مفهوم SIEM چیست وچه کاربردی دارد؟

در دنیای امروز، حملات سایبری با سرعتی بسیار بیشتر از گذشته در حال افزایشاند. طبق گزارش سال ۲۰۲۴ شرکت IBM، میانگین زمانی که یک سازمان طول میکشد تا یک حمله سایبری را شناسایی کند، حدود ۲۰۴ روز است؛ یعنی یک مهاجم میتواند بیش از ۶ ماه بدون شناسایی در شبکه حضور داشته باشد. یعنی اغلب حملات سایبری به دلیل ضعف در تشخیص و نظارت رخ میدهند و صرف داشتن آنتیویروس یا فایروال برای محافظت از شبکه کافی نیست؛ بلکه سازمانهایی که از خدمات امنیت شبکه استفاده میکنند، به سیستمی نیاز دارند که بتواند تمام فعالیتهای شبکه را زیر نظر بگیرد، تحلیل کند و هر رفتار مشکوکی را سریعا شناسایی کند. اینجاست که SIEM وارد میشود.
ابزاری قدرتمند که امروز جزء اصلیترین ستونهای امنیت سایبری در دنیا است. در ادامه این مقاله همراه ما باشید تا ببیینم SIEM چیست و با طرز کار آن، مزایایی که دارد و اینکه چه سازمانهایی حتما باید از این ابزار استفاده کنند، آشنا شوید و بتوانید در صورت لزوم، از SIEM برای جلوگیری از حملات سایبری مخرب علیه سازمان خود کمک بگیرید.
فهرست محتوا
SIEM چیست؟
SIEM (مخفف Security Information and Event Management) یک سیستم امنیتی هوشمند است که تمام اتفاقات شبکه را جمعآوری، تحلیل و بررسی میکند تا هر تهدید یا رفتار غیرعادی را شناسایی کند. به زبان سادهتر، SIEM مانند یک دوربین امنیتی هوشمند برای شبکه است که نهتنها همه چیز را ضبط میکند، بلکه خودش تحلیل میکند، وضعیت غیرعادی را فوری گزارش میدهد و حتی گاهی اوقات به صورت خودکار واکنش نشان میدهد. SIEM در شبکه کارهای زیر را انجام میدهد:
- جمعآوری لاگ از همه سیستمها (سرور، فایروال، روتر، نرمافزارها، پایگاهداده و …)
- تحلیل هوشمند لاگها برای یافتن رفتار مشکوک
- تشخیص تهدید (Threat Detection)
- تشخیص حملات پیچیده مثل حملات داخلی، Brute Force، Ransomware
- هشداردهی لحظهای
- کمک به تیم امنیت برای پاسخدهی سریع به حمله
- گزارشهای قانونی و انطباق با استانداردها (Compliance)
SIEM چگونه کار میکند؟
حال که با اینکه SIEM چیست آشنا شدید، نوبت به این میرسد که ببینیم این ابزار چطور کار میکند؟ SIEM از چند مرحله اصلی استفاده میکند تا بتواند تهدیدات شبکه را شناسایی کند که عبارتند از:
جمعآوری داده (Log Collection)
در این مرحله SIEM از صدها منبع مختلف شامل روترها و سوئیچها، سرورها، فایروالها، آنتیویروس، دیتابیسها، اپلیکیشنها و Active Directory داده یا لاگ جمع آوری میکند.
یکپارچهسازی و نرمالسازی دادهها
در این مرحله، SIEM لاگهای جمع آوری شده در مرحلهی قبل را یکپارچه و استاندارد میکند تا قابل تحلیل باشند.
تحلیل رفتار و الگوها (Correlation)
این مرحله، هوشمندترین قابلیت SIEM است که در آن، SIEM الگوهای مشکوک را کشف میکند. برای مثال:
- ورود اشتباه ۱۰ بار پشت سر هم: حمله Brute Force
- دانلود حجم زیاد اطلاعات در نیمهشب: احتمال نفوذ داخلی
- خاموش شدن ناگهانی آنتیویروس: فعالیت مخرب
این تحلیلها با کمک قوانین امنیتی، الگوریتمهای هوش مصنوعی و یادگیری ماشین انجام میشود.

هشداردهی (Alerting)
زمانی که رفتار مشکوکی توسط SIEM شناسایی شود، پیام هشدار به SOC ارسال میشود، ایمیل یا SMS ارسال شده یا در برخی موارد حتی خودِ SIEM به صورت خودکار اقدام میکند.
ذخیرهسازی و گزارشگیری
همانطور که در بخش SIEM چیست اشاره کردیم، SIEM دادهها را ذخیره میکند تا حملات گذشته بررسی شود و عملکرد امنیتی سازمان قابل تحلیل باشد. این اتفاق در این مرحله رخ می دهد و استانداردهایی مانند GDPR یا ISO 27001 نیز در آن رعایت شوند.
مطالب مرتبط: ابزار امنیت شبکه
SIEM چه مزایایی برای سازمانها دارد؟
حال که میدانید SIEM چیست و چطور کار می کند، بهتر است با مزایای گستردهای که دارد نیز، آشنا شوید تا درک بهتری نسبت به ضرورت استفاده از آن در سازمان داشته باشید. به طور کلی، مزایای SIEM برای این دسته از سازمانها عبارت است از:
- تشخیص سریع حملات: SIEM میتواند حملاتی را که در حالت عادی ماهها مخفی میمانند، در چند ثانیه شناسایی کند.
- جلوگیری از نفوذ و سرقت اطلاعات: با تحلیل رفتار کاربران و سیستمها، هر حرکت غیرعادی دیده میشود.
- کاهش خسارت و ریسک امنیتی: تشخیص سریع به معنای جلوگیری از گسترش حمله و کاهش هزینه سازمان است.
- کمک به تیم SOC برای پاسخدهی بهتر: SIEM اطلاعات دقیق را به صورت لحظهای ارائه میدهد و تصمیمگیری سریعتر را ممکن میسازد.
- رعایت استانداردها و الزامات امنیتی: بسیاری از استانداردهای امنیتی مانند ISO 27001، HIPAA، PCI DSS و GDPR از سازمانها میخواهند که از SIEM استفاده کنند.
- تحلیل دقیق رفتار کاربران: SIEM رفتار کارمندان را تحلیل و حملات داخلی را شناسایی میکند.
- دید کامل از امنیت سازمان: SIEM مانند یک پنل مرکزی است که وضعیت کل سازمان را در یک صفحه نشان میدهد.

SIEM برای چه سازمانهایی ضروری است؟
هر سازمانی که داده ارزشمندی دارد، به مجموعهای از ابزارهای امنیتی ضروری از جمله SIEM نیاز دارد و در این سازمانها صرفا نمیتوان با تکیه بر فایروال یا آنتی ویروس، از از حملات سایبری در امان ماند. طبق توصیه کارشناسان امنیتی، سازمانهای زیر باید حتما از SIEM استفاده کنند:
- بانکها و مؤسسات مالی: به دلیل حجم زیاد تراکنشها و حساسیت اطلاعات.
- بیمارستانها و مراکز درمانی: حفاظت از اطلاعات بیماران بسیار حیاتی است.
- سازمانهای دولتی: به دلیل حملات جاسوسی و حملات سایبری خارجی.
- رکتهای بزرگ با شبکه گسترده: هرچقدر تعداد سیستمها بیشتر باشد، مدیریت امنیت آن ها سختتر است، اما SIEM این مشکل را حل میکند.
- فروشگاههای آنلاین و تجارت الکترونیک: به دلیل خطرات حملات DDoS و سرقت اطلاعات مشتریان.
- دیتاسنترها و ارائهدهندگان خدمات ابری: استفاده از SIEM در این سازمان ها برای مانیتورینگ پیوسته الزامی است.
اجزای اصلی سیستمهای SIEM
در این بخش، نگاهی کوتاه به اجزای اصلی سیستمهای SIEM خواهیم داشت تا این ابزار شگفت انگیز را بیشتر بشناسید. بخشهای زیر در یک ابزار SIEM در کنار یکدیگر به جمع آوری، تحلیل و کشف حملات سایبری کمک میکنند:
- ماژول جمعآوری داده (Collectors): این بخش وظیفه جمعآوری لاگ از دستگاهها را بر عهده دارد.
- ماژول نرمالسازی (Normalization Engine): این قسمت تمام لاگهای جمع آوری شده را در قالب استاندارد یکپارچهسازی میکند.
- موتور تحلیل و همبستگی (Correlation Engine): این بخش مغز SIEM است که تهدیدها را تشخیص میدهد.
- داشبورد مدیریتی: این قسمت برای نمایش نمودارها، هشدارها، گزارشها به کار گرفته میشود.
- سیستم هشداردهی (Alert Manager): در صورت شناسایی تهدید، این بخش وظیفه ارسال هشدارها را طبق شدت حمله انجام میدهد.
- ذخیرهساز داده (Log Storage): این قسمت آرشیو بلندمدت لاگها است.
- سیستم پاسخ خودکار (SOAR Integration): این بخش در برخی SIEMها وجود دارد و میتواند یک IP را بلاک کند، یک کاربر را غیرفعال کند یا یک سرویس مشکوک را متوقف کند.

انواع SIEM
SIEMها براساس محل استقرار و نحوه ارائه خدمات در چهار نوع زیر دستهبندی میشوند:
SIEM سنتی (On-Premises)
این نوع روی سرورهای داخلی نصب میشود، هزینه اولیه زیادی دارد، برای سازمانهای بزرگ مناسب است و برای کنترل کامل سازمان کاربرد دارد.
SIEM ابری (Cloud SIEM)
برخلاف نوع سنتی، این مدل نیازی به سختافزار خاصی برای نصب ندارد؛ زیرا تمام کارایی آن روی فضای ابری است و صرفا با پرداخت هزینه اشتراکی میتوانید از آن استفاده کنید. از این رو، انتخاب بسیار خوبی برای کسبوکارهای متوسط است.
SIEM هیبریدی
این نوع، ترکیبی از هر دو SIEM سنتی و ابری است و بیشتر برای شرکتهایی که بخشی از زیرساختشان روی Cloud است، به کار گرفته میشود.
SIEM مدیریتشده (MSSP / Managed SIEM)
این SIEM به شکلی طراحی شده است که سیستم آن از خارج از سازمان مدیریت میشود و برای شرکتهایی که تیم امنیتی ندارند، گزینه بسیار مناسبی است.
جدول زیر، مقایسهای کوتاه میان مهمترین ویژگیهای انواع SIEM است و به شما کمک میکند که SIEM موردنیاز خود را سریعتر و بهتر انتخاب کنید:
| نوع SIEM | هزینه اولیه | نیاز به تیم امنیت | سرعت استقرار | بهترین کاربرد |
| سنتی (On-Prem) | زیاد | زیاد | کند | سازمانهای بزرگ، بانکها |
| ابری (Cloud SIEM) | کم | متوسط | سریع | شرکتهای متوسط |
| هیبریدی | متوسط | متوسط | متوسط | سازمانهایی با دیتاسنتر + Cloud |
| مدیریتشده (MSSP) | متوسط | کم | بسیار سریع | شرکتهای کوچک و بدون تیم امنیت |
سوالات متداول کاربران درباره ابزار SIEM
SIEM چه تفاوتی با SOC دارد؟
SOC یک مرکز عملیات امنیتی شامل تیم انسانی و مجموعهای از ابزارها است در حالیکه SIEM یکی از مهمترین ابزارهایی است که داخل SOC استفاده میشود.
بهترین ابزارهای SIEM در بازار چیست؟
چند مورد از معروفترین SIEMهای بازار عبارتند از IBM QRadar و Splunk Enterprise Security و ArcSight و Microsoft Sentinel و SolarWinds Security Event Manager و AlienVault USM.
آیا SIEM به تنهایی امنیت سازمان را تضمین میکند؟
خیر، SIEM یک بخش از امنیت است و سازمانها در کنار آن نیاز به فایروال، آنتیویروس، WAF و تیم امنیت نیز دارند.
آیا SIEM برای کسبوکارهای کوچک لازم است؟
اگر دادههای حساس دارند (مثل فروشگاه آنلاین)، بله. در غیر این صورت نسخههای ابری یا مدیریتشده برای این سازمانها مناسبتر است.
آیا SIEM نیاز به سختافزار قوی دارد؟
نسخههای On-Prem یا سنتی بله، اما نسخههای ابری خیر، چون پردازش در Cloud انجام میشود.
آنچه درباره ابزار SIEM آموختیم
SIEM یکی از مهمترین ابزارهای امنیت سایبری در دنیا است که میتواند تمام فعالیتهای شبکه را مانیتور، تحلیل و بررسی کند و کوچکترین رفتار مشکوک را شناسایی کند. این سیستم با جمعآوری لاگها، تحلیل هوشمند، شناسایی تهدیدات، هشداردهی و کمک به پاسخ سریع، نقش بسیار مهمی در جلوگیری از حملات و کاهش خسارات سازمانی دارد.
حال که آموختید SIEM چیست و چطور کار میکند، توصیه میکنیم در صورتی که سازمان شما با اطلاعات حساس سر و کار دارد، از کارشناسان بخواهید که نسخه مناسبی از ابزار SIEM را در سازمان شما راهاندازی کنند تا امنیت سازمانتان در مقابل حملات مخرب افزایش یابد. در صورتیکه میخواهید این خدمات توسط کارشناسان فالنیک (ایران اچ پی) انجام شود میتوانید روی لینک زیر بزنید یا با شماره 0218363 تماس بگیرید.



