راهنمای جامع شناسایی و رفع مشکلات ناشی از پیکربندی نادرست دستگاه‌های شبکه

آیا می‌دانستید که پیکربندی نادرست دستگاه‌های شبکه می‌تواند تا 9 درصد درآمد سالانه شرکت شما را کاهش دهد؟ علاوه بر این، به‌گفته بسیاری از کارشناسان امنیت سایبری، پیکربندی نادرست باعث افزایش آسیب‌پذیری شبکه‌های کامپیوتری می‌شود و آن‌ها را در معرض حملات سایبری قرار می‌دهد. این مشکل بعد از فیشینگ و حمله هکرها، رایج‌ترین راه نفوذ مهاجمان به سیستم‌های کامپیوتری و اختلال در خدمات شبکه است.

به همین دلیل، به‌عنوان یک متخصص IT و کارشناس شبکه، حتما باید پیکربندی صحیح سیستم‌ها و زیرساخت‌ها را جدی بگیرید و رایج‌ترین مشکلات ناشی پیکربندی نادرست شبکه، راهکارهای پیشگیری و روش‌های رفع این مشکلات را خوب بشناسید. در این مطلب فالنیک، می‌خواهیم با شما درباره مشکلات پیکربندی نادرست در شبکه‌ صحبت کنیم و با ارائه راهکارهایی کاربردی برای جلوگیری و رفع آن‌ها، به شما کمک کنیم از حملات سایبری در امان بمانید. پس، با ما همراه باشید.

پیکربندی نادرست دستگاه های شبکه؛ خطایی کوچک، آسیبی بزرگ

پیش از آنکه به مشکلات مربوط به پیکربندی نادرست دستگاه‌های شبکه بپردازیم، بیایید به چگونگی بروز پیکربندی‌های نادرست و تاثیر مخرب آن‌ها بر کارایی شبکه، نگاه دقیق‌تری بیندازیم. همان‌طور که می‌دانید، فایروال شبکه، ترافیک ورودی به آن را کنترل و فیلتر می‌کند. حال اگر سازمان بخواهد ترافیک را از یک وب سرور جدید به سرور پایگاه داده انتقال دهد، باید یک دستور و لاین جدید در فایروال ایجاد شود.

در این حالت، اگر مدیر یا کارشناس شبکه به‌جای تایپ “eq” (برابر)، “neq” (غیر برابر) را در دستور و لاین جدید وارد کند، همین یک حرف اضافه می‌تواند پیکربندی شبکه را تحت تاثیر قرار دهد و امنیت آن را به‌خطر بیندازد. در این حالت، نه تنها وب سرور نمی‌تواند به پایگاه داده مورد نظر ما دسترسی داشته باشد، بلکه حجم زیادی ترافیک را به سمت پایگاه داده روانه می‌کند.

اگر چنین رخدادی در فضای ابری اتفاق بیفتد، ترافیک اینترنتی بدون عبور از فایروال، اجازه دسترسی به شبکه را خواهد داشت. این مسئله، راه را برای سواستفاده هکرها و حملات سایبری، هموار می‌کند. علاوه بر این، اگر سرویس همچنان به کارکرد خود ادامه دهد و نقصی در آن مشاهده نشود، نمی‌توانیم مشکل را شناسایی کنیم.

 از دیگر دلایلی که منجر به ایجاد پیکربندی نادرست شبکه می‌شود، باید پاکسازی سیاست‌های امنیتی را نام برد. اگر یکی از کاربران به‌صورت اتفاقی قانونی را که برای اطمینان از عملکرد صحیح شبکه حیاتی است پاک کند، امنیت شبکه به‌خطر می‌افتد. در این حالت، عیب‌یابی مشکل و رفع آن می‌تواند زمان‌بر باشد.

عدم هماهنگی بین تیم‌های مختلف سازمان نیز می‌تواند علت دیگر پیکربندی نادرست شبکه باشد. گاهی اوقات ممکن است یکی از تیم‌ها بخواهد تغییری در شبکه ایجاد کند و این درخواست، توسط تیم‌های دیگر، به‌اشتباه برداشت و تفسیر شده باشد.

بیشتر بخوانید: عیب یابی شبکه کامپیوتری و حل مشکلات شبکه

مشکلات رایج ناشی از پیکربندی نادرست دستگاه‌های شبکه و راه حل رفع

حال که فهمیدیم پیکربندی نادرست دستگاه‌های شبکه چگونه رخ می‌دهد و چه تاثیرات مخربی بر آن دارد، وقت آن است که با سایر مشکلاتی که بر اثر پیکربندی نادرست در یک شبکه کامپیوتری رخ می‌دهند، آشنا شویم. این مشکلات در ادامه، با جزئیات بیشتری معرفی شده‌اند:

آدرس‌دهی نادرست IP

در دنیای دیجیتال، هر دستگاه برای برقراری ارتباط با اینترنت و سایر دستگاه‌ها، به یک آدرس منحصربه‌فرد موسوم به IP نیاز دارد. اگر این آدرس اشتباه یا تکراری باشد، درست مثل نامه‌ای که به آدرسی اشتباه فرستاده می‌شود، داده‌ها به مقصد نمی‌رسد و دستگاه نیز قادر به برقراری ارتباط نخواهد بود. آدرسی‌دهی نادرست IP، یکی از شایع‌ترین مشکلات پیکربندی شبکه است که مسائلی مانند کندی سرعت اینترنت، مشکلات دسترسی به منابع شبکه و حتی اختلال در عملکرد کل شبکه را در پی دارد.

راه حل:

در اولین گام از رفع این مشکل، طرح آدرس‌دهی IP خود را بررسی کنید. سپس، تنظیمات IP هر دستگاه را مورد ارزیابی قرار دهید و در صورت مشاهده تنظیمات تکراری یا غلط، آن را درست کنید. برای رفع مسئله آدرس‌دهی نادرست IP، می‌توانید از ابزارهایی مثل ترک‌روت (Traceroute)، پینگ (Ping) یا آی‌پی‌کانفیگ (IPConfig) استفاده کنید.

تنظیمات نادرست فایروال

فایروال، خط دفاعی شبکه در برابر مهاجمان و سواستفاده هکرها است و دسترسی غیر مجاز به کامپیوتر و شبکه را مسدود می‌کند. همان‌طور که در مثال بخش قبلی مطلب به آن اشاره کردیم، پیکربندی اشتباه شبکه می‌تواند تنظیمات فایروال را تحت تاثیر قرار دهد. در نتیجه، یا دسترسی به شبکه بیش از حد محدود یا بیش از حد مجاز می‌شود. در حالت نخست مهاجمان به‌راحتی می‌توانند وارد شبکه شوند و در حالت دوم، کارکردهای عادی و شبکه مختل می‌شود و حتی کاربران نیز ممکن است نتواند به سرویس‌های مورد نظرشان دسترسی داشته باشند. 

راه حل:

ابتدا قوانین فایروال شبکه را بررسی کنید و با استفاده از ابزارهایی مثل nmap و telnet یا گزارش‌ها (لاگ‌های) فایروال، قوانین را اصلاح کنید. برای افزایش امنیت، می‌توانید از اصل حداقل امتیاز (Principle of Least Privilege) یا روش‌های رمزگذاری و احراز هویت نیز کمک بگیرید.

پیکربندی اشتباه VLAN‌ها

فناوری VLAN (شبکه محلی مجازی)، یک شبکه فیزیکی را به چند شبکه مجازی تقسیم می‌کند. از این طریق، نیازی نیست که بخش‌های مختلف سازمان شما (مثلا بخش مالی، منابع انسانی و IT) از شبکه جداگانه استفاده کنند و با استفاده از VLAN روی یک زیرساخت فیزیکی، می‌توانید چند شبکه ایجاد کنید.

اما اگر شبکه به‌درستی پیکربندی نشده باشد، مشکلات متعددی برای VLAN رخ می‌دهد. مثلا، ممکن است ترافیک شبکه بین VLANها به‌اشتباه روت شود و برخی دستگاه‌ها نتوانند به منابع شبکه دسترسی داشته باشند.

راه حل:

برای رفع این مشکل، با استفاده از ابزارهایی مانند show vlan، show interface یا show trunk، باید IDهای VLAN، اعضای VLAN، پروتکل‌های ترانکینگ دستگاه‌ها و رابط‌های خود را بررسی کنید.

مشکلات NAT (ترجمه آدرس شبکه)

NAT نوعی فناوری در شبکه است که به چند دستگاه اجازه می‌دهد از یک آدرس IP عمومی برای اتصال به اینترنت استفاده کنند. درست به همان اندازه که پیکربندی نادرست دستگاه‌های شبکه باعث تداخل آدرس IP می‌شود، ممکن است NAT را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

عدم به‌روزرسانی نرم‌افزار و فریمور دستگاه‌ها

برای آنکه شبکه بتواند عملکرد پایداری داشته باشند، فریمورها و نرم‌افزارهای آن باید مرتبا به آخرین نسخه موجود آپدیت شوند. گاهی اوقات پیکربندی نادرست دستگاه‌های شبکه باعث می‌شود که نرم‌افزارها و فریمور دستگاه‌ها به‌موقع آپدیت نشود. در این حالت، سازگاری تنظیمات آن‌ها با تنظیمات شبکه از بین می‌رود و در کارایی کلی شبکه اختلال ایجاد می‌کند. این مسئله همچنین، آسیب‌پذیری شبکه را بیشتر می‌کند و امنیت آن را به‌خطر می‌اندازد.

راه حل:

آخرین به‌روزرسانی‌های سیستم‌عامل و نرم‌افزارهای شبکه را دانلود و نصب کنید. حتما پیش از انجام این کار، از تنظیمات نرم‌افزارها قبل و بعد از به‌روزرسانی، نسخه بک‌آپ تهیه کنید.

مشکلات دیگر پیکربندی نادرست دستگاه‌های شبکه

سایر مشکلات پیکربندی نادرست در شبکه‌ برای سازمان‌ها را می‌توانیم به‌صورت زیر خلاصه کنیم:

• مشکلات عملکردی: پیکربندی نادرست می‌تواند باعث کندی سرعت شبکه، تاخیر در پاسخ‌گویی سرورها و کاهش عملکرد کلی سیستم شود. همچنین، ممکن است مانع از دسترسی کاربران به خود شبکه یا منابع آن شود یا مشکلات دیگری مانند توقف کامل خدمات و سیستم‌ها را ایجاد کند.
• آسیب‌پذیری‌های امنیتی: همان‌طور که پیش از این نیز گفته شد، پیکربندی نادرست می‌تواند حفره‌های امنیتی در شبکه ایجاد کند. این شرایط، موجب می‌شود که مهاجمان و هکرها به‌راحتی بتوانند داده‌های حساس مانند اطلاعات مشتریان، اطلاعات مالی و اطلاعات شخصی را به‌سرقت ببرند یا با حذف داده‌ها و مختل‌کردن خدمات، خرابکاری کنند.
• خسارت‌های مالی: رفع مشکل پیکربندی نادرست دستگاه‌های شبکه، عموما بسیار بالا است. علاوه بر این، اگر حملات سایبری باعث لورفتن اطلاعات حساس شود، ممکن است برخی مشتریان از شما شکایت کنند. این مسئله علاوه بر پرداخت غرامت‌های سنگین، شهرت و اعتبار شما را هم زیر سوال می‌برد.

چگونه می‌توان از پیکربندی نادرست جلوگیری کرد؟

آیا می‌دانستید که ممکن است بسیاری از مشکلات مربوط به پیکربندی نادرست دستگاه‌های شبکه ماه‌ها یا سال‌ها بدون هیچ علامت و نشانه‌ای در شبکه باقی بماند و آن را در معرض آسیب‌های سایبری و سواستفاده هکرها قرار دهد؟ به همین دلیل، بهتر است ضرب‌المثل پیشگیری بهتر از درمان است را در این زمینه، سرلوحه کار خود قرار دهید. در این زمینه، راهکارهای زیر می‌توانند برای شما کاربردی باشند:

• با انجام بررسی‌های منظم (سیستم‌ها، سیاست‌های امنیتی، سخت‌افزارها، نرم‌افزارها و….)، می‌توانید از بروز بسیاری از مشکلات پیشگیری کنید یا در صورت مشاهده هر گونه ایراد و اختلال، در اسرع وقت آن را برطرف کنید.
• یک CMDB (پایگاه داده مدیریت پیکربندی) ایجاد کنید. این پایگاه، تنظیمات مربوط به شبکه را پیگیری و مدیریت می‌کند و تصویر روشنی از شرایط آن‌ها در اختیارتان قرار می‌دهد. از این طریق، به‌راحتی می‌توانید پیکربندی‌ها را مدیریت و از وجود کوچکترین تغییراتی مطلع شوید و ایرادات وارده را رفع کنید.
• از ابزارهای مدیریت پیکربندی مانند Ansible استفاده کنید. این ابزارها با اتوماسیون فرایند مدیریت پیکربندی‌ها، کنترل و پیاده‌سازی تنظیمات دلخواه را تسهیل می‌کنند. همچنین، به شما کمک می‌کنند تغییرات را ردیابی کنید، مغایرت‌ها را بشناسید و قبل از آنکه مخاطرات امنیتی ایجاد کنند، آن‌ها را اصلاح کنید.
• مستندسازی تغییرات، بخشی حیاتی برای پیشگیری از مشکلات پیکربندی نادرست در شبکه‌ است. هر تغییری که در سیستم شبکه ایجاد می‌شود، باید اطلاعات مربوط به آن (مانند علت تغییر، شخص مربوطه و تاثیر آن) مستند و ثبت شود. این مسئله به شما کمک می‌کند تغییرات غیر مجاز را راحت‌تر شناسایی کنید و با دادن اختیارات به افراد مورد اطمینان، احتمال به‌هم‌خوردن تنظیمات پیکربندی شبکه را به‌حداقل برسانید.
• با توجه به اینکه خطای انسانی، یکی از اصلی‌ترین دلایل پیکربندی نادرست است، بهتر است روی آموزش کارکنانتان سرمایه‌گذاری کنید. تیم شما باید در مورد اهمیت پیکربندی مناسب و خطرات مرتبط با پیکربندی نادرست آموزش ببینند و به‌صورت دوره‌ای، آموزش‌های آن‌ها به‌روز شود.

ابزارها و روش‌های شناسایی مشکلات پیکربندی نادرست

با توجه به اینکه مشکلات پیکربندی نادرست در شبکه‌ می‌توانند اثرات جبران‌ناپذیری داشته‌باشند. به همین دلیل، باید در اسرع وقت آن‌ها را شناسایی و رفع کنید. مواردی که در ادامه معرفی می‌کنیم، می‌توانند به شما کمک کنند به‌راحتی پیکربندی‌های غلط را تشخیص دهید:

استفاده از ابزارهای ارزیابی

ابزارهای ارزیابی، با انجام بررسی‌های دقیق و همه‌جانبه سخت‌افزارها، نرم‌افزارها و سایر اجزای شبکه، نقاط قوت و ضعف را شناسایی می‌کنند. همچنین، گزارش‌های دقیقی از جزئیات مشکل، شدت و راهکارهای رفع آن، در اختیار شما قرار می‌دهند. با استفاده از این اطلاعات ارزشمند، می‌توانید به‌موقع اقدامات اصلاحی را انجام دهید و از بروز مشکلات امنیتی جدی پیشگیری کنید. در زیر، تعدادی از مهم‌ترین ابزارها برای شناسایی پیکربندی غلط را به شما معرفی کرده‌ایم:

• اسکنرهای آسیب‌پذیری شبکه (Network vulnerability scanners)
• ابزارهای تست امنیت اپلیکیشن‌های استاتیک (SAST)
• ابزارهای تست فازی (Fuzz testing tools)
• ابزارهای ارزیابی پیکربندی در محیط‌های ابری و اپلیکیشن‌های کانتینری

بررسی دوره‌ای و منظم شبکه

منظور از بررسی‌های دوره‌ای، بازرسی دقیق سخت‌افزار، نرم‌افزار و تنظیمات شبکه جهت اطمینان از تطابق آن با معیارهای امنیتی است. بدون این ارزیابی‌های منظم، نمی‌توانید از بروز تغییرات غیر مجاز در فایل‌های حیاتی، دسترسی‌های غیر مجاز و سایر انحرافات از استانداردهای امنیتی را شناسایی کنید.

در این راستا، توصیه می‌کنیم یک چک‌لیست از تمامی مواردی که باید بررسی شوند، تهیه کرده و یک جدول زمانی مشخص برای انجام این بررسی‌ها تعیین کنید. این استراتژی، به شما کمک می‌کند راحت‌تر از امنیت سیستم خود اطمینان حاصل کنید.

بررسی انطباق تنظیمات شبکه با معیارهای امنیتی

منظور از معیارهای امنیتی، دستورالعمل‌ها و استانداردهایی است که به بهترین نحوه، امنیت سیستم‌ها و شبکه را تامین می‌کنند. تنظیمات را با این معیارها و مطابقت دهید و هر گونه انحراف از استانداردها را شناسایی و برطرف کنید. خوشبختانه، ابزارهایی کاربردی برای انجام کار وجود دارد و به شما کمک می‌کنند به‌سرعت و به‌آسانی فرایند تطبیق را انجام دهید.

نظارت و تجزیه‌وتحلیل لاگ شبکه

گزارش‌های مربوط به لاگ شبکه، اطلاعات زیادی درباره مواردی مثل تلاش برای دسترسی به شبکه، تغییرات ایجاد شده در تنظیمات و هر گونه رفتار غیر عادی کاربران، در اختیار شما قرار می‌دهند. تجزیه‌وتحلیل این گزارش‌ها، برای شناسایی پیکربندی‌های نادرست بسیار کاربردی هستند. برای انجام این کار، توصیه می‌کنیم از ابزارهایی استفاده کنید که فرایند تشخیص را به‌صورت خودکار انجام می‌دهند و در صورت مشاهده فعالیت مشکوک، آن را به شما اطلاع می‌دهند.

مشکلات پیکربندی نادرست در شبکه‌؛ قاتل امنیت و عملکرد بهینه شبکه

پیکربندی نادرست دستگاه‌های شبکه، می‌تواند مشکلات امنیتی زیادی برای سازمان شما ایجاد کند و خسارت جبران‌ناپذیری به‌بار بیاورد. خوشبختانه با روش‌هایی که در این مقاله فالنیک گفته شد، می‌توانید از بروز بسیاری از مشکلات پیکربندی نادرست در شبکه‌ جلوگیری و امنیت و عملکرد بهینه شبکه‌تان را تضمین کنید. شما در این زمینه چه تجربه‌ای دارید؟ فکر می‌کنید برای جلوگیری از پیکربندی نادرست و حل مشکلات آن چه راهکارهایی موثرتر هستند؟