حالت بای پس یو پی اس چیست؟ چه کاربردی دارد؟
وقتی صحبت از پایداری برق و حفاظت از تجهیزات حساس مثل سرورها، سیستم‌های پزشکی یا خطوط تولید می‌شود، هیچ چیز به اندازه عملکرد درست یو پی اس (UPS) حیاتی نیست. اما آیا تا به حال با حالتی روبه‌رو شده‌اید که UPS به‌جای تأمین برق اضطراری، ناگهان برق را مستقیم از شبکه شهری عبور دهد؟ این دقیقاً همان چیزی است که به آن حالت بای پس یو پی اس گفته می‌شود. قابلیتی هوشمند که در مواقع خاص، برق را از مسیر جایگزین عبور می‌دهد تا تجهیزات حیاتی شما بدون وقفه روشن بمانند. در این مقاله فالنیک، به زبان ساده توضیح می‌دهیم که حالت بای‌پس چگونه کار می‌کند، چه انواعی دارد و در چه موقعیت‌هایی باید فعال شود. اگر در فکر خرید دستگاه یو پی اس هستید یا از آن در محیط کاری خود استفاده می‌کنید، شناخت این ویژگی می‌تواند تفاوت بین خاموشی ناگهانی و تداوم عملکرد سیستم شما باشد.
فهرست محتوا
حالت بای پس یو پی اس چیست؟
بای پس در UPS نوعی مسیر جایگزین برای عبور جریان برق است که در موقعیت‌های خاص که یو پی اس قادر به عبور دادن جریان برق از مدار خودش نباشد (مانند ایجاد مشکل در عملکرد دستگاه، نیاز به تعمیر یو پس اس یا اتصال تجهیزات متعدد و بیش از ظرفیت یو پی اس) وارد عمل می‌شود.
پس از فعال‌سازی حالت بای پس یو پی اس، برق دیگر از مدار اینورتر داخل یو پی اس عبور نمی‌کند و به طور مستقیم از شبکه شهری به تجهیزات متصل به یو پی اس منتقل می‌شود. در اغلب مدل‌های یو پی اس‌های دارای این قابلیت، نوعی سد حفاظتی مانند فیوز یا کلید قطع (MCB/ MCCB) در مسیر بای پس وجود دارد تا در صورت اضافه‌بار یا اتصال کوتاه، مسیر انتقال برق را خاموش و از وارد شدن صدمه به شبکه/بار جلوگیری کند.
انواع حالت بای پس در یو پی اس
حال که می‌دانید بای پس یو پی اس چیست و چطور عمل می‌کند، بهتر است با انواع این حالت نیز آشنا شوید تا درک عمیق‌تری نسبت به عملکرد bypass در UPS داشته باشید. به طور کلی، بای پس‌ها در UPSهای مختلف دو حالت دارند که عبارت است از:
بای پس دستی (Manual Bypass)
حالت بای پس دستی اغلب شامل یک سوییچ مکانیکی بزرگ (روتاری سوئیچ، کلید ایزوله‌ساز یا maintenance bypass switch) و قطع‌کننده‌های فاز است. این حالت توسط اپراتور انسانی به صورت دستی با خارج کردن UPS از مدار و هدایت برق از شبکه شهری به تجهیزات فعال می‌شود. حالت بای پس دستی اغلب کند است و بین چند میلی‌ثانیه تا چند ثانیه وقفه در تامین برق تجهیزات ایجاد می‌کند. این حالت بیشتر برای سرویس و نگهداری برنامه‌ریزی‌شده، تعویض UPS، تعمیرات اساسی و نصب یا تعویض باتری در یو پی اس کاربرد دارد.
بای پس اتوماتیک (Automatic Bypass)
حالت بای پس اتوماتیک به کمک نیمه‌رساناها ( Thyristor یا IGBT) یا STS (مخفف Static Transfer Switch) و به‌صورت الکترونیکی (بدون نیاز به اپراتور انسانی) پیاده‌سازی می‌شود. برخلاف بای پس دستی، این حالت بای پس یو پی اس بسیار سریع است و در بسیاری از طراحی‌ها، روند سوییچ شدن بین باتری یو پی اس و برق شهری را در کمتر از یک سیکل (sub-cycle) و در حد چند میلی‌ثانیه انجام می‌دهد.
تفاوت‌های کلیدی میان بای پس دستی و اتوماتیک
هر یک از دو حالت بای پس دستی و اتوماتیک در UPSها به دلیل تفاوت‌های مهمی که با یکدیگر دارند، قابلیت‌های خاصی را در اختیار شما قرار می‌دهند. موارد زیر مهمترین فاکتورهایی هستند که این دو حالت بای پس در یو پس اس، در آن‌ها با یکدیگر تفاوت دارند:
- سرعت و پیوستگی: بای پس اتوماتیک بسیار سریع‌تر از بای پس دستی است و می‌تواند بدون وقفه یا با حداقل وقفه، برق را منتقل کند.
- کنترل و دخالت انسانی: بای پس دستی برای فعال‌سازی نیاز به حضور اپراتور دارد، در حالی که بای پس اتوماتیک به صورت مستقل عمل می‌کند.
- ایمنی در عملیات سرویس کاری: سرویس کردن بای پس دستی اغلب ایمن‌تر از بای پس اتوماتیک است چون اپراتور می‌تواند مراحل سرویس کاری را کنترل و تأیید کند.
- پیچیدگی و هزینه: بای‌پس اتوماتیک از نظر طراحی، پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر از بای پس دستی است، اما انتخاب بهتری برای سیستم‌هایی با دسترسی ۷/۲۴ محسوب می شود.
کاربردهای حالت بای پس یو پی اس
کاربرد حالت bypass در یو پی اس بر اساس نوع حالت بای پس متفاوت است و بهتر است با آن‌ها آشنا شوید تا یو پی اسی را انتخاب کنید که مجهز به حالت بای پس مناسبی برای پاسخگویی به نیاز شما باشد. کاربردهای حالت بای پس عبارتند از:
- استفاده در هنگام تعمیر و سرویس UPS با هدف انجام تعمیرات دوره‌ای یا تعویض قطعات بدون قطع تغذیه بار
- حفاظت در شرایط بروز مشکل یا اضافه‌بار (شرایطی مانند بروز خطای داخلی اینورتر، اشکال در برد کنترل، یا اضافه‌بارِ فراتر از ظرفیت UPS)
- جلوگیری از خاموشی تجهیزات حیاتی در زمان خرابی UPS
- تست و سنجش عملکرد UPS در سناریوهای مختلف
- هماهنگی تجهیزات با ژنراتور یا سیستم‌های شبکه پیچیده
مزایا و معایب حالت بای پس یو پی اس
کاربرد حالت bypass در یو پی اس به دلیل مزایای مختلفی که این حالت در اختیار کسب‌وکارهای گوناگون قرار می‌دهد، بسیار گسترده است، اما در کنار این مزایا، استفاده از حالت بای پس دارای معایبی نیز هست. در ادامه، با این مزایا و معایب بیشتر آشنا خواهید شد.
مزایای حالت بای پس یو پی اس
شما در صورت خرید دستگاه مجهز به حالت‌های بای پس دستی، اتوماتیک یا هر دو حالت، به مزایای زیر دست پیدا می‌کنید:
- کاهش Downtime (خاموشی)
- امکان تعمیر و نگهداری بدون قطعی سرویس
- حفظ عملکرد در شرایط خطا یا اضافه‌بار
- انعطاف‌پذیری در عملیات و مدیریت انرژی
- پشتیبانی از استراتژی افزونگی (Redundancy)
- کاهش ریسک تعمیرات اضطراری
معایب حالت بای پس یو پی اس
در کنار مزایای متعدد این مکانیزم پیشرفته در یو پی اس، نباید از معایب این حالت غافل شوید؛ مواردی مانند:
- ریسک کاهش یا از بین رفتن حفاظت
- خطرات الکتریکی و انسانی در بای‌پس دستی:
- محدودیت جریان و اضافه‌بار
- احتمال بروز تداخل فاز/فرکانس
- هزینه و پیچیدگی بالا
- اعتماد مخاطره‌آمیز به منبع جایگزین
مطالب مرتبط: یو پی اس چگونه کار می‌کند
شرایط ضروری و نکات ایمنی در زمان استفاده از حالت بای پس
عملکرد bypass در UPS تا حد بسیار زیادی به رعایت شرایط و نکاتی بستگی دارد که باید پیش از فعال‌سازی حالت بای پس یو پی اس و در حین راه‌اندازی این حالت در نظر داشته باشید تا علاوه بر حفظ صحت عملکرد این حالت، از ایجاد آسیب به تجهیزات متصل به یو پی اس نیز جلوگیری کنید. این نکات و شرایط عبارتند از:
- اطمینان از سلامت برق ورودی (پایدار بودن برق شهری و نبود نوسان یا قطعی)
- سازگاری مصرف تجهیزات متصل به یو پی اس با توان شبکه سازگار
- آماده بودن تجهیزات حساس (ترجیحا خاموش کردن تجهیزات پیش از فعال‌سازی بای پس)
- اطلاع‌رسانی به تیم های در حال کار با تجهیزات متصل به یو پی اس
- قطع کامل بار اضافه (جداسازی تجهیزات غیرضروری متصل به UPS)
- استفاده از تجهیزات ایمنی فردی (PPE) مانند دستکش عایق برق، کفش ایمنی با کفی عایق و ایستادن روی سطح خشک و غیررسانا در زمان فعال‌سازی
- تخلیه بار الکتریکی درون باتری یو پی اس یا خازن ها
- فعال‌سازی بای‌پس فقط توسط افراد آموزش‌دیده
- بررسی ظرفیت کابل و فیوز متناسب با جریان عبوری
- انجام تست بعد از فعال‌سازی (بررسی وضعیت بار مصرفی از طریق مانیتور UPS یا آمپرمتر)
مقایسه بای پس دستی و اتوماتیک؛ کدام بهتر است؟
یکی از مهمترین فاکتورهایی که باید در زمان خرید این دستگاه در نظر داشته باشید، بهرهمندی UPS موردنظرتان از حالت بای پس دستی یا اتوماتیک یا هر دو حالت به صورت همزمان است. در جدول زیر، مقایسه‌ای کوتاه میان مهمترین ویژگی‌ها در هر یک از این دو حالت بای پس انجام شده است که با مطالعه‌ی آن می‌توانید، بهتر و آگاهانه‌تر، یو پی اس مورد نیاز خود را تهیه کنید.
| ویژگی | بای پس دستی | بای پس اتوماتیک |
| سرعت انتقال | کند | بسیار سریع |
| نیاز به اپراتور | بله | تقریبا خیر |
| مناسب برای سرویس/نگهداری طولانی | بله | صرفا برای سرویس موقت |
| ریسک خطای انسانی | بالا | پایین |
| پایداری برای تجهیزات حساس | احتمال ایجاد وقفه بالا | امکان انتقال بدون وقفه |
| پیچیدگی و هزینه | ساده‌تر و ارزان | پیچیده‌تر و گران |
سوالات متداول کاربران درباره حالت بای پس یو پی اس
بای پس یو پی اس چه تفاوتی با عملکرد اصلی دستگاه دارد؟
در عملکرد اصلی، برق اول وارد UPS شده و پس از فیلتر شدن و تثبیت جریان به سمت تجهیزات می‌رود. در مقابل، در حالت بای پس یو پس اس، UPS به‌طور کامل کنار گذاشته شده و برق مستقیماً از ورودی شهر وارد تجهیزات می‌شود.
آیا حالت bypass باعث خاموش شدن تجهیزات می‌شود؟
خیر، این حالت به‌طور مستقیم باعث خاموشی تجهیزات نمی‌شود. اما اگر همزمان برق شهر قطع شود و UPS روی حالت بای پس باشد، تجهیزات یک‌دفعه خاموش می‌شوند؛ زیرا دیگر باتری یو پی اس برای تامین برق در مدار نیست.
حالت بای پس دستی بهتر است یا اتوماتیک؟
از نظر ایمنی و سرعت واکنش، حالت بای پس اتوماتیک بهتر است، اما برای سرویس و تعمیر، بای پس دستی کاربردی‌تر خواهد بود.
آیا همه مدل‌های UPS دارای حالت بای پس هستند؟
خیر، وجود بای پس به کلاس و کاربرد UPS بستگی دارد. برای مثال، UPSهای کوچک و خانگی معمولاً فاقد حالت بای پس هستند، اما UPSهای آنلاین و لاین اینتراکتیو رده بالا تقریباً همیشه با حالت بای پس طراحی می‌شوند.
آنچه درباره حالت بای پس یو پی اس گفتیم
حالت بای پس یو پی اس یکی از مهمترین قابلیت‌های حفاظتی در سیستم‌های برق اضطراری است که امکان تأمین برق مستقیم از شبکه شهری را هنگام خرابی، تعمیر یا اضافه‌بار دستگاه فراهم می‌کند. این ویژگی با کاهش زمان قطعی و حفظ پایداری تجهیزات، نقشی حیاتی در عملکرد بی‌وقفه‌ی سازمان‌ها دارد. انتخاب میان بای پس دستی و اتوماتیک باید بر اساس نوع کاربرد، حساسیت بار و بودجه انجام شود تا بیشترین ایمنی و کارایی به دست آید. اگر برای خرید این دستگاه به مشاوره نیاز دارید کافیست روی لینک زیر بزنید یا با شماره 0218363 تماس بگیرید.
