طراحی DRP/BCP مقاوم در برابر تهدیدات مدرن؛ بررسی مؤلفهها و نکات مهم امنیتی
در سالهای اخیر شدت و پیچیدگی حملات سایبری به شکل بیسابقهای افزایش یافته است. بهویژه کشور ما به دلیل شرایط خاصی که دارد، در چند وقت اخیر با موج سنگینی از این حملات روبرو بوده که طی آنها چند سازمان و بانک مهم کشور آسیبهای زیادی دیدهاند. در چنین شرایطی، داشتن یک برنامه تداوم کسبوکار (BCP) و برنامه بازیابی از بحران (DRP) باید به بخشی جداییناپذیر از استراتژی کلان امنیت سازمانها تبدیل شود. در این مقاله به بررسی نکات مهمی میپردازیم که طراحی DRP/BCP مقاوم در برابر تهدیدات مدرن را امکانپذیر میسازد. با فالنیک (ایران اچ پی) همراه باشید.
فهرست محتوا
نقش تیمهای امنیتی در معماری DRP/BCP
DRP و BCP زمانی مؤثر خواهند بود که امنیت، عملیات و فناوری اطلاعات در کنار هم کار کنند و نگاه یکپارچهای به پیشگیری، واکنش و بازگشت داشته باشند. یکی از ارکان اصلی تابآوری امنیتی، هماهنگی و همافزایی میان تیمهای تخصصی امنیت است. ساختارهای مدرن امنیت سایبری شامل سه بخش کلیدی هستند:
- تیم قرمز (Red Team): این تیم مانند یک مهاجم واقعی عمل میکند و نقاط ضعف سازمان را شناسایی میکند. وظیفه Red Team، یافتن مسیرهای احتمالی نفوذ است؛ همان مسیرهایی که در مرحله بازیابی باید مورد پوشش قرار گیرند.
- تیم آبی (Blue Team): این تیم مسئول مانیتورنیگ، شکار تهدید و دفاع در لحظه است. تیم آبی در ساختار DRP نقش بسیار مهمی دارد، چرا که دادههایی که در شرایط حمله برای تصمیمگیری فوری نیاز است، توسط همین تیم جمعآوری و تحلیل میشوند.
- تیم بنفش (Purple Team): اگر تیم قرمز نقصها را پیدا میکند و تیم آبی آنها را پوشش میدهد، تیم بنفش نیز بهعنوان واسطهای بین آنها برای انتقال تجربه و بهینهسازی همکاری فعالیت دارد. DRP زمانی کاملاً مؤثر خواهد بود که این هماهنگی بهطور مستمر وجود داشته باشد.
اهمیت بالای شکار تهدید در طراحی DRP/BCP مدرن
متأسفانه در بسیاری از سازمانهای کشور ما، مفهوم «مانیتورینگ» هنوز هم برابر با انتظار برای هشدار است! اما در مدلهای جدید دفاع سایبری، روی مفهوم شکار (Hunting) تأکید زیادی شده است. شکار به معنای جستجوی فعال برای یافتن تهدیدات احتمالی است، قبل از اینکه هیچ هشداری ثبت شود. به عبارت دیگر در Hunting فرض بر این است که مهاجم داخل شبکه حضور دارد و هدف، یافتن ردپای اوست. زمانیکه Hunting با چرخه DRP هماهنگ شود، پیشبینی مسیر حمله و کاهش دامنه آسیب قبل از وقوع بحران ممکن میشود. مقاله Threat Hunting چیست اطلاعات جامعی در این رابطه در اختیار شما قرار میدهد.
چرخه شکار و واکنش
نتیجه مؤثر از عملیات شکار تهدیدات زمانی محقق میشود که ساختار زیر در سازمان پیادهسازی شود:
- Detect: شناسایی رفتارهای مشکوک
- Analyze: تحلیل دادهها برای تشخیص الگوی حمله
- Respond: اقدام متناسب برای جلوگیری از گسترش آسیب
- Recover: بازگرداندن سرویسها و دادهها به وضعیت سالم
این چرخه، پایه طراحی برنامههای بازیابی است و کمک میکند سازمان سناریوهای حمله را پیشبینی کند.
نقش آموزش و فرهنگ امنیتی در تابآوری سازمان
هیچ برنامه DRP/BCP بدون مشارکت و آگاهی کارکنان کامل نیست. تجربه حملات واقعی نشان داده که بسیاری از بحرانها با یک اشتباه ساده انسانی آغاز میشود. گاهی کلیک روی یک لینک مشکوک یا اجرای فایلی که از نظر کارمند بیخطر به نظر میرسیده است، میتواند به فجایع جبرانناپذیری تبدیل شود.
به همین دلیل از تیم هلپ دسک تا مدیران ارشد، همگی باید نسبت به تهدیدات امنیتی آگاه باشند. برنامههای آموزشی در سازمانها باید بهصورت زیر اجرا شود:
- در بازههای زمانی مشخص و بهصورت مستمر برگزار شوند.
- با سناریوهای واقعی و قابل لمس همراه باشند.
- شامل قوانین ساده و کاربردی برای رفتار امن باشند.
سازمانهایی که فقط برنامه نوشتهشده دارند، اما آن را تمرین نمیکنند، در زمان حمله سردرگم میشوند. تمرینهای شبیهسازی بحران بهترین روش برای محکزدن آمادگی تیمها و اصلاح اشکالات پیش از وقوع حادثه است.
اصول واکنش به حمله در طراحی DRP/BCP مقاوم در برابر تهدیدات مدرن
وقتی حمله رخ میدهد، سرعت و دقت تصمیمگیری شماست که تفاوتها را ایجاد میکند. در همین راستا داشتن یک چک لیست از پیش آماده شده برای تشخیص و واکنش، تیم را از سردرگمی نجات میدهد. این چک لیست متناسب با زیرساختها و سرویسهای هر سازمان متفاوت است، اما بهطور کلی میتواند شامل موارد زیر باشد:
چک لیست تشخیص اولیه حمله
- مشاهده رفتار غیرعادی در شبکه
- هشدارهای غیرمعمول در SIEM
- تغییرات غیرمجاز در فایلها یا سرویسها
- کاهش ناگهانی کارایی سیستمها
- درخواستهای مشکوک برای دسترسی
زمانی که حمله تأیید شود، مراحل واکنش باید هرچه سریعتر آغاز شود.
گامهای اصلی واکنش به حمله سایبری
- Detection & Containment: تشخیص حمله و جلوگیری از گسترش آن
- Analysis & Documentation: تحلیل دقیق و ثبت همه جزئیات
- Eradication & Restoration: حذف آلودگی و بازسازی سرویسها
- Recovery: بازگشت کنترلشده به وضعیت عادی
هماهنگی تیم امنیت با تیم زیرساخت در مرحله Recovery بسیار حمهم است، زیرا بازگردانی اشتباه میتواند آلودگی را دوباره فعال کند.
بازگشت امن پس از حمله
بهبود شرایط پس از یک حمله تنها به بازگردانی فایلها محدود نمیشود؛ سازمان باید اطمینان حاصل کند که محیط پاکسازی شده، مقاومتر از قبل است و نقاط ضعف پوشش داده شدهاند. در این زمینه DRP و Incident Response (واکنش به حمله) باید در یک مسیر عمل کنند. هماهنگی بین این دو عامل مشخص میکند که سرویسها با چه ترتیبی و براساس چه اولویتهایی باید بازیابی و مقاومسازی شوند.
برای اینکه پس از حمله در مسیر درست بازگشت قرار بگیرید، باید نسخههای بکاپی که آماده میکنید، ایزوله و Harden شده باشند، از حملات باجافزاری مصون باشند و در یک جای امن و جداگانه نگهداری شوند. در غیر این صورت ممکن است فایلهای بکاپ شما پس از حمله از دست بروند و امکان بازگشت به شرایط امن برای شما وجود نداشته باشد.
بهطور کلی، پس از هر حمله باید:
- علل اصلی حمله استخراج شوند،
- ضعفهای فرآیندی یا فنی شناسایی شوند،
- برنامههای آموزشی اصلاح شوند،
- سیاستهای امنیتی بهروزرسانی شوند.
این اصول به سازمان کمک میکند تا هر بحران را به یک فرصت برای بهبود تبدیل کند.
بررسی کامل طراحی مدرن DRP/BCP در وبینار چهارم رویداد NextNode SiJourney فالنیک (ایران اچ پی)
طراحی DRP/BCP مقاوم در برابر تهدیدات مدرن، موضوع اصلی وبینار چهارم از مجموعه 7 وبینار تخصصی رویداد NextNode SiJourney فالنیک (ایران اچ پی) است. در این وبینار رایگان که با عنوان «پیشبینی، محافظت، بازگشت» برگزار خواهد شد، مباحث زیر پوشش داده میشوند:
1- اهمیت کنترلهای Detective در امنیت اطلاعات
- مروری بر مدیریت و ارزیابی ریسک در امنیت اطلاعات
- کنترلها و انواع آن در امنیت اطلاعات
- مقایسه کنترلهای Preventive و Detective در حملات مدرن
- نقش SOC در پایش رخدادها و کشف تهدیدات
2- رصد، پایش و کشف تهدیدات
- چرخه شناسایی و کشف تهدیدات
- شناسایی و پایش مبتنی بر ریسک (Risk Driven)
- تفاوت فرآیند کشف تهدیدات با پایش و شناسایی
- چرخه کشف تهدید و فریم ورکهای آن
- مروری بر XDR NDR EDR در فرآیند کشف و پایش
3- مدیریت حادثه
- مدیریت حادثه چیست ؟
- الزامات و اقدامات مدیریت حادثه
- تدوین سند BCP و نقش آن در تاب آوری کسب و کار
وبینار «پیشبینی، محافظت، بازگشت | طراحی DRP/BCP مقاوم در برابر تهدیدات مدرن» در تاریخ 16 آذر 1404 و توسط جناب آقای سید محمد علوی، مشاور و مدرس امنیت اطلاعات، برگزار میشود.
ثبتنام رایگان در رویداد NextNode SiJourney فالنیک (ایران اچ پی)
ثبتنام در رویداد NextNode SiJourney فالنیک (ایران اچ پی) کاملاً رایگان است. شما میتوانید در هر شهری که حضور دارید، با مراجعه به ایسمینار فالنیک در این رویداد ثبتنام کنید و فرصت حضور در مجموعه وبینارهای تخصصی حوزه سرور و شبکه را بهدست آورید. همچنین درصورت کسب امتیازات لازم از شرکت در این وبینارها و قرارگیری در جمع 30 نفر برتر، میتوانید به فاز دوم این رویداد که «بوتکمپ حضوری 2 روزه در تهران» است، راه پیدا کنید. در این بوتکمپ فرصت کار کردن با جدیدترین تجهیزات سرور و شبکه در محیط واقعی را خواهید داشت و میتوانید آموختههای خود را در کنار اساتید برجسته فالنیک (ایران اچ پی) به تجربههای عملی تبدیل کنید.
