شبکه‌های کامپیوتری به‌عنوان شریان‌های حیاتی دنیای دیجیتال، نقشی اساسی در انتقال اطلاعات، داده‌ها و ارتباطات میان دستگاه‌های مختلف ایفا می‌کنند. در واقع، شبکه‌ها زیرساختی را برای تعاملات روزمره در سطح جهان را برای ما فراهم می‌کنند. از این رو، طراحی این شبکه‌های پیچیده که از لایه‌های مختلفی تشکیل شده‌اند، به‌هیچ‌وجه ساده نیست و هرگونه خطا یا ضعفی در آن، می‌تواند اثرات مخربی بر عملکرد، امنیت و مقیاس‌پذیری شبکه داشته‌باشد.
در این مطلب فالنیک، می‌خواهیم رایج‌ترین مشکلات ناشی از طراحی ضعیف شبکه و اثرات آن‌ها بر عملکرد کلی شبکه را مورد بررسی قرار دهیم. سپس، درباره راهکارهای جلوگیری از این اشتباهات با شما صحبت می‌کنیم و با ارائه مثال‌های واقعی، به شما نشان می‌دهیم چرا طراحی اصولی شبکه برای سازمان‌ها و کسب‌وکارها اهمیت دارد. حتما تا انتها با ما همراه باشید.
در صورتی که برای طراحی شبکه و جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی به خدمات مشاوره شبکه نیاز دارید، می‌توانید درخواستتان را در همین صفحه ثبت کنید یا با شماره 0218363 تماس بگیرید تا کارشناسان مجرب فالنیک شما را راهنمایی کنند.
فهرست محتوا
پیامدهای منفی ناشی از طراحی ضعیف شبکه
پیش از آنکه بخواهیم اشتباهات طراحی شبکه را معرفی کنیم، بهتر است ببینیم که این اشتباهات چه تاثیری بر شبکه ما دارند و چرا توجه به طراحی اصولی شبکه مهم است. در زیر، برخی از پیامدهای منفی طراحی ضعیف شبکه را معرفی و بررسی کرده‌ایم:
کاهش سرعت و کارایی شبکه
طراحی نادرست شبکه، مستقیما بر سرعت و کارایی آن تاثیر می‌گذارد و می‌تواند عملکرد کلی آن را تضعیف کند. شبکه‌ای که به‌درستی طراحی نشده‌باشد، عموما مشکلاتی مثل تاخیر در انتقال داده‌ها را به‌همراه دارد و باعث کاهش بهره‌وری کارکنان و نارضایتی آن‌ها می‌شود. به‌علاوه، کاهش سرعت شبکه می‌تواند بر عملکرد نرم‌افزارها و برنامه‌های وابسته به آن تاثیر منفی بگذارد. یکی از دلایل اصلی بروز مشکلات در شبکه، طراحی نادرست زیرساخت آن است. اگر با مفهوم زیرساخت شبکه آشنا نیستید، پیشنهاد می‌کنیم ابتدا مقاله مرتبط را مطالعه کنید.
آسیب‌پذیری‌های امنیتی
طراحی ضعیف شبکه، ایجاد حفره‌های امنیتی را به‌همراه دارد و شبکه را در برابر حملات سایبری آسیب‌پذیر می‌کند. این مسئله می‌تواند منجر به نشت اطلاعات حساس، سرقت داده‌ها و حملات باج‌افزاری شود و در نتیجه، اعتبار سازمان شما را زیر سوال ببرد. برای جلوگیری از این چالش‌ها، باید هنگام طراحی شبکه به مواردی مثل پیکربندی مناسب تجهیزات، استفاده از پروتکل‌های امنیتی قوی و تفکیک صحیح شبکه توجه ویژه‌ای داشته‌باشید و نظارت مستمر بر شبکه را دستور کار خود قرار دهید تا آسیب‌پذیری‌های امنیتی آن به‌حداقل برسد.
افزایش هزینه‌های نگهداری و تعمیرات
اشتباهات طراحی شبکه، هزینه‌های اضافی را به سازمان شما تحمیل می‌کند و رفع این مشکلات، زمان و منابع زیادی از شما می‌گیرد. این هزینه‌ها صرفا مسائل مالی نیستند و مواردی مانند خرید تجهیزات جدید و حتی کاهش بهره‌وری کارمندان را هم شامل می‌شوند. با طراحی اصول، همه هزینه‌های بلندمدت در سازمان شما کاهش پیدا می‌کند و هم کاربران و کارکنان شرکت رضایت بیشتری دارند.
افزایش نارضایتی و فرسودگی کارکنان
نتایج تحقیقات بسیار زیادی نشان داده‌است که بسیاری از کارکنان کندی شبکه را یکی از اصلی‌ترین عوامل نارضایتی خود در محیط کار می‌دانند. این نارضایتی می‌تواند بر روحیه کارمندان تاثیر منفی بگذارد، بهره‌وری‌شان را کاهش دهد و حتی منجر به استعفای آن‌ها شود. بنابراین، در طراحی و پیکربندی شبکه باید نهایت دقت را به‌خرج دهید تا ضعف و اشتباهات آن منجر به کاهش سرعت شبکه و اینترنت نشود.
سایر پیامدهای منفی طراحی ضعیف شبکه را می‌توانیم به‌صورت زیر خلاصه کنیم:
- پیچیده‌شدن فرایند مدیریت شبکه
- خرابی‌های مکرر و کاهش قابلیت اطمینان
- افزایش ریسک اختلال در زنجیره تامین
- کاهش انعطاف‌پذیری در پاسخ به تغییرات تقاضا و شرایط بازار
- کاهش رضایت مشتریان به‌خاطر مواردی مثل طولانی‌شدن زمان توزیع
- و…
عوامل اصلی و رایج‌ترین مشکلات طراحی ضعیف شبکه
اشتباهات طراحی شبکه، صرفا جزئیاتی فنی نیستند و حتی ممکن است موارد ساده‌تری مانند امنیت و مقیاس‌پذیری را نیز شامل شوند. در ادامه، می‌خواهیم تعدادی از رایج‌ترین مشکلات و مسائلی را که ممکن است حین طراحی شبکه رخ دهند، به شما معرفی کنیم:
1. مقیاس‌پذیری نامناسب
منظور از مقیاس‌پذیری، توانایی یک شبکه در تطبیق با رشد و افزایش حجم داده‌ها و کاربران بدون کاهش کارایی آن است. در واقع، مقیاس‌پذیری، سنگ بنای تضمین دوام طولانی مدت شبکه است. از این رو، هنگام طراحی و پیکربندی شبکه باید به مواردی مانند کاهش خطر ازدحام، سازگاری با فناوری‌های جدید و… توجه ویژه‌ای داشته‌باشید.
2. عدم استفاده از تقسیم‌بندی شبکه (Segmentation)
تقسیم‌بندی شبکه، مانند آن است که یک شهر بزرگ را برای مدیریت ترافیک و افزایش امنیت، به محله‌های مختلف تقسیم‌بندی کنید. در صورتی که هنگام طراحی شبکه از مسئله تقسیم‌بندی غافل شوید، ترافیک شبکه افزایش پیدا می‌کند، احتمال بروز مشکلات و اختلالات بیشتر شده و مدیریت شبکه نیز دشوارتر خواهد شد. اما تقسیم‌بندی شبکه به چند زیرشبکه، باعث افزایش امنیت، بهبود عملکرد و تسهیل مدیریت شبکه می‌شود. اگر تمایل دارید درباره مبحث Segmentation بیشتر بدانید، حتما مطلب بخش بندی شبکه (Network Segmentation) چیست و چه کاربردی دارد؟ را مطالعه کنید.
3. طراحی توپولوژی نامناسب
یکی دیگر از مهم‌ترین عواملی که باعث طراحی ضعیف شبکه می‌شود، انتخاب توپولوژی نامناسب است. توپولوژی شبکه درست مثل نقشه راه یک شهر است؛ همان‌طور که انتخاب مسیر درست بر زمان رسیدن شما به مقصد تاثیر می‌گذارد، انتخاب توپولوژی مناسب نیز بر عملکرد شبکه تاثیر مستقیم دارد. توپولوژی در واقع ساختار فیزیکی شبکه و نحوه اتصال دستگاه‌ها به یکدیگر را مشخص می‌کند.
اگر در انتخاب توپولوژی مناسب دقت کافی به‌خرج ندهید، ممکن است با مسائلی مثل کندی سرعت، ترافیک بالا و کاهش کارایی شبکه مواجه شوید. به‌علاوه، این مسئله می‌تواند شبکه را در برابر خطاها آسیب‌پذیرتر کند و مانع از گسترش و توسعه آن شود. بنابراین، در این زمینه حتما مواردی مثل اندازه شبکه، نوع کاربرد و بودجه را مد نظر قرار دهید.
- راهنمایی: اگر برای یک سازمان کوچک می‌خواهید شبکه طراحی کنید، توپولوژی ستاره‌ای را انتخاب کنید و اگر قرار است از شبکه برای یک مرکز داده بزرگ استفاده شود، توصیه می‌کنیم سراغ توپولوژی مش یا هیبرید بروید.
4. مشکل آدرس‌دهی در شبکه
آدرس‌دهی نادرست، از دیگر مشکلات رایج طرحی ضعیف شبکه است. آدرس‌دهی در شبکه، مثل نشانی پستی است. به‌عنوان مثال، وقتی شما بخواهید نامه‌ای برای دوستتان ارسال کنید، باید آدرس دقیق و کامل او را روی پاکت نامه بنویسید. این مسئله در رابطه با شبکه‌های کامپیوتری نیز صدق می‌کند هر دستگاه متصل به شبکه، برای برقراری ارتباط، به یک آدرس منحصربه‌فرد نیاز دارد.
این آدرس‌ها درست مثل یک راهنما عمل می‌کنند و باعث می‌شوند داده‌ها به مقصد مورد نظر خود هدایت شوند تا در شبکه ترافیک و هرج‌ومرج به‌وجود نیاید. حال اگر این آدرس‌ها به‌درستی تخصیص داده‌نشوند یا تکراری باشند، مشکلاتی مانند اختلال در ارتباطات، کاهش سرعت و حتی اتلاف داده‌ها ایجاد می‌شود.
5. مشکل مسیریابی در طراحی ضعیف شبکه
یکی دیگر از مشکلاتی که ممکن است در فرایند طراحی و پیکربندی شبکه برای شما پیش بیاید، مشکلات مربوط به مسیریابی (Routing) است. مسیریابی، درست مثل انتخاب بهترین مسیر در یک شهر شلوغ، اهمیت فراوانی دارد. وقتی داده‌ها بخواهند از یک نقطه شبکه به نقطه دیگر آن بروند، باید بهترین مسیر را انتخاب کنند. انتخاب مسیر مناسب عموما توسط پروتکل‌های مسیریابی انجام می‌شود.
اگر این پروتکل‌ها به‌درستی کار نکنند، ممکن است داده‌ها مسیر طولانی‌تری را طی کنند و دیرتر به مقصد برسند و در نتیجه، کارایی و سرعت شبکه کاهش پیدا کند. علاوه بر این، مشکلات مربوط به Routing باعث ازدست‌رفتن داده‌ها و ایجاد ترافیک در شبکه شود. بنابراین، طراحی و پیاده‌سازی صحیح پروتکل‌های مسیریابی برای عملکرد بهینه شبکه اهمیت ویژه‌ای دارد. برای آشنایی بیشتر با این چالش‌ها، می‌توانید مقاله مشکلات رایج شبکه را مطالعه کنید.
6. مشکلات امنیتی در طراحی شبکه
استفاده از رمز عبورهای ضعیف، بازگذاشتن پورت‌های غیر ضروری، عدم رمزگذاری داده و عدم به‌روزرسانی تجهیزات و نرم‌افزارها، مشکلات رایجی هستند که ممکن است حین طراحی شبکه مرتکب شده و باعث تضعیف امنیت شبکه شوید. شبکه‌ای که از نظر امنیتی ضعیف و آسیب‌پذیر است، درست مثل خانه بدون قفل است و به‌آسانی هدف حمله هکرها و نفوذ مهاجان سایبری قرار می‌گیرد. این مسئله ممکن است مسائلی مثل سرقت اطلاعات حساس، اختلال در عملکرد شبکه و حتی ازدست‌رفتن کامل خدمات را به‌همراه داشته‌باشد.
- راه حل: برای حفظ امنیت شبکه، حتما هنگام طراحی و پیکربندی آن، از بهترین و به‌روزترین روش‌های امنیتی پیروی کنید؛ مثل استفاده از رمز عبور قوی، فیلترکردن یا بستن پورت‌های غیر ضروری، به‌روزرسانی دائم تجهیزات و نرم‌افزارها و رمزگذاری داده‌ها.
سایر مشکلات رایج ناشی از طراحی ضعیف شبکه را می‌توانیم به‌صورت زیر خلاصه کنیم:
- توزیع نادرست ترافیک شبکه بین چند سرور
- عدم توجه به بازدهی انرژی در طراحی شبکه
- عدم توجه به سازگاری اجزای مختلف شبکه
- مجازی‌سازی غیر اصولی
- عدم برنامه‌ریزی برای مقابله با خرابی‌های شبکه
- عدم رعایت قوانین و استانداردهای صنعت
- و….
چگونه می‌توان از طراحی ضعیف شبکه جلوگیری کرد؟
برای آنکه با مشکلات و پیامدهایی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم مواجه نشوید، توصیه می‌کنیم هنگام طراحی شبکه، حتما موارد زیر را مد نظر قرار دهید:
ابزارهای نظارت و مدیریت شبکه
فرض کنید شبکه شما یک خودرو باشد. در این حالت، برای آنکه مطمئن شوید خودرو شما هنگام سفر و رفت‌وآمدهای روزانه دچار مشکل نمی‌شود، به‌طور مرتب آن را سرویس می‌کنید. این مسئله در رابطه با شبکه نیز صدق می‌کند. ابزارهای مانیتورینگ شبکه به شما کمک می‌کنند که عملکرد شبکه‌تان را به‌طور دائم بررسی کنید، مشکلات احتمالی را شناسایی کنید و قبل از اینکه به مشکلی بزرگتر تبدیل شوند، آن‌ها را برطرف کنید. در زیر، تعدادی از بهترین ابزارهای مانیتورینگ شبکه را به شما معرفی کرده‌ایم:
- نرم‌افزار PRTG
- نرم‌افزار مانیتورینگ ناگیوس
- نرم‌افزار SolarWinds
- نرم‌افزار مانیتورینگ زبیکس
- نرم‌افزار Sematext
- نرم‌افزار OpManager
- نرم‌افزار Motadata
استفاده از بهترین شیوه‌ها در طراحی شبکه
برای آنکه یک شبکه کارآمد، امن و قابل اعتماد داشته‌باشید، باید در زمان طراحی شبکه، یکسری اصول و دستورالعمل را رعایت کنید. در زیر، تعدادی از این این اصول و رویه‌ها را به‌صورت خلاصه به شما معرفی کرده‌ایم:
- از همان ابتدا به اقدامات امنیتی توجه کنید. در واقع، امنیت باید اولویتی اساسی باشد و نباید آن را به آخرین مراحل طراحی شبکه موکول کنید.
- بعد از انجام بررسی‌های لازم، بهترین روش طراحی (از بالا به پایین یا از پایین به بالا) را انتخاب کنید.
- موضوع مقیاس‌پذیری را مد نظر قرار دهید و شبکه را طوری طراحی کنید که در صورت رشد و گسترش شرکت در آینده، قابل ارتقا باشد.
- تمامی تنظیمات و ساختارها را مستند کنید. مستندسازی، مدیریت شبکه را آسان‌تر کرده و زمان مورد نیاز برای عیب‌یابی و رفع مشکلات را کاهش می‌دهد.
- در همه جنبه‌های طراحی شبکه، استانداردهای لازم را رعایت کنید.
انتخاب تجهیزات مناسب
درست به همان اندازه که برای ساختن یک خانه محکم و مقاوم به مصالح مناسب نیاز دارید، برای داشتن شبکه‌ای پایدار نیز باید تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مناسبی را انتخاب کنید. استفاده از تجهیزات باکیفیت، عملکرد شبکه را بهبود می‌بخشد، خرابی‌ها را کاهش می‌دهد و انعطاف‌پذیری شبکه را بیشتر می‌کند. مهم‌ترین تجهیزاتی که برای طراحی شبکه به آن نیاز دارید، عبارتند از:
- انواع کابل (مانند Cat5e، Cat6 و Cat6a)
- رک برای نگهداری و سامان‌دهی تجهیزات شبکه
- تجهیزات اکتیو مانند سرور، سوئیچ، استوریج و…
- نرم‌افزارها و اپلیکشن‌های مورد نیاز مانند ویندوز سرور
- سرویس‌های ابری
- و…
مثال واقعی از مشکلات طراحی ضعیف شبکه و پیامدهای آن‌ها
برای درک بهتر مبحث این مطلب، می‌خواهیم یک مثال واقعی نیز به شما ارائه کنیم. در شرح این مثال موردی، آمده‌است که یک دانشگاه بزرگ به‌خاطر ضعف در تقسیم‌بندی شبکه، به مشکلاتی جدی در عملکرد آن روبه‌رو شده‌بود. در ادامه، مرحله‌به‌مرحله، این مشکل را بررسی و تشریح می‌کنیم:
- شرح مشکل: شبکه یک دانشگاه بزرگ، به‌خاطر ضعف در تقسیم‌بندی شبکه، با چالش‌هایی در رابطه با عملکرد مواجه شده‌بود. مشکلی اصلی این بود که شبکه طراحی فلت (flat design) داشت و همه دستگاه‌ها به یک VLAN متصل بودند.
- پیامدهای مشکل: شرایطی که در بالا شرح دادیم، باعث شده‌بود که ترافیک شبکه بیشتر و در نتیجه، سرعت آن کمتر شود. به‌علاوه، به‌خاطر تقسیم‌بندی نامناسب، هکرها و مهاجمان سایبری، به داده‌های حساس مانند سوابق دانشجویی و اسناد اداری دسترسی پیدا کرده‌بودند.
- مشکلات مربوط به عملکرد شبکه: در ساعات اوج، شبکه قادر به پاسخ‌گویی به درخواست‌ها نبود و در نتیجه آن، در انجام امور اداری و برگزاری کلاس‌های آنلاین، اختلال ایجاد شد.
- راه حل: با طراحی مجدد شبکه و تقسیم‌بندی آن به به VLANهای مختلف برای هر بخش، مشکل حل شد. برای رفع مشکل امنیتی هم از فایروال و یکسری دستورالعمل‌های خاص برای کنترل دسترسی، استفاده شد.
آنچه این مثال به ما می‌آموزد
همان‌طور که دیدیم، تقسیم‌بندی شبکه از آنچه فکرش را می‌کنیم، مهم‌تر است. هر چند که طراحی فلت برای شبکه ساده‌تر است، اما برای سازمان‌های بزرگ خطراتی جدی ایجاد می‌کند. به‌علاوه، به اهمیت مقوله مقیاس‌پذیری نیز پی بردیم؛ در واقع، طراحی شبکه باید به‌گونه‌ای باشد که افزایش ترافیک و تعداد دستگاه‌ها در آینده، در عملکرد آن خللی ایجاد نکند. در نهایت، فهمیدیم که شبکه به نظارت و به‌روزرسانی مداوم نیاز دارد و طراحی‌های قدیمی در آینده مشکل‌ساز می‌شوند و باید در آن‌ها بازنگری کنیم.
طراحی ضعیف شبکه از آنچه فکر می‌کنید رایج‌تر است!
بهره‌مندی حداکثری از عملکرد و کارایی شبکه، در گرو طراحی درست و جلوگیری از اشتباهاتی است که در این مطلب مفصل درباره آن‌ها صحبت کردیم. به همین دلیل، باید طراحی و پیکربندی شبکه را به افراد متخصص بسپارید تا با چالش‌های اشتباهات طراحی شبکه مواجه نشوید. اگر می‌خواهید طراحی شبکه را به متخصصان مجرب بسپارید، می‌توانید در همین صفحه درخواست طراحی و اجرای شبکه خود را ثبت کنید یا از طریق شماره تماس 0218363 با کارشناسان فالنیک، راهنمایی‌ها و مشاوره‌های لازم را دریافت کنید.
