تصور کنید در اوج زمان کار، ناگهان شبکه شما از کار می‌افتد یا سرور Down می‌شود. با خود فکر می‌کنید که تمامی اقدامات لازم برای پشتیبانی شبکه و پیشگیری از وقوع خطاهای احتمالی را انجام داده‌اید اما با بررسی شبکه متوجه می‌شوید که یکی از اقدامات از قلم افتاده و همین امر موجب شده شبکه از کار بیفتد. چک لیست پشتیبانی شبکه برای یادآوری اقدامات جزئی به ادمین‌های شبکه بسیار حیاتی‌ست. در این مقاله به بررسی اقداماتی پرداخته‌ایم که به عنوان چک لیست پشتیبانی شبکه باید مد نظر قرار دهید. در ادامه با فالنیک همراه باشید. در صورت نیاز به مشاوره یا دریافت خدمات مربوط به نصب و راه اندازی شبکه توسط مخصصین خبره، روی لینک کلیک کنید.
فهرست محتوا
مهم‌ترین نکات چک‌لیست پشتیبانی شبکه
چک‌لیست پشتیبانی شبکه (Network Support Checklist) فهرستی از موارد و فعالیت‌هایی است که باید در نظر گرفته شوند تا شبکه یک سازمان به درستی عمل کند و مشکلات شبکه به شکل موثری مدیریت و حل شوند. این چک لیست معمولا توسط تیم‌های پشتیبانی شبکه یا متخصصان شبکه آماده شده و توسط تکنسین‌ها یا کارمندان بخش فناوری اطلاعات استفاده می‌شود.
هنگامی که صحبت از شبکه‌های سازمانی و چک لیست پشتیبانی به میان می‌آید، نکات مختلفی وجود دارند که باید به آن دقت شود. برخی از این موارد مهم به شرح زیر هستند:
- بررسی وضعیت فیزیکی شبکه:
- بررسی کابل‌ها و اتصالات فیزیکی
- بررسی وضعیت دستگاه‌های شبکه مانند سوئیچ‌ها و روترها
- بررسی تنظیمات شبکه:
- بررسی تنظیمات IP و شبکه بر روی دستگاه‌ها
- بررسی تنظیمات VLAN، گیت وی و سامانه نام دامنه (DNS)
- بررسی امنیت شبکه:
- بررسی تنظیمات دسترسی و فایروال
- بررسی لایه امنیتی شبکه مانند SSL و VPN
- بررسی نظارت و مانیتورینگ:
- بررسی نرم‌افزارها و ابزارهای نظارتی
- بررسی سیستم‌های هشداردهی و گزارش‌دهی
- بررسی عملکرد شبکه:
- بررسی پهنای باند و ترافیک شبکه
- بررسی زمان پاسخ‌گویی دستگاه‌ها و عملکرد تجهیزات زیربنایی شبکه
- پشتیبانی و نگهداری:
- بررسی نسخه نرم‌افزارها و به‌روزرسانی‌ها
- بررسی پشتیبان‌گیری و بازیابی اطلاعات
- بررسی مشکلات و رفع عیب‌ها:
- بررسی و رفع مشکلات شبکه مانند قطعی‌های موقت و اختلالات
- آموزش و مستندسازی:
- آموزش کاربران و تیم‌های داخلی
- مستندسازی تنظیمات و فعالیت‌های شبکه
موارد یاد شده الزامات اولیه برای آماده‌سازی یک چک‌لیست پایه هستند. بسته به نیازها و شرایط شبکه ممکن است موارد دیگر نیز این لیست افزوده شوند یا از آن حذف شوند. با این توصیف باید بگوییم برای پیاده‌سازی یک چک لیست پشتیبانی شبکه باید با توجه به شرایط شبکه آن را به شکل دقیق و جامع آماده کنید.
نحوه آماده سازی چک لیست پشتیبانی شبکه
برای آماده‌سازی چک‌لیست پشتیبانی شبکه متناسب با نیازهای شبکه خودتان، پیشنهاد می‌کنیم بر مبنای مراحل زیر گام بردارید:
- تعیین هدف و محدوده: ابتدا باید هدف و محدوده چک‌لیست را مشخص کنید. بررسی کنید که آیا می‌خواهید تمامی جنبه‌های شبکه را شامل شود یا فقط روی بخش‌های خاصی تمرکز کنید.
- شناسایی موارد کلیدی: لیستی از موارد کلیدی را که برای پشتیبانی شبکه مهم هستند تعیین کنید. این موارد ممکن است شامل مباحث فیزیکی، تنظیمات، موارد امنیتی، نظارتی، عملکرد و پشتیبانی شوند.
- ساختاردهی چک لیست پشتیبانی: بر اساس موارد کلیدی شناسایی شده، چک‌لیست را ساختاردهی کنید. می‌توانید آن را در قالب بخش‌ها و زیربخش‌ها تقسیم‌بندی کنید تا بهترین سازمان‌دهی را انجام داده و قابلیت استفاده چک لیست را بهبود دهید.
- توصیف موارد: برای هر مورد در چک‌لیست، توصیف کوتاهی ارائه دهید که شامل معیارها، استانداردها یا توضیحات مربوط به آن مورد باشد. بهتر است این توصیفات به طور کامل و قابل فهم باشند.
- انتخاب روش ارزیابی: برای هر مورد، تعیین کنید که چگونه ارزیابی شود. این موضوع می‌تواند شامل بررسی مستندات، بررسی فیزیکی، بررسی تنظیمات، آزمون عملکرد و غیره باشد.
- تعیین دوره ارزیابی: بررسی کنید که عملیات درج شده در چک لیست باید هر چند وقت یک بار انجام شوند. آیا باید روزانه، هفتگی، ماهانه یا در ساعت‌های مشخصی انجام شوند؟
- تعیین شخص مسئول: برای هر مورد، شخص مسئول برای ارزیابی و پیگیری تعیین کنید. این شخص می‌تواند عضو تیم پشتیبانی شبکه یا متخصص شاغل در دپارتمان‌های دیگر باشد.
- آزمایش و بهبود: قبل از استفاده از چک‌لیست پشتیبانی شبکه، آن را آزمایش کنید، آن را به متخصصان و اعضای تیم نشان دهید و بازخورد آنها را دریافت کنید. سپس آن را بهبود داده و بروزرسانی کنید.
- آماده‌سازی و استفاده: چک‌لیست را به صورت الکترونیکی یا در قالب یک سیستم مدیریت وظایف مانند Trello یا Asana ذخیره کنید. اعضای تیم پشتیبانی شبکه را با این چک‌لیست آشنا کنید و آنها را به منظور انجام وظایف پشتیبانی موردنیاز هدایت کنید.
- به‌روزرسانی مداوم: به منظور حفظ اثربخشی چک‌لیست، آن را بروزرسانی کنید و با گذشت زمان تغییرات و نیازهای شبکه را در این چک لیست در نظر بگیرید.
با اجرای این مراحل، می‌توانید یک چک‌لیست پشتیبانی شبکه کارآمد و مناسب برای سازمان خود ایجاد کنید. توصیه می‌شود این چک‌لیست را به صورت دوره‌ای بررسی و ارزیابی کنید تا همیشه به‌روز و بهینه باقی بماند.
ضروریات چک‌لیست پشتیبانی شبکه
چک‌لیست پشتیبانی شبکهمی‌تواند موارد مختلفی را در خود جای دهد اما وجود برخی از این موارد در هر چک لیستی ضروری‌ست. در ادامه برخی از بخش‌هایی که نباید از چک‌لیست پشتیبانی شبکه حذف شوند بررسی می‌کنیم:
- بررسی عملکرد شبکه: این بخش شامل بررسی و ارزیابی عملکرد شبکه می‌شود که شامل بررسی سرعت انتقال داده‌ها، عملکرد روترها و سوئیچ‌ها، بررسی کیفیت ارتباطات و عیب‌یابی مشکلات احتمالی است.
- مدیریت تجهیزات شبکه: بررسی و نظارت بر تجهیزات شبکه در این بخش قرار می‌گیرد و شامل بررسی و بروزرسانی نرم‌افزارها و درایورها، مدیریت تنظیمات تجهیزات، بررسی و جایگزینی تجهیزات خراب یا قدیمی و ارزیابی سخت‌افزار و نرم‌افزارهای کلیدی است.
- امنیت شبکه: این بخش شامل بررسی و ارزیابی امنیت شبکه است و مواردی مثل بررسی و پیکربندی فایروال‌ها، تحلیل لاگ‌های امنیتی، بررسی سیاست‌ها و روش‌های حفاظتی، بررسی مسائل امنیتی مربوط به شبکه بی‌سیم و بررسی تهدیدات امنیتی را شامل می‌شود.
- مدیریت کاربران و دسترسی: بررسی و مدیریت حساب‌ها، دسترسی‌ها و سطح دسترسی کاربران امری ضروری‌ست که باید در چک لیست پشتیبانی شبکه مد نظر قرار دهید. مواردی مثل بررسی سیاست‌های مدیریت حساب‌ها، بررسی و جلوگیری از دسترسی غیرمجاز، بررسی و تنظیم سطح دسترسی کاربران و مدیریت رمز عبور را شامل می‌شود.
- نگهداری و پشتیبانی: این بخش شامل بررسی و ارزیابی فرآیندهای نگهداری و پشتیبانی شبکه است و مواردی مثل نگهداری سیستم‌ها، بک‌آپ‌گیری و بازیابی داده‌ها، بررسی و تعمیر تجهیزات خراب یا مشکوک به خرابی و بررسی و بهبود فرآیندهای پشتیبانی را شامل می‌شود.
- مدیریت بحران: بررسی و برنامه‌ریزی برای مقابله با بحران‌ها و وقوع حوادث غیر منتظره از الزامات پشتیبانی در هر شبکه‌ای‌ست. در این بخش نکات مختلفی وجود دارند که باید مورد بررسی قرار گیرند که از آن جمله باید به بررسی و تست برنامه‌های بازیابی بحران، بررسی و جایگزینی تجهیزات خراب یا آسیب دیده و آموزش کارکنان در خصوص رفتارها و روش‌های مقابله با بحران اشاره کرد.
- مانیتورینگ و نظارت: این بخش شامل بررسی و نظارت مداوم بر شبکه است و موارد مهمی مثل بررسی و ثبت لاگ‌ها، پایش عملکرد شبکه، شناسایی مشکلات و اخطارهای سیستم، بررسی و آنالیز ترافیک شبکه و بررسی عملکرد سرویس‌ها و برنامه‌های در حال اجرا را در بر می‌گیرد.
- بهبود عملکرد و بهینه‌سازی: نکاتی که در این بخش باید مورد توجه قرار گیرند عبارتند از: بررسی و بهینه‌سازی تنظیمات شبکه، تحلیل و بهبود عملکرد تجهیزات، بررسی و ارتقاء پهنای باند و بهبود کیفیت خدمات شبکه
موارد یاد شده تنها چند مثال از بخش‌هایی هستند که می‌توانند به چک‌لیست پشتیبانی شبکه اضافه شوند. همان‌گونه که اشاره کردیم، بخش‌ها و جزئیات چک‌لیست ممکن است بسته به نیازها و محدودیت‌های خاص سازمان متفاوت باشند.
چک لیست پشتیبانی شبکه چه مزایایی دارد؟
چک لیست پشتیبانی شبکه برای سازمان‌ها و تیم‌های فنی بسیار حائز اهمیت است. برخی از دلایل مهمی که باعث می‌شوند به چک‌لیست پشتیبانی شبکه نیاز داشته باشیم عبارتند از:
- پشتیبانی و نگهداری بهتر: چک‌لیست پشتیبانی شبکه به شما کمک می‌کند خطاها و اشتباهات کمتری در فرآیند بازرسی شبکه داشته باشید. با دنبال کردن مراحل مشخص شده در چک‌لیست، مطمئن می‌شوید که هیچ مورد جزئی از دست نرفته و همه موارد به درستی بررسی و انجام شده‌اند.
- استانداردسازی فعالیت‌ها: با استفاده از چک‌لیست پشتیبانی شبکه، می‌توانید فعالیت‌های پشتیبانی را استانداردسازی کنید. این موضوع به تیم شبکه یا فناوری اطلاعات کمک می‌کند تا بهترین روش‌ها و فرآیندهای موجود را برای پشتیبانی استفاده کند و مانع از آن شود تا کارمندان به شکل دلخواه کارها را انجام دهند. به بیان دقیق‌تر، نقش مهمی در هماهنگ‌سازی کارها دارد.
- افزایش بهره‌وری: با داشتن چک‌لیست پشتیبانی شبکه، می‌توانید زمان و تلاش بیشتری را برای فعالیت‌های اصلی و اساسی پشتیبانی اختصاص دهید. به جای صرف وقت و انرژی برای حدس زدن و یادآوری مواردی که باید بررسی شوند، می‌توانید به سادگی بر اساس چک‌لیست اقدام کنید.
- بهبود کیفیت خدمات: با استفاده از چک‌لیست پشتیبانی شبکه، می‌توانید بهبود کیفیت خدمات پشتیبانی شبکه را تضمین کنید. همچنین، با بررسی موارد تعیین شده در چک‌لیست، مانع بروز پیشامدهای ناخواسته می‌شوید و می‌توانید به شکل سریع‌تری مشکلات را حل کنید.
- افزایش امنیت: چک‌لیست پشتیبانی شبکه به شما کمک می‌کند به صورت منظم و دقیق تنظیمات امنیتی شبکه را بررسی کنید. با بررسی و ارزیابی موارد امنیتی در چک‌لیست، می‌توانید نقاط ضعف احتمالی را شناسایی کنید و اجازه ندهید هکرها از آسیب‌پذیری‌ها برای نفوذ به زیرساخت استفاده کنند یا در صورت نفوذ به شبکه، بتوانید به سرعت با آنها مقابله کنید.
- شناسایی و رفع مشکلات: با استفاده از چک لیست پشتیبانی شبکه، می‌توانید مواردی را که باید بررسی و اجرا شوند تعیین کنید. این موارد می‌توانند بررسی وضعیت سرویس‌ها، بررسی کابل‌ها و اتصالات، بررسی تنظیمات امنیتی و موارد دیگر را شامل شوند.
- حفظ عملکرد بهینه: با ارزیابی موارد مختلف در چک لیست پشتیبانی شبکه، می‌توانید اطمینان حاصل کنید که شبکه به درستی کار می‌کند و عملکرد بهینه‌ای دارد. این موضوع کمک می‌کند تا از بروز مشکلاتی مانند افت سرعت، قطعی‌ها و اختلالات جلوگیری کنید و به کاربران سرویس بهتری ارائه دهید.
- آمادگی برای بحران: با اجرای چک لیست پشتیبانی شبکه، می‌توانید آمادگی خود را برای مواجهه با بحران‌ها و مشکلات غیرمنتظره بالا ببرید. با بررسی و ارزیابی موارد مختلف، می‌توانید برنامه‌های اضطراری و راهکارهایی برای حل مشکلات را اتخاذ کنید. به بیان دقیق‌تر، کمک می‌کند یک برنامه بازیابی پس از فاجعه دقیق را آماده کنید.
چه شرکت‌هایی به چک لیست پشتیبانی شبکه نیاز دارند؟
تقریبا هر سازمانی که از یک شبکه کامپیوتری استفاده می‌کند، به چک‌لیست پشتیبانی شبکه نیاز دارد. برخی از شرکت‌ها و سازمان‌هایی که به طور ویژه به چک‌لیست پشتیبانی شبکه نیاز دارند به شرح زیر هستند:
- شرکت‌های فناوری اطلاعات: شرکت‌ها و سازمان‌هایی که در حوزه فناوری اطلاعات فعالیت می‌کنند، معمولاً شبکه‌های پیچیده و بزرگی را در اختیار دارند که باید آنها را مدیریت می‌کنند. این شرکت‌ها نیاز دارند تا شبکه‌های خود را به طور مداوم بررسی کرده و مشکلات را رفع کنند تا عملکرد شبکه حفظ شود.
- شرکت‌های بزرگ و سازمان‌های دولتی: سازمان‌های بزرگ و شرکت‌ها با زیرساخت‌های شبکه پیچیده، باید مطمئن شوند که بدون مشکل به کاربران و کارمندان خود، خدمات‌رسانی می‌کنند. این سازمان‌ها وابستگی زیادی به شبکه‌ها دارند و برای حفظ پیوستگی کسب و کار خود باید چک لیست پشتیبانی دقیقی آماده کنند.
- سازمان‌های مالی و بانکی: بانک‌ها و سازمان‌های مالی دارای شبکه‌هایی بسیار حساس و امنیتی هستند. این سازمان‌ها نیاز دارند تا به صورت منظم شبکه‌های خود را بررسی کرده و اطمینان حاصل کنند که هیچ تهدید امنیتی وجود ندارد و سیستم‌های مالی و معاملاتی به درستی عمل می‌کنند.
- شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنتی: این شرکت‌ها که خدمات ابری، میزبانی وب، ایمیل و سرویس‌های دیگر را ارائه می‌دهند، باید برای استمرار فعالیت‌های تجاری خود، عملکرد شبکه را بررسی کرده و از رضایت مشتریان اطمینان حاصل کنند. در صورت عدم توجه به این مسئله و بروز اختلال در عملکرد شبکه، ارائه‌دهنده خدمات مجبور خواهد بود خسارتی را به مشتریان خود پرداخت کند.
- سازمان‌های فعال در حوزه پزشکی و مراقبت‌های بهداشتی: در این سازمان‌ها، شبکه‌های کامپیوتری برای انتقال اطلاعات پزشکی، پروندهای بالینی و مدیریت سیستم‌های پزشکی استفاده می‌شوند. همین مسئله باعث شده تا کارشناسان شبکه این سازمان‌ها نیازمند چک لیستی باشند که بر مبنای آن وضعیت شبکه را به شکل مستمر بررسی کنند تا وقفه‌ای در عملکرد آن به وجود نیاید.
در مجموع باید بگوییم هر سازمانی که از شبکه‌های کامپیوتری برای انتقال داده‌ها، برقراری ارتباطات داخلی و خارجی، به اشتراک گذاری منابع و مدیریت سیستم‌های مختلف استفاده می‌کند، به چک‌لیست پشتیبانی شبکه نیاز دارد.
اهمیت مدیریت کاربران و اعطای دسترسی‌ها در پشتیبانی شبکه
یکی از نکات مهمی که در چک لیست پشتیبانی شبکه باید مد نظر قرار دهید، بخش مدیریت کاربران و دسترسی آنها به منابع سیستم است. این بخش اهمیت ویژه‌ای در حفظ امنیت و کنترل شبکه دارد و موارد زیر را شامل می‌شود:
- مدیریت حساب‌ها: شامل ایجاد و حذف حساب‌های کاربری در شبکه است. مدیران شبکه باید قادر باشند حساب‌های کاربری را براساس نیازهای سازمان ایجاد کنند و در صورت عدم استفاده یا نیاز، حساب‌ها را حذف کنند. همچنین، مدیریت دسترسی‌ها و مجوزهای مربوط به حساب‌ها نیز در این بخش قرار می‌گیرد.
- کنترل سطح دسترسی: این بخش تنظیم و کنترل سطح دسترسی کاربران به منابع شبکه را شامل می‌شود. مدیران شبکه باید تعیین کنند که هر کاربر می‌تواند چه منابعی را مشاهده، ویرایش یا استفاده کند. این موضوع شامل تعیین سطح دسترسی به فایل‌ها، پوشه‌ها، سرویس‌ها، دستگاه‌ها و منابع دیگر شبکه است.
- مدیریت رمز عبور: شامل تنظیم و مدیریت رمز عبور کاربران است. مدیران شبکه باید سیاست‌ها و الزامات مربوط به رمز عبور را تعیین کنند و اطمینان حاصل کنند که کاربران از رمزهای عبور قوی و امن استفاده می‌کنند. همچنین، در صورت نیاز، مدیران باید قادر باشند رمز عبور کاربران را بازنشانی کنند.
- مانیتورینگ و ثبت فعالیت‌ها: مانیتورینگ و ثبت فعالیت‌های کاربران در شبکه اهمیت بسیار یالایی در امر پشتیبانی شبکه دارد. مدیران شبکه باید قادر باشند فعالیت‌های کاربران را نظارت کنند و در صورت مشاهده فعالیت مشکوک یا ناهنجار، اقدامات لازم را انجام دهند. برای این منظور، می‌توان از سیستم‌های مانیتورینگ، لاگ‌ها و سیستم‌های تشخیص تهدیدات استفاده کرد.
- آموزش کاربران: این بخش شامل آموزش کاربران در مورد امنیت و سیاست‌های مربوط به دسترسی است. مدیران شبکه باید کاربران را آموزش دهند که چگونه مسئولیت استفاده از حساب‌ها و دسترسی‌های خود به منابع شبکه را برعهده بگیرند. از نکات مهمی که در این بخش باید مورد توجه قرار بگیرد باید به استفاده از رمز عبور قوی، عواقب امنیتی استفاده نادرست از حساب‌ها و قوانین و سیاست‌های مربوط به دسترسی اشاره کرد.
در این مقاله تلاش کردیم ضروریات یک چک لیست پشتیبانی شبکه را مرور کنیم. در صورتی که به پشتیبانی یا خدمات طراحی شبکه نیاز دارید، متخصصین خبره فالنیک در کنار شما هستند.
