Native VLAN چیست و چه کاربردی در شبکه دارد؟

در شبکه‌های مدرن که تعداد دستگاه‌ها و ترافیک داده‌ روز‌به‌روز بیشتر می‌شود، دسته‌بندی و مدیریت مؤثر اطلاعات اهمیتی حیاتی دارد. یکی از ابزارهای کلیدی در این مسیر، VLAN یا شبکه محلی مجازی است. اما وقتی صحبت از اتصال بین سوئیچ‌ها به میان می‌آید، مفهومی به نام Native VLAN نقش مهمی ایفا می‌کند.

Native VLAN در ظاهر ساده است، اما اگر درست درک و پیکربندی نشود، می‌تواند امنیت و کارایی شبکه را به خطر بیندازد. در این مقاله فالنیک به‌زبان ساده بررسی می‌کنیم که Native VLAN چیست، چه کاربردی در شبکه دارد و چرا در طراحی درست زیرساخت شبکه نباید آن را نادیده گرفت.

خدمات اکتیو شبکه را از متخصصان دریافت کنید

با دریافت خدمات اکتیو شبکه از متخصصان خبره شبکه، مطمئن خواهید بود که تمامی سرویس‌ها و نرم‌افزارها به درستی و بدون وقفه کار می‌کنند. روی لینک کلیک کنید و با شبکه‌ای پایدار به پتانسیل کامل خود در کسب و کارتان برسید.

خدمات اکتیو شبکهمشاوره فوری

Native VLAN چیست؟ 

در معماری شبکه‌های مبتنی بر سوئیچ‌های لایه ۲ و ۳، VLANها ابزاری حیاتی برای جداسازی منطقی ترافیک میان بخش‌های مختلف شبکه محسوب می‌شوند. هر VLAN با شناسه‌ای خاص (VLAN ID) مشخص می‌شود و هنگام عبور از پورت‌های ترانک (Trunk Ports)، این شناسه به‌صورت یک تگ به بسته‌های داده اضافه می‌شود تا مقصد بتواند آن را به VLAN صحیح هدایت کند.

با این حال همه ترافیک‌ها دارای تگ نیستند. در چنین شرایطی سوئیچ باید بداند ترافیک‌های بدون تگ (Untagged Traffic) به کدام VLAN تعلق دارند. اینجاست که Native VLAN وارد عمل می‌شود. Native VLAN به نوعی از VLAN گفته می‌شود که به‌صورت پیش‌فرض برای مدیریت ترافیک‌های بدون تگ در پورت‌های ترانک تعریف می‌شود.

زمانی که یک پورت ترانک ترافیکی بدون برچسب دریافت می‌کند، آن ترافیک را به Native VLAN اختصاص می‌دهد. همچنین اگر سوئیچ بخواهد ترافیکی را به‌صورت بدون تگ ارسال کند، از Native VLAN برای آن استفاده می‌کند. این ویژگی در مواردی کاربرد دارد که تجهیزات قدیمی‌تر یا ناسازگار با تگ‌گذاری VLAN در شبکه وجود دارند.

عدم تنظیم صحیح Native VLAN ممکن است منجر به مشکلات امنیتی مانند حملات VLAN Hopping شود. ازاین‌رو در طراحی و پیاده‌سازی زیرساخت‌های شبکه، خصوصا هنگام ارائه خدمات اکتیو شبکه، توجه ویژه‌ای به پیکربندی درست Native VLAN صورت می‌گیرد. بهترین روش همسان‌سازی Native VLAN در دو سوی لینک ترانک و پرهیز از استفاده از VLANهای حساس به‌عنوان Native VLAN است. برای درک بهتر نقش Native VLAN، ابتدا باید با مفهوم اصلی VLAN چیست و نحوه عملکرد آن در شبکه آشنا باشید.

چرا Native VLAN در سوئیچ‌ها اهمیت دارد؟

Native VLAN نقش بسیار مهمی در عملکرد صحیح ارتباطات بین سوئیچ‌ها و تجهیزات شبکه دارد، به‌ویژه در زمان انتقال داده‌ها از طریق پورت‌های ترانک. هنگامی‌که ترافیک بدون تگ از یک دستگاه وارد پورت ترانک می‌شود، سوئیچ باید بتواند آن را به VLAN مشخصی هدایت کند. در چنین شرایطی Native VLAN به‌عنوان مقصد پیش‌فرض برای این نوع ترافیک عمل می‌کند.

اهمیت Native VLAN از آنجا ناشی می‌شود که در بسیاری از محیط‌های شبکه، همه تجهیزات از استاندارد 802.1Q پشتیبانی نمی‌کنند یا به‌طور پیش‌فرض ترافیک بدون تگ ارسال می‌کنند. اگر Native VLAN به‌درستی تنظیم نشده باشد، ممکن است ترافیک‌ها به VLAN اشتباهی هدایت شوند که این مسئله می‌تواند مشکلاتی مانند از دست رفتن ارتباط، بروز حلقه‌های غیرمنتظره در شبکه یا حتی نفوذهای امنیتی را به‌دنبال داشته باشد.

از دیدگاه امنیتی نیز Native VLAN یکی از نقاط حساس در شبکه است. استفاده نادرست یا عدم تطابق Native VLAN در دو سوی لینک ترانک می‌تواند زمینه‌ساز حملاتی مانند VLAN Hopping شود و مهاجم با سواستفاده از آن می‌تواند به VLANهای دیگر دسترسی پیدا کند.

به همین دلیل در خدمات طراحی شبکه، تنظیم دقیق Native VLAN، تطبیق آن میان تجهیزات متصل و جداسازی منطقی آن از VLANهای حساس، از اصول ضروری به‌شمار می‌آید. این اقدامات نه تنها باعث افزایش پایداری و کارایی شبکه می‌شوند، بلکه سطح ایمنی ساختار شبکه را نیز ارتقا می‌دهند. اگر Native VLAN به‌درستی پیکربندی نشود، می‌تواند یکی از دلایل اصلی بروز خطا در شبکه باشد؛ در این مطلب با مشکلات رایج VLAN آشنا می‌شوید.

استفاده نادرست یا عدم تطابق Native VLAN در دو سوی لینک ترانک می‌تواند زمینه‌ساز حملاتی مانند VLAN Hopping شود و مهاجم با سواستفاده از آن می‌تواند به VLANهای دیگر دسترسی پیدا کند.

تفاوت Native VLAN با VLAN

برای درک صحیح تفاوت بین Native VLAN و VLAN معمولی، ابتدا باید با مفهوم کلی VLAN آشنا باشیم. VLAN به‌نوعی شبکه مجازی گفته می‌شود که برای تفکیک منطقی ترافیک شبکه در محیط فیزیکی مشترکی استفاده می‌شود. با VLAN می‌توانید بخش‌های مختلف سازمان را به‌صورت مجازی از هم جدا کنید، بدون اینکه نیاز به تجهیزات فیزیکی مجزا باشد.

Native VLAN نوع خاصی از VLAN است که برای مدیریت ترافیک‌های بدون تگ (Untagged Traffic) در پورت‌های ترانک کاربرد دارد. وقتی ترافیکی فاقد برچسب VLAN از یک لینک ترانک عبور می‌کند، سوئیچ آن را به Native VLAN اختصاص می‌دهد. بنابراین Native VLAN صرفا در زمینه‌ پورت‌های ترانک و مدیریت ترافیک بدون تگ معنا پیدا می‌کند. برای شفاف‌سازی بیشتر، جدول زیر مقایسه‌ای میان VLAN و Native VLAN ارائه می‌دهد.

کاربردهای VLAN در شبکه

VLAN یا شبکه محلی مجازی یکی از مهم‌ترین ابزارها در طراحی و پیاده‌سازی شبکه‌های مدرن محسوب می‌شود. با استفاده از VLAN می‌توانید یک شبکه فیزیکی را به چند شبکه منطقی مجزا تقسیم کنید. چنین قابلیتی علاوه‌بر بهینه‌سازی عملکرد شبکه، مزایای امنیتی و مدیریتی قابل‌توجهی به همراه دارد. در ادامه به مهم‌ترین کاربردهای VLAN اشاره می‌کنیم.

جداسازی منطقی بخش‌های مختلف سازمان

با VLAN کاربران یا دستگاه‌های یک سازمان از نظر شبکه‌ای در بخش‌های مجزایی قرار می‌گیرند. مثلا کاربران بخش مالی، منابع انسانی و فناوری اطلاعات می‌توانند در VLANهای جداگانه تعریف شوند.

افزایش امنیت شبکه

با تفکیک ترافیک شبکه به VLANهای مجزا، می‌توانید از دسترسی‌های غیرمجاز جلوگیری کنید. ترافیک میان VLANها تنها از طریق روتر یا سوئیچ لایه ۳ انجام می‌شود و می‌توانید کنترل دقیقی بر آن اعمال کنید (مثلا با ACL یا فایروال).

کاهش Broadcast Domain

یکی از چالش‌های شبکه‌های بزرگ، گسترش دامنه Broadcast است. VLAN با تقسیم‌بندی شبکه باعث کوچک شدن دامنه Broadcast می‌شود که منجر به کاهش ترافیک غیرضروری و افزایش کارایی کلی شبکه می‌گردد.

مدیریت ساده‌تر کاربران و تجهیزات

در شبکه‌هایی با ساختار پویا، جابه‌جایی کاربران بین بخش‌ها رایج است. با VLAN می‌توان کاربران را بدون تغییر کابل‌کشی فیزیکی یا تنظیمات سخت‌افزاری، تنها با تغییر VLAN در سوئیچ به بخش موردنظر منتقل کرد.

پشتیبانی از سیاست‌های مدیریتی و QoS

VLANها اجازه می‌دهند تا سیاست‌های خاص امنیتی یا کیفیت خدمات (QoS) برای هر گروه کاربری یا نوع ترافیک پیاده‌سازی شود؛ مثلا اولویت دادن به ترافیک VoIP در VLAN خاص برای مکالمات صوتی.

تسهیل در پیاده‌سازی شبکه‌های مهمان یا موقت

برای میهمانان یا کاربران موقتی می‌توان VLAN جداگانه تعریف کرد تا دسترسی آن‌ها به منابع داخلی سازمان محدود شود، بدون اینکه بر شبکه‌ی اصلی اختلالی وارد شود.

تنظیم Native VLAN در تجهیزات سیسکو

در تجهیزات شبکه‌ سیسکو پیکربندی Native VLAN روی پورت‌های ترانک (Trunk) انجام می‌شود. این تنظیم به سوئیچ اعلام می‌کند که کدام VLAN باید به‌عنوان VLAN پیش‌فرض برای ترافیک‌های بدون تگ (Untagged) استفاده شود. انتخاب صحیح Native VLAN نقش مهمی در حفظ امنیت، عملکرد صحیح و جلوگیری از مشکلات ارتباطی بین سوئیچ‌ها دارد.

1- ورود به حالت پیکربندی

ابتدا وارد دستگاه شوید و به حالت پیکربندی ترمینال بروید:

Switch> enable

Switch# configure terminal

2- انتخاب اینترفیس موردنظر (Trunk Port)

پورت موردنظر که قرار است به‌عنوان Trunk تنظیم شود را انتخاب کنید:

Switch(config)# interface GigabitEthernet0/1

3- تنظیم حالت Trunk

اگر پورت هنوز به‌عنوان ترانک تنظیم نشده، آن را به حالت trunk ببرید:

Switch(config-if)# switchport mode trunk

4- تنظیم Native VLAN

حال، Native VLAN دلخواه را تنظیم کنید؛ مثلا اگر می‌خواهید VLAN 99 را به‌عنوان Native VLAN قرار دهید:

Switch(config-if)# switchport trunk native vlan 99

5- بررسی تنظیمات

برای اطمینان از اعمال تنظیمات، از دستور زیر استفاده کنید:

Switch# show interface GigabitEthernet0/1 switchport

در خروجی این دستور می‌توانید مقدار VLAN بومی (Native VLAN) را مشاهده کنید.

نکات مهم در تنظیم Native VLAN

• Native VLAN در هر دو سوی لینک ترانک باید یکسان باشد تا از بروز اختلال در ترافیک جلوگیری شود.
• پیشنهاد می‌شود Native VLAN را از VLAN پیش‌فرض (معمولا VLAN 1) جدا کنید تا خطرات امنیتی کاهش پیدا کند.
• Native VLAN نباید در VLANهای حساس مانند مدیریت (Management VLAN) استفاده شود.
• در صورت استفاده از پروتکل‌های مدیریتی مانند CDP یا STP، Native VLAN تاثیرگذار خواهد بود.

تنظیم صحیح Native VLAN در تجهیزات سیسکو بخشی مهمی از پیکربندی حرفه‌ای و ایمن شبکه است، به‌ویژه در ارتباط بین سوئیچ‌ها و هنگام طراحی زیرساخت‌های لایه ۲.

نکات امنیتی مهم درباره Native VLAN

Native VLAN اگرچه در ظاهر تنها برای مدیریت ترافیک‌های بدون تگ در پورت‌های ترانک طراحی شده، اما از نظر امنیتی یکی از بخش‌های حساس و مستعد سواستفاده در شبکه محسوب می‌شود. بی‌توجهی به تنظیمات درست Native VLAN می‌تواند زمینه‌ساز حملات جدی مانند VLAN Hopping شود که در آن مهاجم با ارسال بسته‌های خاص، به VLANهای دیگر نفوذ می‌کند. در این بخش به مهم‌ترین نکات امنیتی مرتبط با Native VLAN می‌پردازیم.

عدم استفاده از VLAN1 به‌عنوان Native VLAN

در بسیاری از سوئیچ‌های سیسکو، VLAN 1 به‌صورت پیش‌فرض به‌عنوان Native VLAN تنظیم شده است. استفاده از VLAN 1 برای اهداف مدیریتی یا به‌عنوان مسیر ترافیک Native باعث می‌شود تا ترافیک حساس در معرض دید و دسترسی احتمالی قرار گیرد. پیشنهاد می‌شود یک VLAN جداگانه (مثلا VLAN 99 یا 999) به‌عنوان Native VLAN تعریف و VLAN 1 از استفاده خارج شود.

هماهنگ‌سازی Native VLAN در دو سوی لینک ترانک

یکی از رایج‌ترین اشتباهات پیکربندی ناهماهنگی در شماره Native VLAN بین دو سوی یک لینک ترانک است. این مسئله می‌تواند باعث عبور ناخواسته ترافیک بین VLANها شود و مهاجم را قادر سازد بدون نیاز به دسترسی مستقیم، اطلاعات سایر VLANها را دریافت کند. همیشه از تطابق تنظیم Native VLAN در هر دو طرف لینک اطمینان حاصل کنید.

استفاده از VLAN جداگانه و بدون ترافیک فعال به‌عنوان Native VLAN

بهتر است از یک VLAN اختصاصی به‌عنوان Native VLAN استفاده شود که هیچ دستگاه یا کاربری به آن متصل نباشد. در این صورت حتی اگر مهاجمی تلاش کند از ترافیک Untagged سواستفاده کند، این ترافیک در محیطی بدون دسترسی و خالی از تجهیزات پردازش خواهد شد.

محدودسازی دسترسی به ترافیک Native VLAN از طریق ACL

با استفاده از لیست‌های کنترل دسترسی (Access Control Lists)، می‌توان ترافیک مربوط به Native VLAN را فیلتر کرد و فقط به منابع مجاز اجازه‌ی عبور داد. این کار موجب می‌شود از هرگونه عبور غیرمجاز ترافیک جلوگیری شود.

 استفاده از Port Security و BPDU Guard

در کنار تنظیم صحیح Native VLAN، بهره‌گیری از ویژگی‌هایی مانند Port Security و BPDU Guard روی پورت‌های Access و Trunk، می‌تواند از تزریق بسته‌های جعلی و حملات مبتنی بر پروتکل‌های لایه ۲ جلوگیری کند.

هر آنچه در مورد vlan بومی گفتیم

در این مقاله با مفهوم Native VLAN و تفاوت آن با VLANهای معمولی آشنا شدیم. Native VLAN نقش کلیدی در مدیریت ترافیک بدون تگ در پورت‌های ترانک دارد و در صورت تنظیم نادرست می‌تواند باعث بروز مشکلات امنیتی و عملکردی در شبکه شود.

همچنین به کاربردهای گسترده VLAN در بهینه‌سازی، تفکیک منطقی و افزایش امنیت شبکه پرداختیم. در نهایت با مراحل تنظیم Native VLAN در تجهیزات سیسکو آشنا شدیم که یکی از گام‌های مهم در پیاده‌سازی حرفه‌ای و مطمئن زیرساخت شبکه محسوب می‌شود.

سوال های متداول

آیا می‌توانیم از VLAN 1 به‌عنوان Native VLAN استفاده کنیم؟

 بله، به‌طور پیش‌فرض VLAN 1 به‌عنوان Native VLAN در سوئیچ‌های سیسکو استفاده می‌شود، اما به دلایل امنیتی توصیه می‌شود VLAN دیگری را به‌عنوان Native VLAN تعیین کرده و از VLAN 1 برای ترافیک عادی استفاده نکنید.

چه اتفاقی می‌افتد اگر Native VLAN در دو طرف یک لینک ترانک متفاوت باشد؟

اگر Native VLAN در دو سوی لینک ترانک همخوانی نداشته باشد، ممکن است ترافیک بدون تگ به VLAN اشتباهی هدایت شده و موجب بروز مشکلات ارتباطی یا نفوذ امنیتی شود. بنابراین همسان‌سازی Native VLAN بسیار حیاتی است.

آیا Native VLAN روی پورت‌های Access هم کاربرد دارد؟ خیر، Native VLAN فقط در پورت‌های Trunk معنا دارد و برای مدیریت ترافیک Untagged در این نوع پورت‌ها استفاده می‌شود. پورت‌های Access فقط به یک VLAN اختصاص داده می‌شوند و ترافیک آن‌ها به‌صورت پیش‌فرض بدون تگ است.

طراحی شبکه استاندارد متناسب با نیازهای شما

متخصصان فالنیک خدمات طراحی شبکه را با توجه به بودجه شما، تعداد کاربران، نوع استفاده و مکان شبکه انجام می‌دهند. روی لینک کلیک کنید و شبکه‌ای بسازید که کسب و کارتان را متحول می‌کند.

خدمات طراحی شبکهمشاوره فوری