با بررسی منظم نحوه کار سرورها و تجهیزات شبکه، مطمئن می‌شوید که شبکه شما بهترین عملکرد را ارائه می‌دهد. ابزارهای مختلفی برای مانیتورینگ شبکه وجود دارد و در این بین نرم افزار زبیکس Zabbix یکی از بهترین‌هاست. بعد از مطالعه این مقاله خواهید دانست که نرم افزار زبیکس چیست؟ چه ویژگی‌هایی دارد؟ و چگونه باید از آن استفاده کرد؟ در ادامه با فالنیک همراه باشید.
برای استفاده از خدمات نصب و راه اندازی شبکه توسط متخصصین خبره و باتجربه، روی لینک کلیک کنید.
فهرست محتوا
زبیکس چیست؟
زبیکس (Zabbix) یک نرم‌افزار مدیریت و مانیتورینگ شبکه و سیستم‌ها است. این نرم‌افزار تجاری به شکل رایگان در دسترس کاربران قرار دارد تا بتوانند نظارت دقیقی بر شبکه‌های محلی یا سازمانی اعمال کنند. یک نرم‌افزار نظارتی جامع که قابلیت‌های کاربردی سطح بالایی ارائه می‌کند. زبیکس به لطف قابلیت‌های گسترده‌ای که دارد، اطلاعات دقیقی در ارتباط با عملکرد سرورها، شبکه‌ها، دستگاه‌های شبکه و سرویس‌های مختلف در اختیار کارشناسان شبکه قرار می‌دهد. امکاناتی نظیر:
- مانیتورینگ پهنای باند
- مانیتورینگ فعالیت پردازنده مرکزی
- مشاهده میزان استفاده از حافظه
- وضعیت سرویس‌ها و …
با استفاده از زبیکس، می‌توانید عملکرد سرورها و شبکه‌ها را به شکل بلادرنگ و به صورت متمرکز مانیتور کنید. همچنین، این نرم‌افزار قابلیت تنظیم هشدارهای سفارشی را برای رخدادهای مشخص مانند خطاها یا تغییرات ناگهانی در عملکرد زیرساخت فراهم می‌کند.
بد نیست بدانید که زبیکس امکان تولید گزارشات جامع و سفارشی‌پذیر را هم فراهم می‌کند تا به شما اطلاعات دقیقی درباره عملکرد سیستم‌ها بدهد. همچنین، با استفاده از ابزارهای تحلیلی مانند نمودارها و گرافیک‌ها، می‌توانید الگوها، تغییرات زمانی در نحوه استفاده از منابع و … را به طور واضح مشاهده کنید.
برای این منظور زبیکس از پروتکل‌های مختلفی استفاده می‌کند تا به کارشناسان شبکه اجازه دهد اطلاعات دقیقی در ارتباط با انواع سخت‌افزارها و نرم‌افزارها جمع‌آوری کنند. پروتکل‌هایی نظیر:
- SNMP مخفف (Simple Network Management Protocol)
- IPMI مخفف (Intelligent Platform Management Interface)
- JMX مخفف (Java Management Extensions) و …
با این توصیف باید بگوییم که زبیکس نرم‌افزار قدرتمند و چندوظیفه‌ای است که به شما کمک می‌کند عملکرد زیرساخت را مورد بررسی قرار دهید و مشکلات را به سرعت تشخیص دهید.
ویژگی‌های کلیدی نرم افزار Zabbix چیست؟
همان‌گونه که اشاره شد زبیکس به طیف گسترده‌ای از قابلیت‌های کلیدی تجهیز شده است. برخی از این قابلیت‌ها به شرح زیر هستند:
- مانیتورینگ گسترده: زبیکس قادر است عملکرد سیستم‌های سخت‌افزاری، سرورها، سرویس‌ها و شبکه‌ها را به صورت گسترده و به شکل لحظه‌ای مانیتور کند، بنابراین قادر هستید درباره نحوه استفاده از پردازنده مرکزی، حافظه، فضای ذخیره‌سازی، پهنای باند شبکه و غیره اطلاعات دقیقی به دست آورید.
- هشدارها و گزارش‌ها: اجازه می‌دهد در صورت بروز یک رخداد اعلانی دریافت کنید. همچنین، قابلیت تولید گزارشات جامع و سفارشی‌سازی شده را دارد که نقش مهمی در شناسایی زودهنگام مشکلات دارد.
- نمودارها و گرافیک‌ها: یکی از قابلیت‌های کلیدی زبیکس، تولید نمودارهای تفصیلی با گرافیک‌های زیبا با هدف تحلیل دقیق‌تر داده‌های مانیتور شده است. این قابلیت اجازه می‌دهد تا الگوها، تغییرات زمانی و عملکرد شبکه را به شکل واضح مشاهده کنید.
- پشتیبانی از پروتکل‌های مختلف: همان‌گونه که اشاره شد زبیکس از پروتکل‌های مختلفی پشتیبانی می‌کند تا کارشناسان شبکه بتوانند به شکل دقیقی اطلاعات موردنیاز خود را جمع‌آوری کنند.
- انعطاف‌پذیری بالا: زبیکس یک نرم‌افزار متن‌باز است، بنابراین امکان اعمال تغییر در آن با هدف دستیابی به اطلاعات به شکل سفارشی وجود دارد. به بیان دقیق‌تر، کارشناسان شبکه می‌توانند متناسب با نیازهای کاری تغییراتی در آن اعمال کرده و از آن استفاده کنند.
چگونه از نرم افزار زبیکس استفاده کنیم؟
برای استفاده از نرم‌افزار زبیکس، مراحل زیر را می‌توانید دنبال کنید:
- نصب و پیکربندی سرور زبیکس: ابتدا باید سرور زبیکس را در سرور نصب کنید. می‌توانید نسخه موردنظر را از وبسایت رسمی زبیکس به نشانی www.zabbix.com دریافت کرده و طبق دستورالعمل‌های نصب آن را روی سرور نصب کنید. سپس، پیکربندی اولیه را انجام داده تا سرور آماده استفاده از آن شود.
- تعریف میزبان‌ها: بعد از نصب روی سرور، باید میزبان‌هایی که می‌خواهید نظارت کنید را در زبیکس تعریف کنید. این میزبان‌ها می‌توانند سرورها، دستگاه‌های شبکه، روترها و سوئیچ‌ها و سایر دستگاه‌های موردنظر باشند.
- تعریف آیتم‌ها و مدیریت نظارت: برای هر میزبان، باید آیتم‌هایی که می‌خواهید نظارت کنید را تعریف کنید. به طور مثال، می‌توانید آیتم‌هایی مانند پینگ، مصرف پردازنده مرکزی، پهنای باند شبکه، فضای دیسک و غیره را تعریف کنید. همچنین، می‌توانید قوانین هشدارها و اعلان‌ها را تعیین کنید تا در صورت بروز مشکلات، هشدار دریافت کنید.
- تنظیم داشبوردها و گزارش‌ها: زبیکس امکان تنظیم داشبوردها و گزارش‌های سفارشی را فراهم می‌کند. می‌توانید داشبوردهایی را بسازید که اطلاعات زنده در ارتباط با وضعیت سیستم‌ها و شبکه‌ها نشان دهد. همچنین، می‌توانید گزارش‌های تاریخی درباره عملکرد سیستم‌ها را تنظیم کنید.
- پیکربندی هشدارها و اعلان‌ها: زبیکس به شما امکان می‌دهد قوانین و شرایطی را تعیین کنید که در صورت بروز مشکلات یا تغییرات ناگهانی، هشدارهایی دریافت کنید. می‌توانید اعلان‌های ایمیل، پیامک و سایر روش‌های ارتباطی را تنظیم کنید.
بعد از انجام این مراحل، می‌توانید از نرم‌افزار زبیکس برای نظارت و مدیریت بر عملکرد سیستم‌ها و شبکه‌ها استفاده کنید. با مشاهده داشبوردها، گزارش‌ها و هشدارها می‌توانید وضعیت عملکرد سیستم‌ها را پیگیری کنید و در صورت بروز مشکلات، به سرعت واکنش نشان دهید. مستندات رسمی زبیکس و منابع آموزشی می‌توانند به شما در فرایند استفاده از این نرم‌افزار کمک کنند.
نرم افزار Zabbix چگونه کار می‌کند؟
به طور کلی، نرم‌افزار زبیکس به صورت زیر عمل می‌کند:
- جمع‌آوری داده‌ها: زبیکس به طور مداوم داده‌ها را از منابع مختلف مانند سرورها، دستگاه‌های شبکه، سوئیچ‌ها و سایر سامانه‌های نظارتی جمع‌آوری می‌کند. این داده‌ها شامل اطلاعاتی مانند میزان استفاده از پهنای باند، فعالیت پردازنده مرکزی، مصرف حافظه و غیره است.
- ذخیره و ثبت داده‌ها: داده‌های جمع‌آوری شده توسط زبیکس در یک پایگاه داده ذخیره می‌شوند. این اطلاعات بر مبنای زمان ثبت مرتب می‌شوند تا بتوان بر مبنای تاریخ و زمان به تاریخچه عملکرد سیستم‌ها و شبکه‌ها دسترسی داشت.
- هشدارها و اعلان‌ها: بدون شک یکی از قابلیت‌های کلیدی زبیکس در هشداردهی و اعلان‌ها پهنان شده است که قادر است بر مبنای پیکربندی تعریف شده، هر زمان تغییری در عملکرد زیرساخت به وجود آومد، گزارشی برای مدیران شبکه ارسال کند.
مزایای نرم افزار زبیکس چیست؟
نرم‌افزار زبیکس مزایای بالقوه‌ای در اختیار مدیران شبکه قرار می‌دهد که برخی از آن‌ها به شرح زیر هستند:
- نظارت قدرتمند بر شبکه و سیستم‌ها: زبیکس قابلیت نظارت بر عملکرد شبکه‌ها، سرورها و دستگاه‌های مختلف را دارد. با استفاده از زبیکس، می‌توانید معیارهای موردنظر خود را تنظیم کنید تا در صورت بروز مشکلات، به سرعت موضوع را تشخیص دهید.
- مدیریت هشدارها و اعلان‌ها: زبیکس به شما امکان می‌دهد قوانین مربوط به هشدارها و اعلان‌ها را تعیین کنید.
- تجزیه و تحلیل داده‌ها: زبیکس به لطف الگوریتم‌ها و ابزارهای کارآمدی که در اختیار دارد قادر به تجزیه و تحلیل داده‌های نظارتی و ارائه یک گزارش دقیق است. در نهایت اطلاعات پردازش شده را به شکل نمودارهای گرافیکی و گراف‌ها در اختیارتان قرار می‌دهد تا بتوانید بهتر تصمیم‌گیری کنید.
- گزارش‌دهی جامع: زبیکس قابلیت تولید گزارشات جامع و سفارشی را فراهم می‌کند. می‌توانید گزارشات تاریخی درباره عملکرد سیستم‌ها و شبکه‌های خود تولید کنید و از این گزارشات برای انجام اقدامات مدیریتی استفاده کنید.
- انعطاف‌پذیری و قابلیت توسعه: زبیکس به عنوان یک نرم‌افزار متن‌باز، قابلیت انعطاف‌پذیری و توسعه بالایی ارائه می‌کند. به بیان دقیق‌تر، شما می‌توانید به راحتی قوانین و قابلیت‌های موردنیاز خود را سفارشی کنید و افزونه‌ها و پلاگین‌های متنوعی را استفاده کنید تا قابلیت‌های زبیکس را گسترش دهید.
- منابع گسترده آموزشی: زبیکس یک اکوسیستم فعال و جامع دارد و برای کاربران خود منابع آموزشی، مستندات و جامعه‌ای پر از کاربران و توسعه‌دهندگان فعال فراهم کرده است. رویکرد فوق باعث شده تا امکان استفاده از منابع و راهنماهای مفید برای بهره‌برداری بهتر از نرم‌افزار زبیکس فراهم شود. همچنین، به لطف جامعه کاربران و توسعه‌دهندگان، می‌توانید پرسش‌های خود را مطرح کنید و پاسخ‌هایی را دریافت کنید.
در مجموع باید بگوییم که مزایای نرم‌افزار زبیکس در نظارت قدرتمند، مدیریت هشدارها، گزارش‌دهی جامع، قابلیت توسعه و پشتیبانی گسترده خلاصه می‌شود.
معایب نرم افزار زبیکس چیست؟
با وجود مزایای قابل توجهی که نرم‌افزار زبیکس دارد، معایبی نیز دارد. برخی از این معایب به شرح زیر هستند:
- پیکربندی پیچیده: استقرار اولیه و پیکربندی نرم‌افزار زبیکس ممکن است پیچیده و مستلزم دانش فنی و تخصصی باشد. برای تنظیم و پیکربندی مناسب، ممکن است نیاز به آشنایی با زبان اسکریپت‌نویسی و مفاهیم پیشرفته شبکه و سیستم داشته باشید.
- منابع سخت‌افزاری: نرم‌افزار زبیکس نیازمند منابع سخت‌افزاری قابل توجهی است، به ویژه در صورتی که تعداد دستگاه‌ها و پارامترهای نظارتی زیاد باشند. این حرف به معنای نیاز به سرورهای قدرتمندتر و مولفه‌های سخت‌افزاری سطح بالا است.
- نیاز به مهارت فنی: استفاده موثر از زبیکس نیازمند دانش و مهارت فنی است. برای بهره‌برداری کامل از امکانات و قابلیت‌های زبیکس، باید با مفاهیم شبکه‌ها، نظارت بر شبکه و تحلیل داده‌ها آشنا باشید.
- محدودیت‌های نسخه رایگان: زبیکس دارای نسخه رایگان و نسخه‌های تجاری است. نسخه رایگان با برخی محدودیت‌ها همراه است، مانند محدودیت در تعداد دستگاه‌ها و پارامترهای نظارتی، عدم پشتیبانی از برخی افزونه‌ها و قابلیت‌های پیشرفته. بنابراین، در صورتی که از نسخه رایگان استفاده کنید و نیازمند برخی قابلیت‌ها باشید مجبور به خرید نسخه تجاری یا کدنویسی موارد موردنیاز هستید.
- نصب و به‌روزرسانی: نصب و پیکربندی زبیکس زمان‌بر و پیچیده و نیازمند دانش فنی و صبر است. همچنین، برای حفظ امنیت و به‌روز بودن، به‌روزرسانی‌های منظمی برای نرم‌افزار و پلاگین‌ها لازم است.
- محدودیت در رابطه با نوع دستگاه‌ها: زبیکس به طور عمده برای نظارت بر شبکه‌ها و سیستم‌های کامپیوتری طراحی شده است، با این‌حال ممکن است توانایی نظارت بر برخی از دستگاه‌ها و تجهیزات را نداشته باشد.
چه تجهیزاتی را می‌توان با نرم افزار زبیکس Zabbix نظارت کرد؟
نرم‌افزار زبیکس قابلیت نظارت بر طیف گسترده‌ای از دستگاه‌ها و تجهیزات را دارد. به طور کلی، هر دستگاهی که قادر به ارسال داده‌ها و اطلاعات نظارتی به زبیکس باشد، می‌تواند تحت نظارت قرار بگیرد. به طور کلی، زبیکس قادر به نظارت بر دستگاه‌های زیر است:
- سرورها و کامپیوترها: زبیکس توانایی نظارت بر سرورها، کامپیوترها و سیستم‌های عامل را دارد و قادر است اطلاعات مربوط به استفاده از پردازنده مرکزی، حافظه اصلی، میزان فضای دیسک، بار شبکه و سرویس‌های فعال را به دست آورد.
- شبکه‌ها و تجهیزات شبکه: زبیکس قادر به نظارت بر شبکه‌ها و تجهیزات شبکه از جمله روترها، سوئیچ‌ها، فایروال‌ها، نقاط دسترسی بی‌سیم و مودم‌ها است. می‌توانید پارامترهایی مانند بار شبکه، ترافیک، وضعیت ارتباطات و شناسایی رخدادهای امنیتی را برای آن تنظیم کنید.
- دستگاه‌های اینترنت اشیا (IoT): با گسترش اینترنت اشیا، زبیکس نیز توسعه پیدا کرد تا بتواند بر دستگاه‌های اینترنت اشیا مانند حسگرها، دستگاه‌های هوشمند، دستگاه‌های خانه هوشمند، دستگاه‌های صنعتی و سایر تجهیزات اینترنت اشیا نظارت کند.
- برنامه‌ها و سرویس‌ها: زبیکس قادر به نظارت بر برنامه‌ها و سرویس‌های مختلف است. می‌توانید عملکرد برنامه‌ها، زمان بالا بودن سرویس‌ها، میزان درخواست‌ها و مصرف منابع را با استفاده از آن بررسی کنید.
- سیستم‌های عامل و برنامه‌های شخص ثالث: زبیکس قادر به نظارت بر سیستم‌های عامل مختلف مانند ویندوز، لینوکس، مک، سیستم‌عامل‌های سرور و برنامه‌های شخص ثالث مانند بانک‌های اطلاعاتی، وب سرورها و سیستم‌های مدیریت محتوا است.
معرفی سایر نرم افزارهای مانیتورینگ شبکه
امروزه، نرم‌افزارهای مختلفی برای نظارت بر شبکه‌ها و زیرساخت در دسترس کارشناسان شبکه قرار دارند. برخی از نرم‌افزارهای جایگزین برای زبیکس به شرح زیر هستند:
1. پرومیوس (Prometheus): یک نرم‌افزار نظارتیو پردازشی است که برای محیط‌های ابری و شبکه‌های کامپیوتری طراحی شده است. پرومیوس قابلیت جمع‌آوری داده‌های متنوعی از جمله معیارهای عملکردی سیستم‌ها و سرویس‌ها را دارد و ابزارهای متنوعی برای نمایش و آنالیز داده‌های لحظه‌ای فراهم می‌کند.
2. ناگیوس (Nagios): یکی از قدیمی‌ترین و معروف‌ترین نرم‌افزارهای نظارتی است. ناگیوس قابلیت نظارت بر شبکه‌ها، سیستم‌ها و برنامه‌ها را دارد و امکاناتی مانند تشخیص خطاها، هشدارها و تخمین زمانی تاخیرها را فراهم می‌کند.
3. اپن‌‌ان‌ام‌اس (OpenNMS): نرم‌افزار متن‌باز نظارت بر شبکه است که قابلیت‌هایی مانند جمع‌آوری داده‌ها، تشخیص خطاها، مدیریت رویدادها و تحلیل عملکرد را فراهم می‌کند. اپن‌نیموس از پروتکل‌ها و استانداردهای مختلفی برای نظارت بر شبکه‌ها و دستگاه‌ها استفاده می‌کند.
4. سنتینل‌وان (SentinelOne): یک پلتفرم امنیتی هوشمند است که قابلیت تشخیص و پیشگیری از تهدیدات امنیتی را دارد. SentinelOne به طور خاص بر روی تشخیص و محافظت از زیرساخت‌ها در برابر تهدیدات مخرب متمرکز است و اطلاعات ارزشمندی در ارتباط با موارد مشکوک به حمله‌های سایبری در اختیار سازمان‌ها قرار می‌دهد.
موارد یاد شده تنها چند نمونه از نرم‌افزارهای جایگزین برای زبیکس هستند. هر کدام از این نرم‌افزارها ویژگی‌ها، مزایا و محدودیت‌های خود را دارند، بنابراین برای انتخاب یک نرم‌افزار نظارتی، باید نیازها و وظایف خاص سازمان را در نظر بگیرید و با توجه به آن‌ها، نرم‌افزار مناسب را انتخاب کنید.
