مشخصات اتاق سرور استاندارد و بهترین شرایط نگهداری سرور

با توجه به اهمیت تامین امنیت در اتاق سرور، به شرکت‌هایی در اندازه‌های متوسط و به بالا توصیه می‌شود برای نگهداری سرور و استوریج خود و تامین امنیت آنها، اتاق سرور راه‌ اندازی کنند. راه‌ اندازی اتاق سرور باید طبق استانداردها انجام شود تا هم در مصرف برق صرفه‌جویی شود و هم امنیت سرورها و اطلاعات آن‌ها تامین شود. در ادامه به بررسی این استانداردها می‌پردازیم.

تجهیزات و ملزومات اتاق سرور

برای راه اندازی اتاق سرور باید تجهیزات و ملزوماتی را طبق استانداردهای جهانی تهیه کرده و اقداماتی را انجام دهید. در ادامه به بررسی برخی از آیتم های آن شامل ویژگی های اتاق سرور از نظر امنیتی و فیزیکی و تجهیزات لازم برای برای این منظور می‌پردازیم.

رعایت استانداردهای اتاق سرور باعث کاهش ریسک های اتاق سرور می‌شود.

گفتگوی TechTalk: بررسی محل نگهداری سرور

محل نگهداری سرور را می‌توان به طور کلی به دو دسته تقسیم کرد: مرکز داده و دیتاسنتر، و اتاق سرور. در ادامه و در ویدئوی تک تاک به توضیح مفصل مبحث بررسی انواع محل نگهداری سرور با شما همراه هستیم و به بررسی این دو دسته می‌پردازیم.

در این تک تاک، کارشناس ما حسین آقارضایی، مهمان مریم فقیهی است تا به موضوع بررسی محل نگهداری سرور بپردازند. انواع محل های نگهداری سرور را نام می بریم و تجهیزات مورد نیاز هر یک و تفاوت های آنها را بررسی می‌کنیم.

عناوین مهمی که در این ویدئوی ۲۲ دقیقه‌ای می‌بینید در ادامه آمده است:

عناوین مورد بررسی:

• انواع محل نگهداری سرور
• ویژگی‌های اتاق سرور
• ویژگی‌های دیتاسنتر
• تفاوت تجهیزات اتاق سرور و دیتاسنتر
• اجاره فضا برای نگهداری سرور شخصی یا Colocation کردن سرور
• اجاره سرور به صورت مجازی یا VPS
• مقایسه سرور مجازی و VPS با سرویس های ابری

استاندارد TIA چیست؟

TIA مخفف عبارت Telecommunication Industry Association است. TIA اتحادیه صنعت مخابرات است که موسسه استانداردهای ملی امریکا یا ANSI آن را ایجاد کرده است. TIA شامل ۱۲ کمیته مهندسی است که در زمینه تجهیزات رادیویی، برج های سلولار، دیتا ترمینال ها، تجهیزات تلفن، ماهواره ها، دستگاه های VoIP، کابل کشی، دیتاسنتر، مالتی مدیا، پزشکی به ارایه راهنما به کاربران می‌پردازند. مثلا استاندارد TIA-942 در مورد زیرساخت دیتاسنتر و اتاق سرور است و استاندارد TIA-568 در مورد کابل کشی.

استاندارد TIA-942 چیست؟

استاندارد TIA-942 استانداردهای لازم برای طراحی دیتاسنتر، اتاق سرور، اتاق کامپیوتر، سرور دیتاسنتر و موارد مشابه را تعریف می‌کند. همچنین در زمینه طراحی شبکه و کابل کشی هم با کابل مسی و هم با کابل فیبر نوری استانداردهایی را ارایه می‌دهد.

استاندارد جهانی TIA-942 شامل موارد زیر است:

1. معماری شبکه
2. طراحی الکتریکی
3. ذخیره سازی و بکاپ و آرشیو فایل
4. افزونگی سیستم
5. امنیت و کنترل ذسترسی شبکه
6. مدیریت دیتابیس و پایگاه داده
7. وب هاستینگ
8. اپلیکیشن هاستینگ
9. توزیع محتوا
10. کنترل محیطی
11. امنیت فیزیکی شامل زلزله، آتش و سیل و …
12. مدیریت انرژی و برق

مزیت استفاده از استاندارد جهانی اتاق سرور در طراحی اتاق سرور و دیتاسنتر این است که ارتقا پذیری، توسعه پذیری، امنیت، قابلیت اطمینان، سرعت و کارایی بالا خواهد بود. در ادامه به بررسی برخی از استانداردهای راه اندازی اتاق سرور و دیتاسنتر می‌پردازیم. نکته مهم این است که رعایت استانداردهای اتاق سرور و دیتاسنتر باعث کاهش ریسک های اتاق سرور می‌شود. از جمله ریسک های اتاق سرور و دیتاسنتر، حریق، سرقت و امنیت است.

بررسی استاندارد های اتاق سرور

با توجه به حساسیت امنیت اطلاعات شرکت‌ها و برای دور از دسترس بودن اطلاعات از افراد غیر مسئول، ایجاد مکانی امن برای متمرکز کردن سرور‌ ها و استوریج ها، از جمله اقدامات مهمی است که هر شرکتی در اندازه‌های متوسط و به بالا باید انجام می‌دهد.

راه‌ اندازی اتاق سرور در زمینه فناوری اطلاعات، تخصص محسوب می‌شود و شامل مواردی بسیار کلیدی و ریز اما حیاتی است. برای مطالعه بیشتر در زمینه استاندار‌های راه‌ اندازی اتاق سرور، پرداختن به مباحث کلیدی آن در بحث استاندارد‌هایی از قبیل ISMS یا همان مدیریت امنیت اطلاعات، مفید است.

مدیریت امنیت اطلاعات، نکات مورد نیاز برای ساختن ساختار اتاق سرور را بیان می‌کند که البته از حوصله این مقاله خارج است و به طور کلی با اشاره به بعضی موارد کلیدی و عمومی به شکلی خیلی ساده خواهیم دانست که عمومی‌ترین موارد لازم برای اتاق سرور چیست و ساده‌ترین و بهترین راه برای راه‌ اندازی اتاق سرور در شرکت‌هایی با اندازه متوسط و یا بزرگ‌تر کدامند.

ابعاد استاندارد اتاق سرور

از نظر معماری ساختمان، باید در اتاق سرور نکاتی در نظر گرفته شود که در هیچ بنایی، این استانداردها کاربردی ندارد در عوض این موارد در محل های نگهداری سرور از بایدهای آن محسوب می‌شود.

انتخاب ابعاد مناسب برای اتاق سرور اولین گام در راه اندازی اتاق سرور است. توجه داشته باشید که ابعاد اتاق سرور باید متناسب با تعداد تجهیزاتی باشد که در آن قرار می‌گیرد. اگر تعداد تجهیزات کم باشد و فضای زیادی از اتاق خالی بماند، هزینه کولینگ و سرمایش اتاق سرور بالا می‌رود و در کل هدررفت فضا و برق را به همراه دارد. در این زمینه علاوه بر در نظر گرفتن تعداد و حجم تجهیزات سرور و شبکه باید تعداد و حجم تجهیزات سرمایش را هم در نظر بگیرید.

ارتفاع سقف اتاق سرور

ارتفاع سقف اتاق سرور به ارتفاع رک سرور و شبکه بستگی دارد. ارتفاع بلندترین رک را با عدد ۴۰ جمع کنید تا ارتفاع سقف اتاق سرور را به دست آورید. این ۴۰ سانتی متر برای ایجاد فاصله بین رک و سقف و بهبود جریان هوا در در نظر گرفته می‌شود. سقف کاذب اتاق سرور هم ایده خوبی است و توصیه می‌شود. ارتفاع سقف اتاق سرور مجموع سقف کاذب و کف کاذب و ارتفاع رک و ۴۰ سانتیمتر اضافی است. با محاسبه سرانگشتی می‌توان گفت ارتفاع استاندارد اتاق سرور حدود ۲۸۰ سانتیمتر است.

استاندارد دیوار اتاق سرور

دیوار اتاق سرور باید در برابر صدا عایق باشد، پنجره نداشته باشد یا حداقل تعداد پنجره را داشته باشد. طول اتاق سرور بستگی به عمق و عرض رک سرور و شبکه دارد که قرار است در اتاق سرور قرار گیرند. اما باید توجه کنید که از هر طرف رک باید ۶۰ سانتیمتر خالی باشد. مثلا دو رک با فاصله ۱۲۰ سانتیمتری از هم و ۶۰ سانتیمتری از دیوار قرار می‌گیرند. این فاصله برای راحتی رفت و آمد و دسترسی به تجهیزات و همچنین تهویه بهتر هوا لازم است. همچنین فضای کافی برای داخل و خارج کردن تجهیزات به رک وجود داشته باشد و درب رک به راحتی باز و بسته شود.

دیوار بتنی بهترین گزینه برای دیوارهای اتاق سرور است.

استاندارد کف کاذب اتاق سرور

کف کاذب از جنس آنتی استاتیک از استانداردهایی است که برای اتاق سرور توصیه می‌شود. کاربرد کف کاذب اتاق سرور در بهبود جریان هوا، توزیع مساوی وزن، مدیریت و پشتیبانی کابل ها، استفاده از سیستم سرمایش در آن و انعطاف پذیری لازم است. کف کاذب ممکن است آلومینیومی باشد و یا فولادی.

استاندارد درب اتاق سرور

درب اتاق سرور باید ضد حریق، ضد سرقت و دارای قفل مطمئن باشد. بهتر است درب اتاق سرور همواره قفل باشد تا از ورود افراد غیر مسئول جلوگیری شود. برای ساده‌تر شدن این موضوع بهتر است درب ورود به گونه‌ای طراحی شود که برای قفل یا باز کردن آن نیازی به کلید نباشد، به عنوان مثال بهتر است کارتی باشد و یا رمزی یا بیومتریک.

ابعاد مناسب درب اتاق سرور هم فاکتور مهمی است. درهای اتاق سرور با عرض ۱۱۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر و ارتفاع ۲٫۵ متر، ابعاد مناسب درب اتاق سرور است. در نظر گرفتن درب خروج اضطراری از نکاتی است که می‌توان به آن توجه کرد.

امنیت فیزیکی اتاق سرور

کنترل تردد اتاق سرور و کنترل دسترسی فیزیکی به اتاق سرور یکی از مهمترین نکاتی است که در اتاق سرور باید در نظر گرفته شود. کلیه ورود و خروج‌ها به اتاق سرور باید تصویر بردای شود، برای این کار، به حداقل یک دوربین CCTV و یک دستگاه ضبط دیجیتال تصاویر برای مدت طولانی نیاز دارید. یرای رعایت مسائل امنیتی و کنترل عبور و مرور افراد باید از تردد افراد غیر مسئول در محل قرارگیری سرورها جلوگیری شود.

به حداقل رساندن تعداد ورودی ها به اتاق سرور (درب و پنجره) باعث کنترل بهتر امنیت اتاق می‌شود. به حداقل رساندن تعداد پنجره های اتاق سرور از نکات مهم در تامین امنیت اتاق سرور است. اگر مجبور به وجود پنجره در اتاق سرور هستید توجه داشته باشید امنیت را در آن همانند درب اتاق سرور رعایت کنید و موقعیت پنجره طوری باشد که از بیرون، به تجهیزات داخل اتاق سرور، دید نداشته باشد.

تجهیزات اطفای حریق

اتاق‌های سرور حتما باید مجهز به تجهیزات اطفای حریق باشند تا در صورت بروز کوچک‌ترین مشکل بتوان سریع و آسان به رفع مشکل پرداخت. سیستم هشدار و اعلام حریق در این زمینه راهگشاست. برای تشخیص بهتر شروع آتش‌ سوزی معمولاً بهترین شرایط این است که در داخل رک‌ها و محیط اتاق سرور سنسور‌های تشخیص آتش‌ سوزی نصب شود و برای بالا بردن بیشتر امنیت بهتر است درب اتاق سرور از رنگ و جنس نسوز انتخاب شود تا در صورت بروز آتش در خارج از اتاق سرور، آتش‌ سوزی به درون اتاق سرور منتقل نشود.

همچنین برخی گازها و آب و کف می‌تواند به سیستم و تجهیزات موجود در اتاق سرور آسیب رساند. استفاده از سیستم اطفا حریق بر پایه گاز FM200 می‌تواند راهکار مناسبی باشد.

استاندارد دمای اتاق سرور

دما و رطوبت نرمال اتاق سرور: برای اتاق سرور، دمای ۱۸ درجه سانتیگراد دمای مناسبی است. اتاق سرور باید از هرگونه گرد و غبار و رطوبت دور باشد تا کارآیی فن‌های موجود در کیس و رک‌ها بهتر باشد. ممکن است گرد و غبار باعث از کار افتادن فن ها شود. رطوبت می‌تواند آسیب جدی به خازن‌ها و برد‌های الکتریکی وارد کند، پس بهتر است برای به حداقل رساندن رطوبت محیط اتاق سرور، از کولر گازی استفاده شود چون کولر‌های آبی رطوبت زیادی در محیط اتاق سرور ایجاد می‌کند و گزینه مناسبی برای خنک نگه داشتن اتاق سرور نیستند.

با توجه به بالا بودن مصرف برق در کولر‌های گازی، هنگام خریداری به برچسب میزان مصرف انرژی آنها توجه فرمایید. همچنین باید توجه داشته باشید برای جلوگیری از ورود گرد و غبار به اتاق سرور باید کلیه منافذ پوشانده شوند بخصوص پنجره‌ها بهتر است دوجداره باشند که از هدر رفت انرژی نیز جلوگیری شود.

کولر گازی مناسب در کولینگ اتاق سرور

برای اتاق سرور سیستم های کولینگ تخصصی طراحی شده‌اند. اما برای محیط های کوچک با چند سرور مقرون به صرفه نیستند.
اگر از کولر گازی در اتاق سرور استفاده می‌کنید، سعی کنید حتما این دو ویژگی را داشته باشد:

1. Auto start: در صورت قطع و وصل شدن برق، کولر خودش به طور خودکار بعد از وصل برق روشن شود.
2. DC Inverter: در مصرف برق در دراز مدت بسیار تاثیرگذار است.

تهویه اتاق سرور: تهویه هوا در محل نگهداری سرور باید طوری باشد که هوا به بهترین شکل ممکن در جریان باشد.

رطوبت گیر اتاق سرور: برای کنترل رطوبت در جاهایی که رطوبت بالایی وجود دارد از سیستم های رطوبت گیر اتاق سرور استفاده می‌کنند.

سیستم روشنایی اتاق سرور

طراحی سیستم روشنایی در اتاق سرور باید به‌ گونه‌ای باشد که هنگام خروج شخص از اتاق سرور به صورت اتوماتیک خاموش شود علت اصلی این موضوع علاوه بر صرفه‌‌جویی در مصرف برق، جلوگیری از تولید حرارت مضاعف در محیط اتاق سرور توسط لامپ‌ها و سیستم‌های روشنایی است. استفاده از لامپ های کم مصرف در سیستم روشنایی اتاق سرور توصیه می‌شود.

استاندارد برق اتاق سرور

یکی از عوامل بسیار ضروری و حیاتی در راه اندازی اتاق سرور، تأمین انرژی برق است. تأمین انرژی باید از طریق برق شهری انجام شود و برای اطمینان بیشتر در مواقع اضطراری قطع برق باید حتماً یو پی اس و یا ژنراتور نیز برای اتاق سرور در نظر گرفته شود، قطع ناگهانی جریان برق در بعضی موارد خسارات جبران‌ناپذیری در سیستم ها به وجود می‌آورد که به زحمت می‌توان سیستم را به وضعیت قبلی آن بازگرداند.

نصب تابلوی برق در اتاق سرور می‌تواند در کنترل ولت و آمپر برق و نصب UPS به شما کمک کند.

ارت اتاق سرور

در قسمت تأمین انرژی برق استفاده از چاه ارت (Earth) بسیار ضروری است. چاه ارت برای جلوگیری و خارج‌سازی بار‌های اضافی و مخرب در سیستم برقی است. با توجه به احتمالات بروز نوسانات ناشی از برق استفاده از استابلایزر نیز بسیار ضرورت دارد تا از خطرات احتمالی نوسانات برق و صدمات ناشی از آن جلوگیری شود.

حالا ببینیم چاه ارت چگونه حفر می‌شود: حفر چاه ارت تا رسیدن به خاک نم دار انجام گیرد، برای تغییر مقاومت خاک از مخلوط پودر زغال و نمک در آن استفاده شود، روی این مخلوط صفحه مسی قرار گیرد، سیم مسی برای جلوگیری از زنگ زدگی و پوسیدگی به صفحه مسی وصل شود، لوله پولیکا با سوراخ هایی روی آن کنار هر چاه نصب شود تا رطوبت لازم را تامین کند، چاه با خاک رس و خاک نرم پر شود. در آخر هم به کمک دستگاه ارت سنج بررسی کنید آیا مقاومت چاه ارت زیر ۲ اهم هست یا خیر.

چک لیست نگهداری اتاق سرور به شرح زیر است:

1. بررسی سیستم های امنیتی
2. تغییر دوره ای رمز عبور و بررسی اکانت ها و آپدیت کنترل پنل
3. بررسی کارایی سیستم
4. بررسی خطا و ارورهای سخت افزاری
5. آپدیت و بروزرسانی برنامه ها، سیستم عامل و فریمورها Firmware
6. بررسی هاردها و RAID
7. اطمینان از سیستم های بکاپ و پشتیبان گیری

چک لیست اتاق سرور

تهیه چک لیست اتاق سرور، راحتی کار و دقت را به همراه دارد تا موردی جا نیفتد در ادامه برخی نکات را در زمینه راه اندازی اتاق سرور می‌خوانید اما با دانلود فایل PDF چک لیست اتاق سرور می‌توانید تمام مووارد لازم را در این زمینه ببینید و استفاده کنید.

1. عدم وجود تجهیزات گرمایشی در محل
2. مقاوم سازی و ضد زلزله
3. تهویه گرد و خاک
4. رعایت سقف و کف کاذب
5. رعایت ابعاد استاندارد
6. چاه ارت
7. سیستم اعلام حریق استاندارد
8. سیستم اطفاء حریق
9. سیستم درب ضد حریق و سرقت
10. دیوارهای ضد حریق
11. عایق صدا بودن در و پنجره و دیوارهای اتاق سرور
12. سیستم جاروبرقی
13. سیستم کنترل دسترسی
14. سیستم خنک کننده استاندارد و بکاپ
15. سیستم تهویه مطبوع با قابلیت افزونگی مناسب
16. قابلیت هشدار و خاموش شدن خودکار سیستم ها با بالا رفتن دمای اتاق سرور
17. بررسی لوله های آب و فاضلاب
18. روشنایی مناسب
19. دماسنج
20. رطوبت سنج
21. سیستم های الکتریکی استاندارد اتاق سرور شامل PDU و UPS و ژنراتور
22. تابلو برق
23. وجود سوییچ خاموشی اضطراری
24. تعداد، نوع و کاربرد سرور و تجهیزات شبکه با مشخصات CPU و رم و IP آدرس
25. نحوه حضور کارشناس مقیم
26. وجود حداقل یک خط تلفن در اتاق سرور
27. رعایت فاصله گذاری بین رک ها
28. بررسی و کنترل عملکرد تجهیزات فعال شبکه
29. آرشیو پشتیبان گیری
30. کنترل ارتباطات شبکه

برای دانلود چک لیست اتاق سرور برروی لینک زیر کلیک کنید:

دانلود فایل چک لیست اتاق سرور

جمع بندی

موارد ذکر شده از جمله موارد لازم برای راه‌ اندازی یک اتاق سرورِ معمولی است به همین دلیل از بسیاری از استاندار‌دها نامی برده نشد، چرا که این استانداردها در شرکت‌های بزرگ و اتاق‌ سرورهای قوی مورد استفاده قرار می گیرند و هزینه کردن برای این‌ گونه اتاق‌ها برای آنها برآیند مثبت خواهد داشت اما برای اکثر شرکت‌های کوچک و متوسط، اجرای تمامی موارد استاندارد ضرورتی نداشته و توجیه مالی نیز برای آن وجود ندارد، لذا از گفتن این موارد که لازم و ملزوم اتاق سرور برای شرکت‌های کوچک نیست، صرف‌نظر کردیم.