوده که نیازمند همکاری گسترده میان تیم‌های مختلف سازمان و استفاده از ابزارهای مدرن امنیتی است.
مقایسه Zero Trust با مدل‌های سنتی امنیت شبکه
مدل‌های سنتی امنیت شبکه و معماری Zero Trust تفاوت‌های بنیادی در رویکرد و نحوه مدیریت امنیت دارند. در مدل‌های سنتی، امنیت عمدتا بر پایه ایجاد محیطی بسته و ایمن در اطراف شبکه استوار است. در این مدل به کاربران و دستگاه‌هایی که در داخل شبکه قرار دارند به‌طور پیش‌فرض اعتماد می‌شود و تمرکز اصلی بر جلوگیری از نفوذ تهدیدات خارجی است. چنین رویکردی با اصل اعتماد به داخلی‌ها، دفاع در برابر خارجی‌ها شناخته می‌شود.
اما معماری Zero Trust با در نظر گرفتن پیچیدگی‌های دنیای دیجیتال امروز، هیچ کاربر یا دستگاهی را حتی در داخل شبکه قابل‌اعتماد نمی‌داند و بر اصل هرگز اعتماد نکن، همیشه تایید کن (Never trust, Always verify) تاکید دارد.
در مدل‌های سنتی، کنترل دسترسی بیشتر بر اساس موقعیت فیزیکی کاربران در شبکه انجام می‌شود و اگر فردی به شبکه دسترسی پیدا کند، معمولا می‌تواند به بخش‌های مختلف آن دسترسی داشته باشد.
در مقابل Zero Trust دسترسی به منابع را تنها پس از احراز هویت دقیق و مستمر و بر اساس سیاست‌های امنیتی مبتنی بر اصول کمترین دسترسی فراهم می‌کند.
همچنین مدل‌های سنتی اغلب تهدیدات داخلی را کم‌اهمیت‌تر تلقی می‌کنند و فرض بر این است که کاربران داخلی قابل‌اعتماد هستند، اما در Zero Trust فرض بر این است که تهدیدات می‌توانند از داخل شبکه نیز ایجاد شوند. به همین دلیل نظارت مداوم بر رفتار کاربران و دستگاه‌ها یکی از الزامات این معماری محسوب می‌شود.
یکی دیگر از تفاوت‌های کلیدی نحوه مدیریت حملات سایبری است. در مدل‌های سنتی، حملات اغلب پس از نفوذ به شبکه فرصت گسترده‌ای برای گسترش دارند، چرا که بخش‌های مختلف شبکه معمولا به‌طور کامل ایزوله نیستند.
اما در معماری Zero Trust با استفاده از تقسیم‌بندی شبکه (Micro-Segmentation) و اعمال سیاست‌های دقیق بر هر بخش، حرکت جانبی مهاجمان به‌شدت محدود می‌شود. این ویژگی در کنار استفاده از ابزارهای پیشرفته نظارت و تحلیل مانند هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، باعث می‌شود Zero Trust نسبت به مدل‌های سنتی امنیت بیشتری در برابر تهدیدات سایبری مدرن فراهم کند.
مثال‌های واقعی از پیاده‌سازی معماری Zero Trust
گوگل و پروژه BeyondCorp
گوگل یکی از اولین شرکت‌هایی بود که معماری Zero Trust را به‌صورت گسترده پیاده‌سازی کرد. پروژه BeyondCorp گوگل پس از یک حمله سایبری به شبکه داخلی این شرکت طراحی شد و هدف آن جایگزینی مدل‌های سنتی امنیت شبکه با معماری Zero Trust بود. در این پروژه کاربران و دستگاه‌ها باید احراز هویت مداوم انجام دهند و دسترسی به منابع تنها بر اساس سیاست‌های دقیق، مستقل از موقعیت جغرافیایی یا حضور در شبکه داخلی فراهم می‌شود.
مایکروسافت و مدل امنیتی Zero Trust
مایکروسافت نیز از اصول Zero Trust برای محافظت از زیرساخت‌ها و خدمات خود مانند Azure، Office 365 و Microsoft Teams استفاده می‌کند. این شرکت برای اجرای Zero Trust روی احراز هویت چندمرحله‌ای (MFA)، مدیریت هویت و دسترسی (IAM) و کنترل‌های دقیق مبتنی بر نقش تمرکز دارد. همچنین مایکروسافت از ابزارهایی مانند Azure Active Directory برای مدیریت کاربران و دستگاه‌ها و کاهش سطح حمله استفاده می‌کند.
وزارت دفاع ایالات متحده (DoD)
وزارت دفاع ایالات متحده به‌دلیل حساسیت بالا و مواجهه با تهدیدات سایبری پیشرفته، معماری Zero Trust را برای محافظت از شبکه‌ها و داده‌های خود پیاده‌سازی کرده است. این سازمان از ابزارهایی مانند تقسیم‌بندی شبکه (Micro-Segmentation)، رمزنگاری پیشرفته و نظارت مداوم برای مقابله با تهدیدات داخلی و خارجی بهره میبرد.
شرکت Netflix
نتفلیکس به‌عنوان شرکتی پیشرو در ارائه خدمات مبتنی بر فضای ابری، از اصول Zero Trust برای محافظت از داده‌ها و زیرساخت‌های خود استفاده می‌کند. این شرکت با استفاده از فناوری‌هایی مانند تقسیم‌بندی شبکه و احراز هویت مبتنی بر سیاست، امنیت کاربران، توسعه‌دهندگان و داده‌های مشتریان را تضمین می‌کند.
بیمارستان‌ها و سازمان‌های مراقبت‌های بهداشتی
بسیاری از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی برای حفاظت از داده‌های حساس بیماران و انطباق با قوانین حفظ حریم خصوصی مانند HIPAA، معماری Zero Trust را به کار گرفته‌اند. به‌عنوان مثال دستگاه‌های پزشکی، سیستم‌های مدیریت اطلاعات بیمارستانی (HIS) و سوابق الکترونیکی بیماران (EHR) تنها پس از احراز هویت دقیق و تایید وضعیت امنیتی دستگاه به شبکه متصل می‌شوند.
شرکت‌های مالی و بانکی
بانک‌ها و موسسات مالی به‌دلیل اهمیت بالای امنیت اطلاعات مشتریان و جلوگیری از کلاه‌برداری، از معماری Zero Trust استفاده می‌کنند. این شرکت‌ها با احراز هویت چندمرحله‌ای، رمزنگاری داده‌ها و نظارت لحظه‌ای بر تراکنش‌ها، از دسترسی غیرمجاز و حملات سایبری جلوگیری می‌کنند.
مثال‌های یادشده نشان می‌دهند که معماری Zero Trust چگونه می‌تواند در سازمان‌های مختلف و صنایع گوناگون، از فناوری گرفته تا مراقبت‌های بهداشتی، برای محافظت از داده‌ها و مقابله با تهدیدات سایبری موثر باشد.
مروری کوتاه بر مهم‌ترین نکات Zero Trust
معماری Zero Trust به‌عنوان یکی از رویکردهای نوین و قدرتمند در دنیای امنیت سایبری، تحولی اساسی در نحوه حفاظت از شبکه‌ها و داده‌ها ایجاد کرده است. این معماری با تکیه بر اصول عدم اعتماد پیش‌فرض و احراز هویت مداوم، نیازهای امنیتی سازمان‌های مدرن را برآورده می‌کند.
استفاده از خدمات امنیت شبکه مبتنی بر Zero Trust می‌تواند به کاهش تهدیدات داخلی و خارجی، محافظت از محیط‌های ابری و توزیع‌شده و مدیریت دسترسی دقیق کمک کند. همچنین درخواست خدمات پشتیبانی حرفه‌ای در این حوزه، سازمان‌ها را قادر می‌سازد تا پیاده‌سازی و نگهداری معماری زیرو تراست را به بهترین شکل انجام دهند. با توجه به افزایش تهدیدات سایبری و پیچیدگی زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، رویکرد Zero Trust نه تنها یک گزینه، بلکه یک ضرورت برای حفاظت از امنیت شبکه‌ها و داده‌های حیاتی به شمار می‌رود. سازمان‌ها می‌توانند با خدمات امنیت شبکه زیرو تراست اعتماد کاربران و مشتریان خود را جلب کرده و در برابر چالش‌های امنیتی پیشرو ایمن باقی بمانند.
