راهنمای انتخاب اسکنر مناسب

در عصری زندگی می‌كنيم كه بدون مطالعه و كسب دانش، نمی‌توان به يک انتخاب و گزينه مناسب رسيد. حالا اگر اين انتخاب برای خريد يک قطعه الكترونيكی باشد نياز به داشتن اطلاعات كافی يک امر لازم است، چرا كه فناوری‌های خصوصیاتی نو و متفاوتی دارند. اسكنر هم يكی از همين قطعات است كه با گذشت زمان به پيچيدگی‌ها و تكنولوژی‌های آن اضافه می‌شود.چه نوع اسكنری بخريم؟ يک اسكنر مناسب چه خصوصياتی دارد؟ كدام مدل اسكنر متناسب با نيازهای ما است؟ این مقاله در خرید اسکنر مناسب به شما کمک خواهد کرد.

راهنمای خريد يک اسكنر مناسب

اسکنرها بر حسب نوع اسكن يک سند، به انواع مختلفی تقسيم می‌شوند:

اسكنرهای Flatbed يا مسطح، جزو رایج‌ترین اسكنرها برای كاربرد خانگی هستند. در اين نوع اسكنرها، ناحيه اسكن شامل يک صفحه تخت است كه سند بر روی آن قرار می‌گيرد. اين نوع از اسكنرها به خاطر راحتی در استفاده و تكنولوژی استفاده شده در هد اسكن آن‌ها، از کاربرپسندترین اسکنرها به شمار می‌آید.
به جز اسكنرهای مسطح، اسكنرهای Sheetbed و اسكنرهای استوانه‌ای نيز در بازار موجود هستند .در اسكنرهای Sheetbed هد اسكن ثابت است و سند مانند يک پرينتر، برای اسكن حركت داده می‌شود. همچنین اسكنرهای استوانه‌ای دارای كيفيت و دقت تفكيک پذيری بالايی هستند و برای اسكن نقشه و چاپ استفاده می‌شوند

اسكنر چگونه كار می‌كند؟

بهتر است قبل از هر چيز بدانیم اسكنر چيست؟ اسكنر يک دستگاه تصويربرداری است كه به سلول‌های حساس به نور يا چشم‌هايی مجهز است كه می‌توانند نوری را كه از شی مورد اسكن منعكس‌ شده يا عبور كرده‌ است شناسايی كنند. به اين سلول‌ها (Charged-Couple Device CCD) می‌گویند.
CCDها به صورت خطی در كنار هم قرار می‌گيرند و نوار باريكی را تشكيل می‌دهند. هر CCD با اندازه‌‌گيری شدت نور، آن را به بار الكتريكی تبديل می‌كند. تعداد CCD ها در هر اسكنر به هزاران عدد می‌رسد و هر كدام يک پيكسل از شی را ايجاد می‌كنند. به ازای هر پيكسل، تعداد مشخصی بيت، اختصاص داده می‌شود كه برای ذخيره اطلاعات لازم هستند. هر چه تعداد بيت‌ها بيشتر باشد، كيفيت تصوير بهتر می‌شود.

بیشتر اسكنرها از CCD استفاده می‌كنند. اما بعضی از اسكنرهای جديدتر به فناوری Contact Image Sensor (CIS) مجهز شده‌اند. در اسكنر CCD، نوری كه از شی مورد اسكن منعكس می‌شود، با عبور از يک مجموعه آينه و لنز به سوی نوار CCD ها هدايت می‌شود. اما در اسكنر CIS، حسگرها درست زير شی قرار دارند و خودشان نور منعكس‌ شده را مستقيم دريافت می‌كنند. از آن‌ جايی كه اين اسكنر‌ها، به سيستم پيچيده نوری احتياج ندارند، كوچک‌تر و بادوام‌ترند و هزينه ساخت آن‌ها كم‌تر می‌شود.

حسگرهای CIS به تراشه‌هايی مجهز هستند كه می‌توانند از شی مورد اسكن تصوير ديجيتالی توليد كنند. مصرف انرژی آن‌ها كم تر ازCCD ها است. اما اين تراشه‌ها در واقع فضايی را اشغال می‌كنند كه اگر نبودند اين فضاها مورد استفاده حسگرهای نوری قرار می‌گرفت. از همين رو، كيفيت تصويری كه اسكنرهای CIS به دست می‌دهند كمی پايين‌تر از اسكنرهای CCD است. به همين دليل، خيلی از كاربران از مزايای اسكنرهای CIS (مانند كوچک بودن يا ارزان بودن) صرف‌ نظر می‌كنند و به سراغ اسكنرهای CCD می‌روند.

انواع اسكنر

اسكنرها از نظر شكل و كاربرد به انواع مختلفی تقسيم می‌شوند كه این تقسیم بندی در قيمت آن‌ها نيز تأثير می‌گذارد. در ادامه به نمونه‌هايی از آن اشاره می‌شود.

اسكنرهای خوابيده‌

اين نوع اسكنر از يک صفحه شيشه‌ای تخت تشكيل شده‌ كه روی نوار حسگرهای نوری قرار می‌گيرد و در آن روی صفحه شيشه‌ای می‌خوابد. كاغذ يا كتاب باز شده روی شيشه آن گذاشته می‌شوند و نوری كه از زير شيشه تابيده می‌شود با برخورد به شی مورد اسكن، منعکس می‌شود و به وسيله نوار CCD دريافت می‌شود.
اسكنرهای خوابيده جزء انواع رايج اسكنرها هستند كه در دو مدل رنگی و تک رنگ عرضه شده است. تنها عيب اين اسكنرها اين است كه جای زيادی را روی ميز اشغال می‌كنند.

اسكنرهای کاغذکش

در اين نوع اسكنرها، نوار حسگرهای نوری (برخلاف اسكنرهای خوابيده) بی‌حركت است و برگه‌ای كه اسكن می‌شود روی نوار حركت می‌كند. اين نوع اسكنر برای كسانی كه حجم بزرگی از اسناد را اسكن می‌كنند و به متن قابل ويرايش دست پیدا می‌کنند، بسيار مناسب است.
اگر اسكنرهای کاغذکش را به يک دستگاه Automatic Document Feeder) ADF شايد به توان گفت برگه‌ رسان خودكار) مجهز کنید، ديگر لازم نيست خودتان تک تک برگه‌ها را وارد اسكنر كنيد.
اسكنرهای کاغذکش در دو نوع رنگی و تک رنگ عرضه شده‌اند. البته عكس يا صفحات كوچک را هم می‌توان وارد اسكنر كرد اما ممکن است این کاغذها درون اسکنر جمع شوند، به همین دلیل برای این کار اسكنرهای خوابيده مناسب‌تر هستند. اسكنرهای برگه‌خور بسيار جمع‌ و جور هستند و مناسب فضاهای محدود است.

اسكنرهای دستی

پهنای اين اسكنرها حدود 10 تا 12 سانتی‌متر است، كه امكان جابه‌جايی و حمل آن‌ها را به آسانی فراهم می‌كند. اين اسكنر به پورت موازی كامپيوتر وصل می‌شود و برای كامپيوترهای كيفی بسيار مناسب است. عيب اين اسكنرها اين است كه برای اسكن گرفتن از اسناد معمولی با اندازه‌های مثلاً A4  بايد آن‌ها را در چند قسمت اسكن كنيد. تا جایی که ممکن است نرم‌افزارهای همراه اسكنر، اين قسمت‌ها را به يكديگر می‌چسبانند. اما اين كار بسیار زمان بر است.
نوع ديگری از اسكنرهای دست‌گرفتنی، اسكنر قلمی است. اسكنر قلمی برای اسكن، روی هر خط از متن چاپ‌ شده كشيده می‌شود، مانند ماژيكی كه برای نشانه گذاشتن روی متن می‌كشيم. نرم‌ افزار تشخيص نوری همراه قلم، اسكن‌ها را به متن قابل ويرايش تبديل می‌كند و از طريق پورت سريال يا USB به كامپيوتر انتقال می‌دهد

.

این اسکنرها به حدی كوچک شده‌اند كه داخل كيف دستی جا می‌شوند. اين اسكنرها به پورت USB يا PC Card  كامپيوتر كيفی وصل می‌شوند و می‌توانند به صورت رنگی و تک رنگ اسكن بگيرند. از آنجا كه منبع نوری اسكنرهای دست‌ گرفتنی كمی ضعيف است، كيفيت تصوير آن‌ها به خوبی اسكنرهای بزرگ در نمی‌آيد.

اسكنرهای فيلم، اسلايد و ترانس پارنسی

كمتر پيش می‌آيد كه بخواهيد از فيلم يا ترانس پارنسی (صفحات شفاف) اسكن بگيريد. اما كسانی كه در صنعت چاپ و نشر فعاليت دارند زياد با اين موارد مواجه می‌شوند. از آن جا كه نور از اسلايد، فيلم، نگاتيو، و ترانس پارنسی عبور می‌كند، اسكن آن‌ها بايد با روش خاصی انجام شود تا حسگرهای نوری بتوانند نور منعكس شده را دريافت كنند. از آن جا كه در بيشتر اسكنرها منبع نور و حسگرهای نوری در يک طرف قرار دارند، نمی‌توانند برای اسكن اين نوع اسناد مورد استفاده قرار بگيرند. از سوی ديگر، به خاطر اين كه اسلايدها و فيلم‌ها بسيار كوچک هستند، اسكنر بايد حساسيت بسيار بالايی داشته باشد تا بتواند تصوير آن‌ها را شناسايی كند.
بعضی از اسكنرهای خوابيده قابليت وصل‌ شدن به آداپتور ترانس پارنسی موسوم به TPA يا TPU را دارند. اين آداپتور يک صفحه نورانی است كه به جای در اسكنر، روی صفحه شيشه‌ای قرار می‌گيرد. روی صفحه شيشه‌ای اين نوع اسكنرهای خوابيده، ناحيه خاصی برای اسلايد وجود دارد كه مثل ذره‌ بين عمل می‌کند.
انواع ديگر اسكنرهای خوابيده، يک قسمت كشويی دارند كه اسلايدها داخل آن گذاشته می‌شوند. البته اين نوع اسكنرها بسيار گران هستند. اسكنرهايی هم وجود دارند كه فقط اسلايد را اسكن می‌كنند. اين اسكنرها ناحيه كوچكی برای اسكن دارند (معمولاً 4 در 5 اينچ) و خيلی گران هستند.

دقت وضوح تصوير

يكی از مهم‌ترين پارامترها در خريد اسكنر، دقت وضوح تصوير و لامپ تصوير اسكنر است. واحد (DPI(Dot Per Inch يا ” نقطه در اينچ ” برای اين منظور استفاده می‌شود.
برای اسكن يک تصوير معمولی (5*3 يا 4*6) دقت 100 نقطه در اينچ كافی خواهد بود. برای اسكن متون و استفاده در نرم‌ افزارهای Optical character recognition CR دقت DPI300 مناسب است و برای اسكن تصاوير برای چاپ يا بزرگ‌ نمايی، نياز به دقت 1200 تا 2400 خواهد بود. بنابراين يک اسكنر با وضوح تصوير 600 * 1200 يا 2400*1200 مناسب است.

Tranparency

اگر قصد اسكن اسلايد يا فيلم را داريد، اسكنر شما بايد به يک آداپتور Tranparency مجهز باشد. اين آداپتور ممكن است بر روی خود اسكنر نصب شده باشد يا به صورت يک وسيله جانبی به اسكنر اضافه شود. بعضی شركت‌ها مانند Epson از يک آداپتور Tranparency برای اسكن نگاتيو و عكس‌های دوربين استفاده می‌کنند كه برای كاركردهای خانگی و كوچک مناسب است.

ADF يا تغذيه كننده اتوماتيک سند

ممكن است شما تعداد زيادی سند برای اسكن داشته باشيد. (Automatic document feeder (ADF يک قطعه برای تغذيه اتوماتيک اسكنر است كه به صورت خودكار سند را به اسكنر تحويل می‌دهد. بعضی از مدل‌های اسكنر این ویژگی را دارند و برای اسكن اسناد در حجم بالا و سايز نامناسب مشكل نخواهيد داشت.

Interface

اسكنر برای ارتباط با كامپيوتر، به يک رابط يا Interface نياز دارد. اين‌ كه اسكنر انتخابی شما از چه نوع رابطی استفاده می‌کند و يا اين كه كامپيوتری كه قرار است اسكنر به آن متصل شود چه رابط‌هايی را پشتيبانی می‌کند، يكی از مهم‌ترين عواملی است كه بايد به آن توجه داشته باشيد. اگر كامپيوتر شما از USB2 پشتيبانی می‌کند، حتما اسكنری انتخاب كنيد كه از اين رابط استفاده می‌کند. چرا كه سرعت و سادگی بسيار خوبی با پورت USB وجود دارد. رابط Firewire نيز از سرعت و دقت بالايی برخوردار است اما به همين نسبت قيمت بيشتری بر روی اسكنر تحميل می‌کند. مدل هايی نيز وجود دارد كه از چند رابط پشتيبانی می‌کنند كه انعطاف‌ پذيری بيشتری به مصرف‌ كننده می دهد. پورت Parallel يا موازی و استفاده از كارت SCSI نيز انتخاب‌های ديگری هستند كه می توانيد برای رابط اسكنر داشته باشيد. اما از سرعت كم تری برخوردارند. حتما در زمان انتخاب اسكنر مورد نظر خود نوع رابط اسكنر را سوال كنيد.

عمق رنگ‌

به تعداد رنگ‌هايی كه اسكنر قادر به شناسايی و ذخيره‌ سازی آن‌ها است، ” عمق رنگ ” گفته می‌شود و با واحد ” بيت در هر پيكسل ” اندازه‌‌گيری می‌شود. يک اسكنر مناسب بايد حداقل قادر به شناسايی 36 بيت رنگ باشد. امروزه بسياری از اسكنرهای خانگی تا 48 بيت در پيكسل را شناسايی می‌كنند كه يک كيفيت اسكن مناسب را ارائه می‌كند.

ناحيه اسكنر

مانند پرينتر بايد مشخص كنيد سندهای شما در حدود چه سايزی هستند: A4، A3 يا اندازه‌های ديگر. حداقل ناحيه‌ای كه برای اسكن نياز خواهيد داشت، 5/‌8 در 7 /11 است كه به‌ راحتی می توانيد يک برگ A4 را اسكن كنيد. اندازه 14*5/8 نيز مناسب است. بديهی است كه برای سندهای بزرگ‌تر از اين اندازه، بايد دنبال يک اسكنر مناسب باشيد. حداكثر اندازه ناحيه اسكن يک اسكنر يكی ديگر از ملاک های قيمتی است.

تكنولوژی هد اسكن

هد اسكن، قلب يک اسكنر است كه تمامی دقت و سرعت و كيفيت اسكن يک سند از آن منشأ می گيرد. دو تكنولوژی مطرح برای هد‌ اسكن (Contact Image sensor (CIS و Charge couple device هستند كه CCD به مراتب كارائی بالاتری داشته و بیشتر اسكنرهای حرفه‌ای و با دقت و كيفيت فوق‌العاده با اين تكنولوژی سازگار هستند. اسكنرهای دارای تكنولوژی CIS، حجم كوچک تری نسبت به CCD دارند و از كابل جداگانه‌ای برای برق استفاده نمی‌كنند. پيشنهاد می‌کنیم اسكنری كه از CCD پشتيبانی می‌کند، تهيه كنيد.

نرم‌افزار

به عنوان آخرين ملاک انتخاب يک اسكنر، بايد اشاره‌ای هم به نرم‌ افزارهای اسكن و ويرايش سند داشته باشيم. همراه اسكنر يک نرم‌ افزار اسكن ارائه می شود. اما اگر نياز به نرم‌ افزاری قوی و با قابليت‌های مناسب برای ويرايش سند داريد يا سند اسكن شما دارای متن است و نياز به يک نرم‌ افزار OCR داريد، از نرم‌ افزارهای همراه اسكنر غافل نشويد.

انتظارات خود از يک اسكنر را ليست كنيد

اگر قصد خريد يک دستگاه اسكنر را داريد، در اولين قدم انتظارات خود را از اسکنر ليست كنيد. اسكنر مورد نياز شما بايد چه توانايی‌هايی داشته باشد؟
مدل اسكنر (تخت، استوانه ای يا پرينتری)، اسكن سياه‌ و‌ سفيد يا رنگی، سايز سند اسكن، وضوح تصوير يا اندازه دقت تفكيک پذيری برای اسكن، نوع رابط اتصال به كامپيوتر،موازی،USB ،SCSI  و Firewire، اسكن فيلم و نگاتيو، سرعت، تعداد اسكن در دقيقه و عمق رنگ از مهم‌ترين مواردی هستند كه بايد برای خود مشخص كنيد.

كيفيت خروجی + سرعت = قيمت بيشتر

فرمول بالا در دنيای اسكنرها معروف است. اسكنرهايی هستند که حدود قيمتی 60 هزار تومان دارند و در مقابل اسكنرهای حرفه‌ای بايگانی اسناد قيمت‌های نجومی تا 25 ميليون تومان دارند. تفاوت اين دو نوع اسكنر در چيست؟
كيفيت خروجی و دقت تفكيک پذيری رنگ، تكنولوژی‌های به‌ كار رفته در آن‌ها و سرعت بالای اسكن در دقيقه، ویژگی‌های تاثيرگذار در انتخاب يک اسكنر با قيمت مناسب هستند.